Tansiyon Nasıl Ölçülür?

Kısaca tansiyon dediğimiz kan basıncı, kalpten vücuda pompalanan kanın, damar duvarlarını itme gücünün ölçüsüdür. Kan basıncı, atılan kanın miktarına ve hızına göre değişir. Bir diğer önemli etken de kanın atıldığı damarların sertlik derecesidir. Altta yatan sebep ne olursa olsun, uzun süren kan basıncı yüksekliği, kalp, damar ve böbrek hastalıklarına zemin hazırlar.
Yüksek tansiyonu, dolayısıyla sonucunda oluşabilecek bu tehlikeli hastalıkları önlemenin ilk adımı, kan basıncının titizlikle ölçülmesidir. En sık kullanılan tansiyon ölçme yönteminde, kolu saran bir manşon ve bir dinleme aleti kullanılır.

Nasıl ölçelim?
Her kasıldığında kalpten atılan kan, damar duvarına çarptığında kan basıncı en yüksek noktaya çıkar. Resimde zikzak çizgiyle gösterilen kan basıncının en yüksek noktasına ‘büyük tansiyon’ diyoruz. Kalbin kasılması bitip kan atımı durduktan sonra, damar içinde kalan kanın yarattığı basınç da - zikzak çizginin en alt noktası- küçük tansiyondur.
Kola sarılı manşon, 200’e kadar şişirilince, kol damarı sıkışıp tıkanır, kan akımı durur. Kan akmadığı için hiç ses duyulmaz (boş daireler) Manşondaki basınç yavaş yavaş azalıp büyük tansiyon düzeyinin altına inince her kalp atımında ses duyulmaya başlar (kırmızı daireler).
Açık ama dar olan damarda, girdaplı bir nehir suyu gibi akan kanın yarattığı bu sesler manşondaki basınç küçük tansiyonun altına inene kadar sürer.
Damarı az da olsa daraltan bir baskı kalmayınca, ses duyulmaz olur (boş daireler). Bu hastanın tansiyonu 150/80 milimetre cıva ya da sıkça kullandığımız kısaltmayla 15’e sekiz.


Aman yanlış ölçmeyin
Doktora gittiğimizde ilk yapılan testlerden biri tansiyon ölçümüdür. Birçoğumuz evdeki aletle kan basıncımızı kendimiz ölçeriz. Ölçümün doğru yapıldığından emin olmamız son derece önemlidir. Dikkat edilmezse, hata yapmak işten bile değildir. Yüksek tansiyon hastalığını teşhis ettiren yegane testtir tansiyon ölçülmesi. Alınan ilaçların, yapılan perhizlerin yararı olup olmadığını ancak bu yolla anlayabiliriz. Bu kadar önemli olan bir ölçümde hata yapmamak gerekir.
Tansiyon ölçerken dikkat edilmesi gereken önemli noktalardan biri manşonu nereye yerleştir-diğimiz, diğeri ise manşonun boyutunun kolun kalınlığına uygunluğudur. Tansiyon aletinin manşonu kol kıvrımının iki-üç parmak üstünden çıplak kola takılmalıdır. Dirseğin içyüzünde nabız vuruşunun olduğu yer saptanır ve dinleme aletinin tamburu bu noktanın üstüne konur.
Eğer manşonun boyu iyi seçilmemişse, daha ölçüme başlamadan sonucun hatalı olacağı bellidir. İncecik kollu biriyle, iri yarı çok kilolu birinin koluna aynı boy aleti taktığımızda, birinden birinin, bazen ikisinde de ölçümün yanlış olacağı kesindir. Kolu iri bir insanda, manşonun şişen bölümü kolu çepe çevre sarmıyorsa, kan basıncı gerçek değerinin üstünde bulunur.
Kan basıncı ölçülecek kişinin sandalyede dik oturup arkasına yaslanması, dinlenmiş, rahat nefes alıyor olması gerekir. Haliyle, tansiyonu ölçen kişinin kalp seslerini kolaylıkla duyabilmesi için ortamın yeterince sessiz olması gerekir. Huzurlu bir ortamın olması tansiyonu ölçülen kişi için de gereklidir.



Doğru ölçüm için tansiyon aletinin manşonu dirseğin içyüzü açıkta kalacak biçimde yerleştirilir, dinleme aleti kol kıvrımının vücuda yakın bölümunde hissedilen nabız üzerine konur.
En sık yapılan hatalardan biri, manşonun dirseğin üstüne sarılmasıdır. Manşonun altına sokulan dinleme aleti hatayı bir kat daha artırır.
Bir diğer hata da iri bir kola, normal boyda bir manşonun takılmasıdır, kolun çapına göre manşon kullanmak gerekir.


Doğru ölçülse bile gerçek olmayabilir
Tansiyon tüm bu kurallara uyularak ölçüldüğünde bile kişinin gerçek kan basıncını yansıtmıyor olabilir. Kan basıncı sabit bir değer değildir, gün içinde çeşitli etkenlere bağlı olarak artabilir, azalabilir. Birçok hastanın tansiyonu doktorun ölçtüğünden farklı olabilir. Bu nedenle hastaların evlerinde de tansiyonlarını değişik zamanlarda ölçebilmeleri önemlidir.
Tüm kalp damar hastalıkları arasında en yaygını ve en sinsisi olan yüksek tansiyonla mücadelede başarılı olmanın ilk adımı kan basıncının kurallara uygun ölçülmesidir. Başarının tam olabilmesi için tansiyonun hastanede olduğu kadar evde de doğru ölçülebilmesi gerekir.