Çocuklarda ilk yardım

İlk yardım doğru, süratli ve zamanında yapılırsa birçok insan ve çocuk hayatı kurtulur, oluşacak fiziksel, ruhsal, sosyal ve nörolojik bozukluklar engellenmiş olur.

Özellikle son beş yılda yenidoğan bebeklerin ciddi hastalıklarında, çocuk yanıkları, boğulmalar, elektrik çarpmaları, yabancı cisim yutmaları, zehirlenmeler, kesiklerde teorik ve pratik bilgi içeren mesleki kurs ve eğitimler yaygınlaşmış, bu konuda kişiler ve kurumsal yapı eğitilerek sertifikalandırılmıştır.

Böylece bu konularda da en önemli önlemin eğitim, personel ve kurumsal yapı olduğu vurgulanmıştır.

Toplumların ve bireylerin gelenek, örf ve ananeleri, göçler, sosyo ekonomik ve kültürel düzeyleri, mevsim farkları, seyahatler, yerleşim bölgeleri ilk yardımda önemli rol oynar.

Zehirlenmeler ve Kimyasal Zehirlenmeler

• Tüm zehirlenmelerin yarısından fazlası 6 yaş altı olur.

• Zehirlenmeye yol açan etmenler toplumun örf ve gelenekleri, eğitim düzeyi, mevsimlere, sosyo ekonomik düzeye göre değişir.

• İlaçlar, kimyasal maddeler, bitkiler, endüstriyel atıklar, örümcek, yılan, akrep ısırmaları ile zehirlenmeler olur.

• Ani bilinç (şuur) kaybında zehirlenme düşünülmelidir.

• Öykü tanıda yardımcı olur.

• Dikkatli genel muayene ve vital bulgular (kan basıncı, nabız, solunum, vücut ısısı) gözlenmelidir.

• Çocukluk çağı zehirlenmelerinin %90’ı hafif geçer, antidot (panzehir) sınırlı sayıdadır. Temel tedavi destekleyici tedavidir.

• Zehirli madde alınımından 4 saat geçmişse genelde sorun çıkmaz.

• Bilinç kaybı olan, konvülsiyon (havale geçiren), korozif madde (yakıcı madde, kimyasallar, çamaşır suyu vb.) petrol ürünü zehirlenmelerinde kusturma sakıncalıdır.

• Kusturma bilinç kaybı olmayan ve ilk bir saatlik süre içinde yapılabilir. Dikkatli olmalı, solunum yollarına aspirasyon (kaçması) engellenmelidir.

• Çamaşır suyu ve benzeri alkali ve asit kostik maddeler temas ettikleri yüzeyleri yakarlar. Ağız yolu ile alınmış ise ağız içi ve göğüs bölgesinde şiddetli ağrı hissedilir, ağız içi ve yemek borusunda yanık oluşur, salya akması, kusma, soluk alma ve konuşma güçlüğü olur, mide perforasyonu (delinmesi) olabilir.

• Korozif maddenin içilmesinden sonra yanlış uygulama olarak kusturmaya çalışmak, bu maddenin Akciğer ve solunum yollarına kaçması ile zatürelere, solunum yollarında yanıklara ve ödeme sebep olur, ileri safhalarda yemek borusu darlıkları oluşur.

• Kostik madde cilde temas etmiş ise 15 dk. akar su ile yıkanır, salça, diş macunu, yoğurt, krem sürülmez.

Tedavi:

Her vaka’da kusturma ve mide yıkama sakıncalıdır. Süt ve bol su içirilmesi uygun olur. Hastane ve uzman tedavisi gerekir. İleri safhalarda özofagoskopi (yemek borusunun ışıkla tetkiki) yapılarak darlıklara müdahale edilir.

Boğulmalar

• Trafik kazalarından sonra boğulmalar ikinci sıradadır.

• 5 yaş altı ve 15-19 yaş erkek çocuklarda sık görülür.

• Geniş kova ve leğenlerde bekletilen sular, banyo, yüzme havuzu, gölet, su birikintileri, kanallar ve deniz kaza alanlarıdır.

• Hipoglisemi, aritmi, senkop, konvülsiyon, ilaç, intihar, travma altta yatan sebeplerdendir ve sorgulanmalıdır.

• %90 suyun aspire (yutulması) edilmesiyle solunum yolları ve akciğerlerin surfaktan yapısı değişmekte ve atelektazi oluşmakta, %10 laringospazm olur, solunum engellenerek boğulma gerçekleşir.

• Suda kalma süresi ve suyun özellikleri önemli.

