Mono (öpücük) hastalığı

Enfeksiyöz mononükleoz (mono), halk arasında öpücük hastalığı olarak da bilinir. Bu soruna yol açan virüs, tükürük yoluyla bulaştığından, öpüşürken ya da öksürük ve hapşırığa maruz kaldığınızda kapabilirsiniz. Hastalığı sahip biriyle çatal ve bıçak gibi gereçleri paylaşmak, aynı bardaktan su içmek de risklidir. Ama mononükleoz, nezle gibi diğer enfeksiyonlar kadar bulaşıcı değildir.

Mononükleoz hastalığının bütün belirtileri genelde ergenlik çağındakiler veya genç erişkinlerde görülür. Küçük çocuklarda şikayetlere az rastlanır ve genelde enfeksiyonun farkına varılmaz. Virüsün kuluçka dönemi, 4-8 hafta arasında değişir. Ateş ve boğaz ağrısı gibi belirtiler birkaç hafta içinde azalsa da yorgunluk, lenf bezlerinde şişkinlik ve dalakta büyüme bir süre daha devam eder. Bu şikayetler, düzelmiyorsa veya tekrarlıyorsa doktorunuza başvurun. Çok ciddi bir hastalık olduğu söylenemez.

Hastalığa Epstein-Barr virüsü yol açar. Erişkinlerin çoğu, çocukluklarında Epstein-Barr virüsünü almış ve buna karşı antikor üretmiştir. Bu kişiler, hastalığa karşı bağışıklık kazandıkları için bir daha yakalanmazlar.

Epstein-Barr virüsü, AIDS hastalığı veya organ nakli sonrasında bağışıklığı çökerten ilaçlar nedeniyle, bağışıklık sistemi zayıf kişilerde daha ciddi komplikasyonlara neden olur.

Dalak ve karaciğere etkisi

Mononükleoz, dalakta büyümeye sebep olabilir. Bazı anormal vakalarda, organ yırtılarak hastanın sol üst karın bölgesinde, ani ve bıçak gibi saplanan bir acıya yol açar. Böyle bir ağrı yaşarsanız, hiç zaman kaybetmeden tıbbi yardım alın. Ameliyat edilmeniz gerekebilir. Dalak dışında karaciğerinizde de bazı sorunlar yaşanabilir. Hepatit gibi orta derecede bir enfeksiyonla karşılaşabilirsiniz. Bazen, cilt ve göz akında sararma şeklinde kendini gösteren sarılık hastalığı da ortaya çıkabilir.

Muayene ve kan testleri

Doktorunuz, sorduğu sorulara aldığı yanıtlar ve yapacağı muayene sonucunda, mononükleoz teşhisi koyabilir. Muayene sırasında şişmiş lenf bezleri, bademcik, karaciğer ve dalak belirtilerini arar. Daha fazla bulguya ihtiyaç duyulursa, kanınızda Epstein-Barr virüsüne karşı ne kadar antikor üretildiğini görmek için monospot denen bir test uygulanır. Bu testin sonuçları bir günde çıksa da hastalığın ilk haftasındaki enfeksiyonu tespit edemeyebilir. Yapılacak başka antikor testlerinin sonuçlarının çıkması daha uzun sürer ama bunlar, belirtilerin ilk haftasından hastalığı tespit edebilir. Doktorunuz, lenfosit denilen bir akyuvar türünün sayısının çoğalıp çoğalmadığını veya lenfositlerde anormal bir seyir olup olmadığını görmek için bazı kan testleri isteyebilir. Bu testler, mononükleoz hastalığını doğrulamasa da böyle bir olasılık bulunduğunu ortaya koyabilir.

Tedavi ve hayat tarzı

Enfeksiyöz mononükleoz hastalığının tedavisinde belli bir yöntem yoktur. Mono gibi virütik enfeksiyonlar, antibiyotiklere yanıt vermez. Yapılması gereken en önemli iki şey, dinlenmek ve sıvı tüketmektir. Spor ve diğer egzersizlere geri dönmek için bir süre beklenmelidir.

İkincil enfeksiyonların tedavisi: Mononükleozun bazı vakalarında, ağrıyan boğaza bir de streptokok enfeksiyonu eşlik edebilir. Ayrıca, sinüs enfeksiyonu veya bademcik iltihabı da görülebilir. Durum buysa, mononükleozla birlikte görülebilecek bakteriyel hastalıkların tedavisi için önerilen antibiyotikleri kullanabilirsiniz.

Bazı ilaçlardan kaynaklanan kaşıntı: Bazı hastalarda kaşıntı ve döküntü görülebilir. Ama bu, hastanın kullandığı antibiyotiğe karşı alerjisi olduğu anlamına gelmez. Gerektiğinde mononükleozla birlikte görülen enfeksiyonların tedavisinde kaşıntı ve döküntüye yol açamayan farklı antibiyotikler tercih edilebilir.

Kortikosteroid etken maddeli ilaçlar: Boğaz ve bademciklerin aşırı şişmesi gibi belirtileri rahatlatmak için doktorunuz kortikosteroid etken maddeli bir ilaç verebilir.

Bol su ve meyve suyu için: Sıvılar, ateşi düşürüp, boğaz ağrısına iyi geldiği kadar vücutta su kaybını da önler.

Reçetesiz ağrı kesicilerden kullanın: Bazı reçetesiz ilaçları ihtiyaç duyduğunuzda kullanabilirsiniz. Bunlar, virüslerle savaşmaz, sadece ağrınızı dindirmek veya ateşinizi düşürmek için alabilirsiniz. 16 yaşından küçük çocuklara asla aspirin vermeyin. Aspirin çocuklarda, ender rastlanan ama ölümcül olabilecek Reye Sendromu denen bir hastalığa yol açabilir.

Tuzlu suyla gargara yapın: Boğaz ağrısını rahatlatmak için günde birkaç kez gargara uygulayın. Gargara, bir bardak ılık suya yarım çay kaşığı tuz katılarak hazırlanabilir.

Bu belirtelere dikkat!

- Halsizlik

- Boğaz ağrısı

- Ateş

- Boyun ve koltuk altında şişmiş lenf bezleri

- Şiş bademcikler

- Baş ağrısı

- Kaşıntı

- İştahsızlık

- Dalakta şişme

- Gece ateş basmaları

Az rastlanan komplikasyonlar

Mononükleoz ayrıca aşağıda sıralanan ve daha az rastlanan bazı komplikasyonlara da neden olabilir:

Anemi: Kandaki alyuvar sayısının azalmasından ve hemoglobin değerlerinin düşmesinden meydana gelir.

Trombosit azalması: Kanda trombosit sayısının azalmasıdır.

Sinir sisteminde sorunlar: Menenjit, ensefalit (beyin dokusunda iltihaplanma) ve Guillain Barr Sendromu.

Bademciklerde solunumu tıkayacak derecede şişme ve kalpte enfeksiyon.