POLİKİSTİK OVER SENDROMU

Polikistik over sendromu (PKOS), bir kadının yumurtalıklarının nasıl işlediğiyle ilgili, yaygın bir rahatsızlıktır. Anormal hormon seviyeleri, yumurtalıklardaki androjen ve östrojen hormonları arasındaki dengesizlik, bu sorunun başlıca nedenlerinden biridir. Santral sinir sistemi, hipofiz bezi, yumurtalıklar, böbreküstü bezi ve diğer dokular arasındaki etkileşimlerin bozulmasına bağlı olarak; üreme çağındaki kadınlarda en sık ortaya çıkan endokrin sorundur. Kronik seyreder ve yaşam kalitesini olumsuz etkiler. Bu kadınlarda, uzun dönemde şeker hastalığı, hipertansiyon, kalp ve damar rahatsızlıklarıyla rahim kanseri görülebilir. İleride yol açtığı şikayetler açısından düzenli kontrol altında tutulması gerekir.

Pek çok uzman, sorunun gelişmesinde genetik faktörlerin rol oynadığını belirtir. Polikistik over sendromlu kadınların annesinde ya da kız kardeşinde de aynı şikayete rastlanır. Bu hastalığı olan kadınlarda yumurtalıklar normalden daha fazla androjen hormonu üretir. Androjen, erkeklik hormonudur ancak kadın vücudunda da üretilir. Bu hormonların seviyesi kadınlarda yükseldiğinde, yumurtaların gelişimini ve dışarıya atılmasını olumsuz etkiler.

PKOS ile bağlantısı olduğu düşünülen diğer bir sağlık sorunu insülin direncidir. İnsülin, şeker ve diğer yiyeceklerin, vücudun kullanması için enerjiye dönüştürülmesini kontrol eden hormondur. Bu durum, insülin direnci nedeniyle fazla insülin üretildiği ve bunun da androjen üretimini artırdığıyla alakalı bulunmuştur. Yüksek androjen seviyeleri aşağıdaki şu belirtilere yol açabilir:

-Akne

- Aşırı tüylenme

- Kilo alma (özellikle göbek, karın ve kol bölgelerinde yağlanma)

- Adet düzensizliği

Yumurtaların oluştuğu yumurtalıklarda sıvı dolu küçük kesecikler vardır. Yumurta büyüdükçe kesecikte sıvı birikir ve yumurta olgunlaştığında kesecik açılır, yumurta dışarı bırakılır. Dışarı salınan yumurta rahme doğru yol alır. Polikistik over sendromunda ise yumurtalık bir yumurtanın tam olarak olgunlaşması için gereken tüm hormonları üretmez. Kesecikler sıvı dolabilir ancak yumurta oluşumu gerçekleşmez. Bunun yerine bazı kesecikler kist olarak kalır. Bu nedenle yumurta oluşmaz ve progesteron hormonu üretilmez. Progesteron hormonu olmadan bir kadının adet dönemi düzensiz olacak ya da hiç adet görülmeyecektir. Üstelik yumurtalıklar erkeklik hormonu üreterek yumurtlamayı başka bir şekilde daha engellmeiş olacaktır.Her Polikistik over sendromu problemi olan kadında kısırlık problemi de ortaya çıkar denilemez ancak kısırlığa bu kadınlar arasında yaygın olarak rastlanır. İyi haber ise, tedavi gördükten sonra pek çok kadının hamile kalabildiği görülür. Kilo verilmesi, hormonların düzenlenmesi ya da cerrahi müdahale gibi yöntemler sonrası yumurtlama sağlanabilir.

Tedavide farklı seçenekler

PKOS’un tedavisi yoktur ancak bu sendromun ortaya çıkardığı problemlerin çözümüne yönelik tedaviler uygulanır. Hangi belirtilerden şikayetçi olunduğu veya kişinin hamile kalmak isteyip istemediğine göre farklı seçenekler vardır.

Yaşam biçiminde değişiklikler: Polikistik over sendromlu çoğu kadın fazla kilolu veya obezdir. Dolayısıyla ideal kiloya inmek gerekir. Sağlıklı beslenmek, kan şekeri seviyesini dengelemek, vücudun insülin kullanımını geliştirmek ve hormon seviyelerini normale çekmek düzenli adet görmek açısından yardımcı olabilir.

Doğum kontrol hapları: Hamile kalmayı düşünmeyen kadınlarda doğum kontrol hapları, düzenli adet görmeye, erkeklik hormonu seviyesini aşağı çekmeye ve akne sorununa çözüm sunabilir. Ancak hapı kullanmayı bırakanlarda adetleri yeniden düzensiz hale gelir.

Doğurganlık ilaçları: Polikistik over sendromu bulunan kadınlarda yumurta oluşumunun gerçekleşmemesi doğurganlık sorununun ana nedenidir. Bazı doğurganlık ilaçları, kadınların hamile kalmasını sağlayabilir. Ancak doğurganlık ilacı kullanmadan önce ortada hamile kalmaya engel başka bir problem olmadığının bilinmesi gerekir.

Ameliyat: PKOS’ta yumurtlama şansını yükseltebilen ameliyatlardan biri, ovaryan drilling adı verilen müdahaledir. Doğurganlık ilaçlarından olumlu sonuç alayanlara önerilebilir. Ameliyat erkeklik hormonu seviyesinin düşürülmesinde ve yumurtlamaya yardımcı olabilir ancak yumurtalıkta skar doku gelişmesi gibi riskleri de vardır. Üstelik etkileri birkaç ay sürebilir. Bu operasyonun saç dökülmesi ya da aşırı tüylenme gibi belirtiler üzerinde iyileştirme etkisi yoktur. Karar vermeden önce doktorunuzla ameliyatın tüm detaylarını görüşmeniz tavsiye edilir.

Bunların dışında aşırı tüylenme ve akne gibi sorunlar için doktorun önerebileceği antiandrojen ilaçlar bulunur. Ancak hamile kalmak isteyen kadınlar bu tip ilaçları kullanmamalıdır.

GENEL BELİRTİLER

- Yüksek seviyede androjen hormonları (kadın vücudunda üretilen erkeklik hormonları)

- Düzensiz adet görme

- Yumurtalıklarda küçük kistler

- Adet görememe nedeniyle hamile kalamama

- Vücutta aşırı tüylenme

- Akne, yağlı cilt ve kepek

- Kilo artışı, obezite, bel bölgesinde yağlanma

- Kaygı ve depresyon

- Uyku apnesi

- Erkek tipi saç dökülmesi

- Boyun, kol, göğüslerde koyu renk, yama şeklinde, kahverengi veya siyah lekeler

- Kasık ağrıları