Vücudun dengesini bozan hastalık

Vertigo; etrafınızdakilerin ya da kendinizin döndüğünü hissetmenize neden olan, bulantı ve denge kaybının eşlik ettiği bir yanılsama durumudur. Boşlukta dönüyor, devriliyor, sallanıyor ya da düşüyormuş gibi hissedebilirsiniz. Vertigo genelde baş dönmesi olarak adlandırılmakla birlikte, hareket yanılsamasını ifade eden spesifik bir terimdir. Bütün vertigo durumlarında baş dönmesi olmakla birlikte, her baş dönmesi vertigo değildir.

Vertigoya bulantı, denge kaybı, duyma veya görmeyle ilgili sorunlarla baş ağrısı eşlik edebilir. Tanı, hasta hikayesi ve fiziksel muayeneye göre koyulur, ancak başka testler de gerekebilir. Bazen vertigoyu tetikleyen etkene göre basit önlemler almak ya da ilaç kullanmak sorunu ortadan kaldırabilir.

Belirtileri karışabilir

Vertigonun gerçekten var olup olmadığının belirlenmesi çok önemli. Baş dönmesi veya bayılma semptomlarıyla karıştırılmamalı.

Kişi, bir yana doğru çekiliyormuş gibi hissedebilir. Denge kaybı sonucu, yürüme ve araç sürme güçlüğü yaşanabilir.

Vertigoya sıklıkla şunlar eşlik eder:

- Nöbet sırasında hızlı şekilde tekrarlayan anormal göz hareketiyle karakterize nistagmus (gözlerde bir yöne doğru hızlı titreme hareketi ve bazen daha yavaş şekilde orijinal pozisyonuna geri dönüş)

- Bulantı ve bazen kusma

- İç kulak hastalıklarına bağlı vertigolarda kulak çınlaması, ilerleyici duyma kaybı, etkilenen kulakta dolgunluk veya baskı hissi.

Vertigo, vücudun dengeyi sağlamakla görevli bölümlerinin hastalıklarından da kaynaklanabilir:

- İç kulak

- Beyin sapı ve beyincik

- Beyin sapı içindeki ya da beyin sapı ve beyinciğe bağlanan sinir ağı

İç kulak, vücudun durmasını ve hareket etmesini algılayan bazı yapılar içerir. Bu yapıların algıladığı bilgiler, sinirler yoluyla beyne gönderilir. Bilgiler, beyin sapında işlenerek vücut duruşu ayarlanır ve beyincikte hareketler koordine edilir ve denge duygusu sağlanır.

İç kulak hastalıkları

Taşıt tutması: Sallanmak, aniden durmak ve hareket etmek yüzünden iç kulakları duyarlı insanlarda vertigo gelişebilir.

BPPV: İç kulak kanalında kalsiyum partiküllerinin birikmesiyle meydana geldiği düşünülen, iyi huylu ataklarla karakterize bir sorundur. Genelde yaşlı insanlarda görülür ve başın belirli yönlere döndürülmesiyle oluşan kısa süreli şiddetli baş dönmesi yaşanır.

Bu vertigo türü, başınızı aniden yukarı ve aşağı hareket ettirdiğinizde ya da yatakta döndüğünüzde oluşabilir.

Sebebi bilinmemekle beraber, üst solunum yolu enfeksiyonu ya da baş bölgesine kan akışının azalması hastalıktan sorumlu tutulabilir. PPV, rahatsız edici bir durum olmakla beraber semptomları 30 - 60 saniyede geçer.

Labirintis: İç kulaktaki birçok hastalığı ifade eden bir terimdir. İnflamasyon, üst solunum yolu enfeksiyonu veya sinirlerdeki harabiyetten kaynaklanabilir. Bu hastalık, ani vertigo başlangıcıyla karakterizedir ve duyma kaybıyla ilişkili olabilir.

Meniere hastalığı: Nedeninin iç kulakta sıvı toplanması olduğu düşünülür. Tetikleyen faktör bilinmemekle birlikte bağışıklık sisteminin reaksiyonu, alerji, otonom sinir siteminde dengesizlik, kulaktaki bazı yapıların blokajı ya da virüslerin neden olduğu viral bir hastalıktan kaynaklanabilir.