• 25 dk. dan fazla suda kalma, resüsitasyonun (ilk yardım) uzaması, bilincin kapalı olması, göz bebeklerinin genişlemesi durumunda sonuç iyi değildir.

• Tatlı ve tuzlu suda boğulan farklıdır.

Tedavi:

• 5 dk. fazla asfiksi ağır beyin hasarına sebep olabilir, fakat hastaya göre değişir.

• Her hastaya temel yaşam desteği uygulanmalıdır.

• Sudan çıkarılır, ağız içi temizlenir ve ağız ağıza solunum yapılmalıdır.

• Akciğer ve midedeki suyu çıkarmaya çalışmamalıdır.

• Diyafram altı bası akciğerdeki suyu boşaltmaktan ziyade yutulmuş olan suyun aspire edilmesine sebep olabileceğinden önerilmemektedir.

• Yabancı cisim solunum borusunu tıkıyor ise diafragma altı bası gerekir.

• En kısa sürede oksijen desteği sağlanır ABCD kuralı uygulanır.

• Erken müdahale ağır nörolojik ve beyin hasarlarını önler.

• Islak elbise, soğuk ve rüzgarlı ortamdan uzaklaştırılmalıdır, sıcak battaniye uygulanır.

• Sıcak suya daldırmak tehlikelidir.

• İlk yardım sonrası ambulansla hastaneye sevk edilmelidir.

Yabancı Cisim Yutmaları

• Yabancı cisim soluk borusuna kaçabilir.

• Yabancı cisim yutulabilir.

• Yabancı cisim burun ve kulak yoluna girebilir.

• Çocuklar çevreyi keşfederken buldukları her şeyi ağızlarına alırlar, bazen kulak ve burunlarına sokarlar.

• Yabancı cisim bulunduğu yer önemlidir.

• Yabancı cisim soluk borusuna kaçması, ses kaybı, nefes alamama, boğulur gibi olma, hışıltı ve hırıltı, göğüste çekilme olabilir.

• Metal para, nazarlık, çengelli iğne, oyuncak parçası, tavuk kemiği, balık kılçığı, çiğnemeden yutulan iri yemek parçaları elma vb.

• Yabancı cisim yumuşak ise sırtına vurarak, baş aşağı çevirmek, heimlich manevrası ile yerinden oynayabilir.

• Sert ve sivri cisimlerde laringoskop yardımı ile ameliyathane de çıkarılır. (Genel anestezi ile)

• Yiyecek alışkanlığı, toplumsal kültür yabancı cisim aspirasyonu üzerinde rol oynar. (özellikle kuruyemiş ve ayçiçeği, toplu iğne)

• En sık 3 yaş civarında olur.

• Akut fazda spazm şeklinde öksürük nöbetleri, morarma, boğulma atağı, hışıltı (wheezing) olur. Aileden alınacak bilgi önemlidir.

• Kronik fazda semptomlar gerileyebilir, akciğer filmi önemlidir. (radyoopak ise yeri ve büyüklüğü belli olur.)

• Yabancı cisim yemek borusu veya solunum yollarında ise ayırmak önemlidir. (Bronkoskopi önemli)

• Geç tanı, tekrarlayan pnömoni, akciğer absesi, bronşektazi, pnömotoraks olabilir.

• Emekleyen bebekler buldukları her şeyi yutma eğilimindedir, (metal para, nazarlık, ilaç, çengelli iğne , iri ve sert yiyecekler)

• Boyun grafisi, akciğer grafisi, batın grafisi, yabancı cismin yerini belirtir.

• Mideye inen yabancı cisimlerin %95’i 24-48 saat içinde gaita ile çıkar, sıkça kontrollere çağrılır.

• Karın ağrısı, kusma, gaitada kan varsa Cerrahi tedavi düşünülür.

• Keskin, sivri kenarlı cisimler, toplu iğne, dikiş iğnesi, çivi, kırık cam yutulmasında hasta hastaneye yatırılır, günlük grafiler ve gaita kontrol edilir, yabancı cisim yer değiştirmesi gözlenir, akut batın bulgusu, rektal kanama olursa cerrahi tedavi gerektirir.

Önlem:

• Eğitim önemlidir.

• 3-4 yaş civarındaki çocuklara sert, küçük taneli yiyecekler verilmemeli, yutabilecekleri irilikte verilmeli.

• Oyun oynarken, koşarken, TV seyrederken beslenmemeli.

• Ağızda yiyecek varken koşma, gülme, ağlama engellenmelidir.

• Oyuncak parçaları uygun büyüklükte olmalı.

• Nazarlık, küpe, kolye, bileklik takılmamalı.