UYKU APNESİ (SLEEP APNE)

Uyku apnesi, uyku esnasında tekrarlayan nefes durmaları ile kendini belli eden, kandaki oksijen oranının düşmesine ve uykunun bölünmesine neden olan, ani ölüm riski taşıyan ciddi bir bozukluktur. Bazı insanlarda uyuma esnasında nedeni tam olarak bilinmeyen üst hava yollarında tıkanma, sinir sistemindeki bir problem ve hava yollarındaki daralma gibi faktörler uyku apnesine yol açar.

Tipleri ve nedenleri

Uyku apnesinin üç temel türü mevcuttur. Çalışmalarda hastaların yüzde 84’ünde tıkayıcı uyku apnesi, yüzde 1’inde merkezi uyku apnesi ve yüzde 15’inde ise mix tür uyku apnesi görüldüğü ortaya çıkmıştır.

*Obstrüktif veya tıkayıcı tip: En sık görülen apne tipidir ve her cinste ve her yaşta görülebilse de, özellikle orta yaş erkeklerde ve kilo problemi olanlarda daha sıktır. Nedeni yumuşak damak kaslarının normalden fazla gevşemesidir ve buna bağlı olarak da solunum yolu tıkanır. Büyümüş bademcik (tonsil) ve geniz eti nedeni ile de olabilir.

*Merkezi tip: Göğüs ve diyafram kasları kısa bir süre çalışmadığı için solunum durur. Bu durum genellikle sinir sisteminin, beyin sapı ensefaliti gibi birçok hastalığa bağlı olarak solunum kontrolünün bozulmasından kaynaklanır. Bu tip apne, bazı nöromusküler hastalıkları veya kalp yetmezliği bulunan kişilerde de görülebilir. Tedavisi altta yatan nedenin düzeltilmesi ile olur.

*Mix tip: Hem merkezi tip uyku apnesine neden olan faktörler hem de tıkayıcı tip uyku apnesine neden olan faktörleri veya bu faktörlerden bazılarını içerir.

Belirtileri nedir?

*Düzensiz solunum: Rahatsızlığın en önemli belirtisi olan uyku boyunca görülen solunum duraklamaları, iç çekmeleri ve horlamalarıdır. Bu düzensizlikler normal kişilerde görülen horlamalardan farklıdır. Normalde sırt üstü yatanların horladığı bilinse de, bu rahatsızlıkta kişiler her pozisyonda horlar. Hastalar uyku sırasında el ve kol hareketleriyle rahatsız bir uykunun görüntüsünü çizerler.

*Uykuda nefes durması: Hastalarda sıkça tekrarlanan uzun süre devam eden solunum durması meydana gelir. 10 saniyeden dakikalar boyu devam eden bir duruma gelebilir. Bu kişilerde oksijen yetersizliği ve uyku düzensizliği oluşur.

*Gündüz aşırı uyku hali: Gece uyku düzeni bozulan hastalar, kendilerini yorgun hissettiklerinden gündüz uyuklama durumları yaşar.

*Diğer belirtiler: Hastalarda bacak şişmeleri, mide yanmaları, gece koyu renk idrar yapma, uykuda terleme, göğüste baskı duyma görülebilir.

Teşhisi nasıldır?

Uyku apnesi tanısı, uyku laboratuarında bir gece yatarak ve polisomnografi denilen işlemin yapılması ile konur. Polisomnografi, hastanın uyku sırasında solunum hareketleri, oksijen değerleri, kalp atım hızı takiplerini ve uyku evrelerinin süresini, kalitesini değerlendirmek için alınan EEG kayıtlarıdır. Polisomnografi hastalığın tanınması, şiddetinin derecelendirilmesi ve tedavi seçeneklerinin planlanmasında yardımcı bir tetkiktir. Kulak burun boğaz uzmanı tarafından yapılan üst solunum yolu muayenesi tanıda önemlidir. Nöroloji ve diğer branşlardan da destek gerekebilir.

Koservartif tedavi nedir?

Uyku apnesi, cerrahi ya da cerrahi dışı tedaviler ile tedavi edilebilir. Öncelikle cerrahi dışı tedavi yöntemleri uygulanır:

*Davranış değişiklikleri: Uyuma pozisyonunu değiştirme (yan ya da yüzüstü uyuma), uyuma ortamını değiştirme (yatak, ışık düzeyi ve sıcaklık derecesi), vücut yağını azaltmak (yüzde 10 kilo vermek uyku apnesi sendromunu yüzde 25 azaltır).

*Diş uygulamaları: Alt çeneyi ileri iten ya da başka türlü hava yolunu açan diş uygulamaları hafif ve orta dereceli uyku apnesi sendromu tedavisinde uygun bir seçenektir ve yüzde 75 oranında iyileşme sağlar.

*Devamlı pozitif basınçlı hava yolu cihazı (CPAP): Her düzeydeki uyku apnesi için en uygun cerrahi dışı tedavi yöntemidir. Uyurken dokuları tutarak, hava yolu açıklığını sağlayabilmek için hava basıncını kullanır.