Vertigo birkaç saniye içinde sonlanabilir veya günler boyu sürebilir. Vertigolu kişiler, bazen uzandıklarında ya da oturduklarında daha iyi hissedebilir. Ama vertigo hareket etmedikleri sırada bile devam edebilir.

İç kulaktan kaynaklanan semptomlar, tipik olarak birkaç gün veya hafta içinde iyileşir; merkezi sinir sisteminin hastalıklarına bağlı semptomların iyileşmesi için ise haftalar ya da aylar gerekir.

Tanı yöntemleri

- Doktor, hastaya hissettiği algıların yapısını ve durumunu sorar. - Denge ve duyma testi yapılır. - Fiziksel muayenede anormal göz hareketleri açısından gözler test edilir. Anormal göz hareketleri, iç kulağı ya da beyin sapındaki çeşitli sinir bağlantılarını etkileyen bir hastalığa işaret eder. - Gerektiği zaman, baş bölgesinin bilgisayarlı tomografisi (BT) ya da manyetik rezonans görüntüleme (MRI) vertigoya neden olabilen bazı hastalıkları tespit edebilir. - Bir kulak enfeksiyonundan şüphelenilirse, doktor kulaktan irin ya da sıvı numunesi alabilir.

- Beyne kan akışı yetersizliğinden şüphelenilirse Doppler ultrason yöntemi, BT anjiyografi, manyetik rezonans anjiyografi (MRA) veya kateter anjiyografi (x-ışını gerektiren) yöntemleri uygulanabilir.

Ne zaman doktora başvurmalısınız?

Herhangi bir vertigo bulgusu veya belirtisinin doktor tarafından değerlendirilmesi gerekir. Bazı belirti ve bulgular acil servisi işaret eder:

- Çift görme

- Baş ağrısı

- Güçsüzlük, halsizlik

- Konuşma güçlüğü

- Anormal göz hareketleri

- Değişen düzeylerde bilinç kaybı

- Yürüme güçlüğü veya kollarda ve bacaklarda kontrolsüzlük

Tedavi seçenekleri

Tedavi seçimi, tanıya bağlıdır. Vertigosu olan herkes için tam bir muayene ve değerlendirme gerekir. Bu değerlendirme sonucunda gerçek neden ortaya çıkarılabilir ve altta yatan hastalığın tedavisi için çözümler önerilebilir.

İlaç kullanımı: Vertigo, ağız ve damardan verilen ilaçlarla tedavi edilebilir. Spesifik tipleri, ek tedaviler ve bir uzmana yönlendirme gerektirebilir. Orta kulağın bakteriyel enfeksiyonunda antibiyotik verilir. Meniere’de semptomatik tedavinin yanı sıra hastaların düşük tuzlu diyete geçmesi ve idrar çıkışını artırmak için ilaç kullanması tavsiye edilir.

Tekrarlayan enfeksiyona yol açan, kulak zarı delinmesi durumunda hasta, cerrahi müdahale için bir KBB uzmanına yönlendirilmeli. Eğer vertigo şiddetliyse veya kaygıya yol açıyorsa, sakinleştirici ilaçlar faydalı olabilir.

Fiziksel teknikler: İyi huylu ataklar halinde olan pozisyonel vertigo (BPPV) tedavisinde ilaçların yanı sıra, bazı fiziksel manevra yöntemleri kullanılabilir. Bu fiziksel manevralar, temel olarak göz ve baş hareketlerini içerir. Bunları uygularken düşme tehlikesi yaşanabileceğinden güvenlik önlemleri alınmalı.

Beyin kaynaklı vertigo

Atardamarlar aracılığıyla beyin sapı, beyincik ve beynin arka bölümüne gelen kan akışının azalması vertigoya yol açabilir. Diğer hastalıklar arasında MS, kafatasındaki kırıklar, kafa yaralanmaları, nöbetler, enfeksiyonlar ve kafa içi tümör gelişimleri var. Vertigo, bazen migrenin bir parçası da olabilir. Beyin hastalıklarına bağlı vertigoya şu belirtiler eşlik edebilir:

- Baş ağrısı

- Konuşma güçlüğü

- Çift görme

- Kol veya bacakta güçsüzlük

- Koordinasyonsuz hareketler

- Bilinç kaybı