TIP 1 DİYABET

Hepinizin bildiği gibi diyabet, kan şekerinin yüksekliğiyle orantılı klinik bir tablodur. Tip 1 ve 2, diyabet alanında duyduğumuz, türünü ve ayrımını ortaya koyan iki önemli terimdir.

Tip 2, toplumumuzda sıklıkla görülür. Genellikle kilo fazlalığıyla giden, başlangıcında insülinin kan şekerini düşürmede etkisiz olduğu ve vücudun yeterli insülin üretememesiyle kan şekerinin yükseldiği tabloya verilen isimdir.

Toplumun genellikle yüzde 90’ ı, tip 2 diyabetlidir. Tip 1 ise daha nadir görülen bir durumdur.

Birincisinde, vücut kan şekerini hissedip, ona göre insülin salgılayan pankreasımızdaki beta hücrelerini yabancı bir hücre gibi zannediyor ve ona saldırıyor. Bu saldırının sonucunda da pankreastaki beta hücreleri fonksiyon göremez hale geliyor ve bir süre sonra da tümüyle yaşamsal işlevlerini yitiriyor.

Diyabet tanısı koymak, biraz da nasıl başladığıyla ilgili bir durumdur. Birtakım laboratuvar testleri de doktorlara yardımcı olur. Tip 1, genellikle daha gürültülü bir tabloyla başlar. Hızlı kilo kaybı, çok su içme, sık idrara çıkma, halsizlik, yorgunluk ve bulanık görme gibi kan şekeri yüksekliğinin belirtilerinin daha belirgin olduğu klinik bir tabloyla kendini gösterir.

İnsülin hormonlarının eksikliği sonucu ortaya çıkan Tip 1 diyabet, sıklıkla çocukluk ve gençlik yaşlarında ortaya çıktığı için ‘Juvenil diyabet’ adını da alır.

Pankreasta bulunan ve insülin üreten beta hücrelerinin otoimmün bir süreç sonunda zedelenmesiyle meydana gelir. Hastalar, mutlak veya göreceli bir insülin yetersizliği olduğundan, ömür boyu bu hormonu dışardan (enjeksiyon yoluyla) almak zorundandır. Bu nedenle Tip 1, ‘İnsüline Bağımlı Diyabet’ (Insulin Dependent Diabetes Mellitus=IDDM) olarak da isimlendirilmektedir. Genel olarak toplumdaki diyabet vakalarının yüzde 10’unu tip 1 diyabet vakaları oluşturur.

Tedavi nasıl olmalı?

Değişmez kural insülin enjeksiyonudur. Bu tip şeker hastalığında insülin kullanmak bir zorunluluktur ve hayat kurtarıcıdır. Tedavinin diğer temel taşlarıysa, sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz ve eğitimdir. İdeal kan şekeri düzeyinin sağlanması için gün boyu belirgin özen ve bakım gerekir. Kişinin kendini iyi hissetmesi ve sağlıklı yaşam sürdürmesi için gerekener hayat biçimi haline getirilmelidir.

Adacık nakli tedavisi

Günümüzde Tip 1 diyabetin tedavisinde insülin yerine adacık dokusu ya da pankreas nakli gündeme gelmiştir. Ancak bu nakillerde en büyük sorun, doku reddidir ve önlemek için immunsüpressif denilen, önemli yan etkileri olan pahalı ilaçlar kullanılmaktadır. Bu nedenle adacık nakli tedavisine kesin çözüm olarak bakan araştırmacılar, daha az zararlı immunsüpressif ilaç arayışı içindedirler.

Acil sorunlar neler?

Kişi, bilimsel ve sağlıklı bir beslenme programı uygulayarak, düzenli egzersiz yaparak ve uygun insülin tedavisiyle sorunsuz bir yaşam sürdürebilir. Ancak insülini uygun teknikle, yeterli dozda ve zamanında yapmayan, beslenme tedavisine uyum sağlayamayan ve aşırı karbonhidrat tüketen ya da egzersiz yapmayı aksatan diyabetlilerde, kan şekeri yükselebilir (hiperglisemi). Bunun aksine insülini aşırı dozda kullanan ya da önerilen besinleri, özellikle de karbonhidratlıları zamanında ve yeterince tüketmeyen, alkol kullanan veya aşırı egzersiz yapan diyabetlilerde kan şekeri aniden ve hızla düşebilir.

Egzersizde dikkat edilecek hususlar

Diyabet tedavisinde kişiye uygun olan egzersiz tipi ve programı uygulanmalıdır. Başlarken süre kısa tutulmalı ve giderek artırılmalıdır. Egzersiz, her gün düzenli olarak yapılmalı ve pamuklu çoraplar tercih edilmelidir.
Aktif olarak çalışacak kaslara insülin yapılmamalı, aç karnına başlanmamalıdır. Kan şekeri düşmelerine karşı dikkatli olunmalı ve şeker ölçülmelidir. Oluşabilecek hipoglisemi riskine karşın, mutlaka basit şeker içeren besinler yanlarında bulundurulmalıdır.

Beslenmenin amacı

Diyabette, beslenme alışkanlıklarının düzenlenmesinin amacı, bireyin hayatı boyunca uygulayabileceği en ideal beslenme programını oluşturarak, kan şekerini normal sınırlar içinde tutmaktır... Hiperglisemi ve hipoglisemi gibi akut komplikasyonları önlemek ideal vücut ağırlığını sağlamaktır.

Kan şekeri sürekli yüksek seyrederse hangi belirtiler olur?
- Sık idrara çıkmak
- Çok su içmek
- Zayıflamak