Zatürre (tıbbi adıyla pnömoni) başta virüs, bakteri gibi etkenlerin yol açtığı, akciğer dokusunun tek veya iki taraflı enfeksiyonudur. Genellikle basit bir soğuk algınlığı, üst solunum yolu enfeksiyonu gibi başlar ve ilerler. Yıllar önce zatürre, özellikle 1940-1950 li yıllarda tüberküloz mikrobuna, bir başka değişle vereme bağlı ve ölümle sonuçlanabilen çok ağır tablolardı. Bu nedenle büyüklerimiz, zatürre lafından çok korkar. Ardından halen günümüzde de sıklıkla karşılaşılan pnömokok adı verilen mikropla olan klasik zatürreler arttı. Fakat o dönemde antibiotiklerde ancak devreye girmeye başladığı için, sık ölümler olabiliyordu. Günümüzde ise en sık sebep kapalı devre havalandırmaların hayatımıza girmesiyle (uçak ve toplu taşımacılık, büyük alışveriş merkezleri gibi) karşımıza çıkan çok hafif geçebileceği gibi, ölüme dahi götürebilen atipik pnömonilerdir. Adından da anlaşılabileceği gibi sıradışı seyredebiliyor ve bu nedenle geç teşhis edilebiliyor. Ayrıca grip sonrası gelişen zatürreler de sık görülmeye başlandı. Bunlarda sebep grip yani influenza virüsü olabildiği gibi,zayıflamış zeminde yerleşmiş klasik zatürre de olabilir.
Atipik pnömoni, üst ve alt solunum yollarını etkileyen bir bakteriyel enfeksiyondur. Atipik zatürre olarak adlandırılmasının nedeni, genelde diğer pnömoni tipleri kadar şiddetli olmaması veya aksine yoğun bakıma düşürecek kadar ağır seyretmesidir. Hastaneye kaldırılmayı gerektirecek belirtiler gösterebilir. Bazen hafif bir soğuk algınlığı gibi hissedilir ve çoğu kişi pnömoninin bir türü olduğunun farkına bile varmadan günlük yaşamlarına devam eder. Bu tip pnömoniye atipik denilmesinin sebebi; farklı bakterilerden kaynaklanması ve normalde pnömoniyi tedavi etmek için kullanılan penisiline direnç göstermesidir.
Belirtileri...
Atipik pnömoninin belirtileri genel olarak şiddetli değildir ve soğuk algınlığına benzetilir. Başlangıçta oldukça hafif olan belirtiler kademeli olarak artış gösterir. Yakalandıktan iki hafta sonra ortaya çıkan belirtiler, bir ay boyunca kötüleşir. Bu belirtilere örnek olarak şunları sayabiliriz:
- Boğaz ağrısı
- Sürekli öksürük
- Baş ağrısı
Belirtiler; enfeksiyonun bulunduğu bölgeye göre de değişkenlik gösterebilir. Örneğin; üst solunum yollarındaki enfeksiyon nefes almayı zorlaştırırken, akciğerlerde dahil olmak üzere alt solunum sistemindeki enfeksiyonlar nefes darlığı, tıkanma hissi, mide bulantısı ve kusmaya bile neden olabilir. Bu tip pnömonide şiddetine göre aşağıdaki belirtiler de görülebilir.
- Göğüs ağrısı
- Kusma
- Nefes almakta güçlük çekme
- İştah kaybı
- Hırıltılı nefes alma
- Titreme
- Karın ağrısı
Atipik pnömoni; bebek ve çocuklarda da yetişkinlerdekilere benzer belirtileri gösterir ancak hastalık bulaşıcı olduğundan çocuğunuz kendini okula gidebilecek kadar iyi hissetse bile evde kalmalıdır.
Bulaşıcı mıdır?
Atipik pnömoni bulaşıcıdır ancak enfeksiyon veya soğuk algınlığı ve grip kadar kolay değildir. Bulaştığı halde de belirtileri diğer hastalıklar kadar erken görünmez, iki hafta bir ay sonraki zaman içinde görülür.
Enfekte olmuş kişiyle yakın temas halinde bulaşıcı patojenler öksürük ve hapşırmalarla havaya karışarak, kişiden kişiye geçer. Ayrıca bakteriler kişinin ellerinde hayatta kalabilir ve biriyle tokalaştığında ya da sarıldığında yayılabilir. Koruyucu önlem olarak gripten korunma, bilhassa risk gruplarında pnomoniye neden olabileceğinden dolayı önemlidir. Grip salgını olan sezonlarda toplu yerlerde bulunmaktan kaçınma, sık sık el yıkama, hijyene uymak koruyucu olur. Ayrıca
bilhassa risk gruplarında her sonbaharda grip aşısı uygulanması, grip hastalığının provake edeceği veya bizzat neden olabileceği pnomoni hastalığı riskini azaltacaktır.
Birkaç önemli nokta!
1-Zatürre aşısı, sadece klasik zatürre diye bahsettiğim pnömokok zatürresine karşı korur. Atipik dediğimiz sık rastlanılanlar da etkili değildir.
2-Büyüklerin bildiği ve korktuğu verem zatürresi olduğu için (artık bundan sonra ciğerin zayıf dikkat et gibi) söylemler klasik zatürre ve atipik zatürrede geçerli değildir. İyileştikten sonra hiç olmamış gibi tamamen normal hale döneriz!
Atipik pnömoni tedavisiAtipik zatürre vakalarının çoğu tedaviye olumlu yanıt verir ve iyileşme uzun sürmez. Doktorlar, atipik pnömoni tedavisi için antibiyotik reçete verirler. Ayrıca yüksek ateş ve baş ağrısı gibi belirtileri azaltmaya yardımcı olacak ilaçlar da kullanılır. Su ve bitki çayları gibi sıvıları bol tüketmek, boğazı yumuşatarak solunum görevinin yerine getirilmesini kolaylaştırır. Ayrıca vücudunuz enfeksiyonla savaşırken dinlenmeniz çok önemlidir. Aşırı fiziksel aktivite ve stres bağışıklık siteminizi daha da zayıflatıp iyileştirmeyi geciktirebilir. Ağır atipik pnömoni vakalarında doktorlar, hastanede yatmanıza karar verebilir. Zayıf bağışıklık sistemine sahip olanlarla diyabet, kalp rahatsızlığı veya akciğer hastalıkları bulunan kişiler atipik pnömoniden daha çok et kilenir.