Tıp dünyasında ‘otitis media’ olarak adlandırılan orta kulak iltihabı, organın iltihaplanmasına yol açan bir enfeksiyondur. Orta kulak, kulak zarının arkasındaki bölümdür. Ses ulaştığında, hareket eden ve sesi kulak zarına ulaştıran üç minik kemik barındırır.
Orta kulağın içi genellikle hava doludur ancak eğer iltihaplanma varsa, bu boşluk sümüksü bir sıvıyla dolar. Östaki borusu, orta kulağı boğaza bağlayan ve yutkununca açılan küçük kanaldır. Bu açılma hareketi, havanın rahatça dolaşmasını, kulağın içi ve dışı arasındaki basınç farkının dengelenmesini sağlar. Kulak iltihaplandığı zaman, östaki borusu gerektiği gibi açılamaz ve mukus orta kulakta kalır.
Bu sıvının, boğaz ya da burun yoluyla gelen bakteri veya virüslerle buluşması enfeksiyona neden olur. Pek çok çocukta orta kulak iltihabı, soğuk algınlığını takiben görülür. Daha çok 10 yaşın altındaki çocuklarda ortaya çıkar ama yetişkinlerde de ortaya çıkabilir. Tek ya da her iki kulağı birden etkileyebilir. Ailesinde bu rahatsızlık görülenlerde ya da sigara içen kişilerle aynı ortamda bulunanlarda, hastalığa yakalanma riski daha yüksektir.
Üç ana tipi var
1-Akut orta kulak iltihabı
2-Kronik orta kulak iltihabı
3-Orta kulak nezlesi
Akut orta kulak iltihabı: Akut orta kulak iltihabı, aniden gelişir ve genellikle 3-4 gün içerisinde geçer. Buradaki akut sözcüğü, iltihabın ciddiyetini değil, ne kadar sürdüğünü anlatan bir terimdir. Bebeklerin bağışıklık sistemleri henüz enfeksiyonla savaşacak kadar güçlü olmadığı için orta kulak iltihabı vakaları sıktır. Enfeksiyon, soğuk algınlığı ya da boğaz ağrısıyla bağlantılı bakteriler nedeniyle meydana gelir, irin ve kanamaya yol açabilir. Basınç sonucu kulak zarı patlayabilir. Ancak çoğu hastada kulak zarı kendi kendini iyileştirir. Şiddetli kulak ağrısı, işitme kaybı, ateş ve bulantı, akut orta kulak iltihabının başlıca belirtileri arasındadır. Genellikle antibiyotikler ve ağrı kesici ilaçlarla uygun şekilde tedavi edilir. Nadiren antibiyotiklere cevap alınamadığı durumlarda kulak zarını çizmek gerekebilir.
Kronik orta kulak iltihabı: Eğer kulak zarı kendi kendine iyileşmezse ya da başa alınan bir darbe sonucu delinmişse, kulak hassaslaşır. Bu tip orta kulak iltihabı, akut kadar ağrı yapmaz ancak iyileşmesi daha uzun sürebilir ve enfeksiyon sık sık tekrarlayabilir. ‘Kolesteatom’ adı verilen ve orta kulakta fazla doku üretimine yol açan bir sorun da kronik orta kulak iltihabı sebebi olabilir.
Orta kulak nezlesi: Östaki borusunun tıkanması nedeniyle orta kulak nezlesi gelişebilir. Bu durumda kulak içindeki basınç dengelenemez. Yapışkan bir sıvı orta kulakta birikir ve işitmeyi etkiler. Östaki borusu bir enfeksiyon, alerji ya da lenf bezlerinin büyümesi nedeniyle tıkanabilir. Çocuklar orta kulak nezlesine karşı daha hassastır çünkü enfeksiyonla savaşma güçleri yetişkinlere göre daha azdır. Ayrıca östaki boruları da daha kısa ve tıkanmaya daha yatkın, yatay bir yapıdadır. Alerjisi olan ve saman nezlesine yakalanan çocuklar da daha fazla risk altındadır. İşitme kaybı orta kulak nezlesinin başlıca belirtisidir ama çocuklardaki işitme kaybının gerçek mi yoksa dikkat çekmek için başvurdukları bir numara mı olduğunun tespiti zordur.
Sık tekrarlayabilir
Tekrarlayan orta kulak iltihabı, hastanın altı aylık bir süreçte, üç veya daha fazla orta kulak iltihabı geçirmesi demektir. Bu çocuklarda yarık damak, burun ve sinüs alerjisi, geniz eti, sinüzit gibi hastalıklar araştırılır. Bunlardan biri bulunursa, tedavi edilir. Eğer bu tür hastalıklar bulunamazsa, önleyici tedavi önerilir.
Bunun için şu yöntemlere başvurulur:
1-Orta kulak iltihabı olmadan düşük dozda antibiyotik verilmesi
2-Kulak zarının çizilmesi veya kulak zarına tüp takılması
3-Geniz etinin alınması
4-Bazı aşılar.
Hangi durumlarda ameliyat gerekir?
Seröz orta kulak iltihabında, eğer hastada işitme kaybı var ve bu durum ilaç tedavisiyle düzelmiyorsa seçenek, ameliyattır. Kronik orta kulak iltihabındaysa eğer iltihap orta kulaktaki kemikçikleri eritmeye ve çevre dokulara yayılmaya başlamışsa, yine ameliyat gerekir. Tedavi edilmediği takdirde akut ve kronik tipteki orta kulak iltihapları sağırlığa dek varabilecek komplikasyonlara yol açabilir. Orta kulak nezlesi, nadiren uzun dönemli fiziksel sorunlara yol açar. Ancak geçici işitme kaybı, çocuğun eğitimsel ve sosyal gelişimi üzerinde olumsuz etki yapabilir.
Korunmak için öneriler
- Boğaz ağrısı, soğuk algınlığı ve nezle benzeri rahatsızlıklara karşı tedbir alın.
- Çocuğuza başkalarının eşyalarını kullanmamasını tembih edin ve onu hastalıklı ortamlardan uzak tutun.
- Saman nezlesi ve alerji gibi durumlarda dikkatli olun, bu problemleri iyi yönetin.
- Özellikle bebek ve çocukları sigara dumanından koruyun.
- Yeni doğan bebeklerin en az altı ay anne sütüyle beslenmesine özen gösterin.
- Biberon kullanıldığı süreçte, bebeğin dik bir pozisyonda tutularak, beslenmesini sağlayın.