ŞARAP YILLANIR MI?

“Yıllanmak” demek şarabın hafif okside oldukça daha da leziz hale gelmesi anlamına geliyor. Dünyada üretilen sek şarapların yüzde 99’unda yıllanma potansiyeli yoktur. “Peki hangi şaraplarda vardır?” diye sorarsanız özetleyeyim

Pek çok okuyucum bana attıkları mesajlarda ellerinde eski şişelerin bulunduğunu söylüyor ve değerlerini merak ediyorlar.
Bahsi geçen Türk şarapları.
Ben de onlara internet sitemdeki Eski Türk Şarapları paneline bir göz atmaları tavsiyesinde bulunuyorum.
Şimdi işin doğrusu şu.
Önce genel kural: Şarap yıllanmaz. Yani 5 sene ötesinde içilebilir durumda olan şarap sayısı sınırlıdır.
Beyaz şaraplarda bu sayı çok az, kırmızılardaysa oldukça azdır. Burada durup bir soru soralım. Yıllanmakla neyi kastediyoruz?
Eğer sorun sirkeleşmeyse elbette ki birçok şarap iyice okside olup sirkeleşmeden uzun süre şişede kalabilir. Ama bu iyi yıllandığı anlamına gelmez.
Çok kısa bir ifadeyle yıllanmak demek şarabın hafif okside oldukça daha da leziz hale gelmesi demektir.
İyi yıllanan şarap meyvemsi özelliklerini kaybetmez. Öte yandan tanenler yumuşar, şarap daha dengeli hale gelir, burunda ikincil ve cazip aromalar ortaya çıkar, damakta kadife gibi bir dolu oluşur ve damakta daha kompleks ve her yudumda yeni, özellikle keyfedebileceğiniz bir yapı oluşur.

Açık artırmada satılıyor
Dünyada üretilen sek şarapların yüzde 99’unda yıllanma potansiyeli yoktur.
“Peki hangi şaraplarda vardır?” diye sorarsanız özetleyeyim.
Beyaz üzümlerden Chardonnay’de 10 seneye kadar, çok özel durumlardaysa daha da fazla yıllanma potansiyeli vardır. Ancak Sadece Fransa’nın Bourgogne bölgesinden gelen Grand Cru Chardonnay’lerde. (Bu dediğime Chablis Grand Cru’ler de dahil)
2005 yılında içme şansına eriştiğim 1978 Romanee Conti Le Montrachet şarabının halen büyük zevk verdiğini iddia edebilirim.
Beyaz üzümlerden Riesling’inse rahatlıkla 20-30 sene yıllanabildiğini ve çok daha kompleks hale geldiğini söyleyebilirim. (Riesling’den tatlı şaraplarsa 100 senenin üzerinde de yıllanıp açık artırmalarda satılabiliyor)

Arada uçurum var
Özellikle de Almanya’nın Mosel havzası ve Fransa’nın Alsace bölgesinde üretilen ve eski bağlardan gelen Rieslinglerin.
Yıllanabilen kırmızı şarap sayısıysa tabii ki daha fazla. Bu konuda eski Dünya ile Yeni Dünya arasında epey bir uçurum var.
Yeni Dünya’da özellikle de sıcak iklimlerde yetişen üzümlerden yapılan şaraplar yıllanmıyor.
İstisnalar var tabii. Özellikle de bazı Kaliforniya Cabernet’leri ve Avustralya Shiraz’ları.
Eski Dünya’daysa Fransa tartışmasız kral.
Fransa’da Bourgogne, Bordeaux, Rhone havzası ve Loire Vadisi’nde uzun süre yıllanabilen şaraplar üretiliyor.
Bordeaux ve Bourgogne bölgelerinin en iyi şarapları ortalama 20-30 ve en iyi milezimlerde 50-60 sene yıllanabiliyor. Örneğin geçen sene içtiğim en iyi şarap Bourgogne bölgesinden bir Corton idi. 1949 milezimi. Bordeaux bölgesinin 1945 ve 1947 milezimleri de şu anda müzayedelerde çok iyi fiyatlara ulaşıyor. Bense 1995 yılında 1864 ve 1870 Lafite (Bordeaux-Pauillac) deneme şansıma erişmiştim. 1864 inişe geçmişti ama hâlâ çok keyif veriyordu. 1870 ise hayatımda içtiğim en sihirli birkaç iksirden biriydi.

Yıllanmaya müsait
Rhone bölgesine özellikle Hermitage ve Cote Rotie apelasyonları yıllanmaya müsait. Ortalama 20-30 yıl. Güney Rhone’daki Chateauneuf ise rahatlıkla 10-20 sene yıllanabiliyor.
İspanya ve İtalya da bu açıdan çok şanslılar.
İspanya’da Rioja ve Ribera del Duero bölgelerinde Tempranillo üzümünden ilk piyasaya çıktığında biraz kapalı olan ama yıllandıkça Bordeaux’ları andıran şaraplar yapılıyor. Marquis Riscal’in 50’lerde yaptığı Riserva’ları kör tadımda bir Chateau Petrus’tan ayırt etmek zor. Vega Sicila’nın 1968 ve 1970 şarapları harikulade. 1942 harikulade ötesinde. Bu şaraplar pahalı ama Herez Lopedia’nin Vina Tondonio’su hem çok iyi yıllanıyor hem de fiyatı makul.

Hangi kavlarda saklanmalı?
İtalya’da de en iyi yıllanan şaraplar Piemonte ve Toskana bölgelerinde üretiliyor. Nebbiolo üzümden yapılan Barolo ve Barbaresco’lar rahatlıkla 30 sene, Sangiovese Grosso üzümden yapılan Brunello’lar da 20-30 ve bazen çok daha uzun süreler yıllanabiliyor.
Tüm bu dediğim şarapları saysanız dünyada yapılan şarapların en fazla binde birinin 10 seneden fazla yıllanabileceğini görürsünüz.
Tabii unutulmaması gereken bazı noktalar var. Önce yıllanma potansiyeli yüksek iyi milezimleri seçeceksiniz. Sonra şarabı nemli ve soğuk kavlarda saklayacaksınız.
Ya da bütün bunları unutup şarap koleksiyoncusu olmadığınıza sevineceksiniz.
Sevineceksiniz çünkü koleksiyoncu garibanlar atmaya kıyamadıkları için o iğrenç kokuları burunlarına çekmek ve sonra da yutmak ve kendi kendilerini aldatarak beğenmiş gibi rol kesmek zorunda.
Bu arada siz de taze, basit ama hoş bir şarabın keyfini çıkarırsınız!