Hazımsızlık, modern çağın en sık görülen sorunlarından biri. Stres, doğal ve sağlıklı beslenmeden uzaklaşmak, bu rahatsızlık için zemin hazırlıyor. Hazımsızlığın tıp dilindeki adı Dispepsi’dir. Ana belirtisi, üst karında ağrı ya da rahatsızlık hissidir. Hazımsızlık çekenlerde karın ağrısıyla birlikte göğüs kemiği arkasında mide ekşimesi de denilen, yanma hissi oluşur. Ancak mide ekşimesi ve hazımsızlık iki farklı durumdur. Şikayetler, genellikle bir şeyler yiyip içtikten kısa süre sonra ortaya çıkar. Belirtiler, daha geç de gelişebilir:
- Yemek sırasında, birkaç lokmadan sonra bile hemen tokluk hissedilmesi, doluluk hissi nedeniyle yemeğin yarıda kesilmesi
- Yemek sonrasında rahatsızlık verecek kadar midenin dolu hissedilmesi, bunun uzun süre devam etmesi
- Geğirme ve gaz çıkarma
- Midedeki gıdaların ağıza gelmesi
- Şişkinlik
- Bulantı
- Kusma
- Ağızda asitli tat
- Karnın guruldaması
- Midede ya da üst karında, göbeğin üst kısmında yanma hissi
- Göbekte ağrı
Hazımsızlığın pek çok nedeni olabilir. Bunlardan bazıları şunlardır:
Yeme şekli: Öğünlerde büyük porsiyonlara yer vermek ve fazla yemek, midenin çok fazla asit üretmesine neden olabilir. Mideyi çok doldurmak, organa baskı yapar. Böylece mide asidi yemek borusuna doğru kaçar. Düzensiz ya da çok hızlı yemek yemek mideye asit seviyelerinin normale dönmesi için yeterince zaman tanımaz. Öğünlerin geçiştirilmesi hazımsızlığı da tetikler. Hareket halindeyken ya da yatmadan hemen önce yemek yemek, mide asidinin yemek borusuna doğru çıkmasını kolaylaştırır.
Gıda tercihi: Yağlı gıdalar midede daha uzun süre kalır çünkü sindirimi daha zordur. Yemek borusuyla mide arasında halka biçiminde bir kas grubu bulunur. Bu kas, asit ve yiyeceklerin midede kalmasını ve tekrar yukarı çıkmamasını sağlar. Çikolata ve nane gibi yiyeceklerin bu kas üzerinde gevşetici etkisi olabilir. Baharatlı yiyecekler, soğan, domates ve asitli gıdalar hazımsızlığı tetikleyebilir.
İçecek seçimi: Kafeinli ve alkollü içecekler, midedeki asit oranını artırabilir. Çok yemediğiniz veya gıdanıza dikkat ettiğiniz halde hazımsızlık şikayetiniz varsa, bu durumun sorumlusu içecek alışkanlıklarınız olabilir.
Hamilelik: Hormonal değişimler nedeniyle sindirimle ilgili problemler yaşanabilir. Mide yanması, bulantı, hazımsızlık gibi şikayetlere sık rastlanır. Bebek, anne adayının sindirim sistemine baskı yapar. Bu da bazı sindirim şikayetlerine yol açabilir.
Diğer nedenler: Stres, fazla kilo, gıda intoleransı, sigara, az hareket etmek, dar giysiler ve bazı ilaçlar.
Tanı ve tedavi yöntemleri
Hazımsızlığı teşhis etmek için doktor önce hastanın tıbbi geçmişini, şikayetçi olduğu belirtileri dinler ve fiziksel muayene yapar. Hastadan batın ultrasonografisi, kan, dışkı ve idrar tetkikleri istenebilir. Eğer doktor hazımsızlık nedeni olarak peptik ülsere yol açan bir bakteri türünden şüpheleniyorsa kan, nefes veya dışkı testleri yapılmasını önerebilir.
Endoskopi, hazımsızlık şikayetinde yemek borusu, mide ve bağırsağın ilk kısımlarını görüntülenmesini sağlayan başlıca tetkik yöntemlerinden biridir.
Hazımsızlığa yol açan sebep doktor tarafından tespit edildiğinde ona yönelik tedavi uygulanır. Başka bir hastalıktan kaynaklanmadığını bildiğiniz durumlarda kendiniz de şikayetleri azaltacak tedaviler uygulayabilirsiniz:
- Eczaneden reçetesiz olarak satın alabileceğiniz, mide asidini düzenleyen hazımsızlık ilaçları temin edebilirsiniz. İlaç dolabınızda bu tip bir ilacın bulunması fazla kaçırdığınız bir yemek sonrası işe yarar.
- Şekersiz sakız çiğnemek, tükürük salgısını artırarak hazımsızlık belirtilerini tetikleyen asidin seyrelmesini veya temizlenmesini sağlayabilir.
- Yudum yudum, yavaş yavaş içeceğiniz kafeinsiz bir bitki çayı ya da sadece su, hazımsızlığı gidermede yardımcı olabilir. Ilık su için, soğuk su mide kasılmalarını tetikleyebilir.
- Yemek sonrası yavaş tempoda bir yürüyüşün faydası dokunabilir. Hareket sayesinde yiyeceklerin bağırsaktaki yolculuğu kolaylaşır. Böylece rahatsızlık veren o doluluk hissi de azalır.
Hafif bir egzersiz de midenin çabuk boşalmasına yardım eder.
Kalp krizi sanılıyor
Hazımsızlık ve kalp krizi belirtileri arasında benzerlik vardır. Kalp krizindeki terleme, göğüs, boyun, çene ve kol ağrısı, nefes darlığı gibi şikayetler hazımsızlık belirtilerine eşlik edebilir. Hazımsızlıktan sık yakınan biri değilseniz veya ortaya çıkan belirtiler size normal gelmiyorsa ve kalp krizi belirtileri söz konusuysa, hemen en yakın sağlık kuruluşuna başvurun.
Bu hastalıklar da yol açabilir
- Yemek borusunda reflü
- Safra kesesi ve pankreas hastalıkları
- Mide ülseri, gastrit ve mide kanseri
- Huzursuz bağırsak sendromu
- Çölyak hastalığı
- Safra taşı
- Kabızlık
- Pankreas iltihabı
- Tiroid sorunları