Folikülit, derinin herhangi bir yerinde bir ya da daha fazla saç veya kıl kökünde meydana gelen iltihaplanmaya denir. Genelde basit nedenlerden kaynaklanır. Kötü tıraş, başa giyilen kask, boğazlı kazak ve sürtünme, kıl köklerinde iltihaplanmaya yol açar.
Özellikle boyun, kasık ve genital bölgeler daha hassas olduğundan buralarda ortaya çıkar. Bakteriler de folikülit sebebi olabilir.
Eğer kıvırcık sakallar çok derin tıraş edilir ve cilt tahriş olursa folikülit meydana gelir. Folikülitin ikinci biçimi, kıl parçasının deri yüzeyine çıkamadan geri büyümesi yani kıl dönmesidir. Her iki tip de çoğunlukla erkeklerde görülür. Folikülit ciddi bir durum değildir, ama enfeksiyon yayılmışsa tedavi gerektirir. Folikülit belirtileri sivilceyle beraber derinin kaşıntılı olması ve döküntü meydana gelmesidir.
Tıraş olurken dikkat
Tıraş, folikülitin iki farklı türüne yol açabilir. Ya stafilokok bakterilerin neden olduğu bir enfeksiyon ya da derinin yüzeyinden geriye doğru büyüyen ve kıvırcık yapıya sahip kısa sakalların inflamasyonu ortaya çıkar. İkinci tür, ‘pseudofolliculitis barba’ olarak bilinir.
Folikülitin bir başka sebebiyse herpes enfeksiyonudur ve buna herpetikfolikülit adı verilir. Uzun süreli akne için antibiyotik tedavisinin bir yan etkisi olarak görülür (negatif folikülit). Sıcak küvet veya ısıtmalı yüzme havuzundan kaynaklanan folikülit (pseudomon-asfolikülit) ve mantar enfeksiyonu (tinea barba) da nedenleri arasında yer alır. Buna ek olarak kaşıntılı döküntüyle kendini belli eden folikülitin şimdilik sebebi bilinmiyor.
Tedaviye tam uyum gerekir
Folikülit hafif vakalarda genellikle 2-3 gün içinde iyileşir. Enfeksiyon türüne göre farklı ilaçların kullanılması gerekebilir. Enfeksiyon varlığında tedavi aksatılmamalı. Tedavinin durdurulması folikülitin daha kötüye gitmesini, tekrarlamasını ve yayılmasını sağlar. Ağır veya bulaşıcı folikülit için hap ya da veya krem tarzı antibiyotikler, mantar için kremler, kaşıntı için antihistaminik ilaçlar kullanılır.
Kimler risk altında?
Enfeksiyon riskini artıran herhangi bir tıbbi durumu bulunanlar
Sıcak suya uzun süreli maruz kalanlar
Uzun süre kortizonlu kremler kullanmak zorunda kalanlar
Uzun süreli antibiyotik cilt bakımı ürünleri sürenler
Şişmanlar
Deri hastalıkları olanlar
Derisinde travmalar meydana gelenler
AŞIRI TERLEMEYE DİKKAT
İnsan yapısında terleme fonksiyonlarını yapan ter bezleri vardır. Bunlar ‘apokrin’ ve ‘erkin’ olmak üzere ikiye ayrılır. Apokrin ter bezi; koltuk altı, kasık, göğüs kafesi ve göz kapaklarında bulunur. Erkin ter beziyse avuç içi, ayak tabanı ve saç diplerindedir. Ter bezi alt deridedir ve iplik yumağına benzer. Genellikle bir kanal vasıtasıyla dışarı açılır. Ter bezi, silindir hücrelerden oluşan bir epitelyumdur. Bunu çevreleyen çok sayıda kılcal lenf damar mevcuttur.
Ter bezi iltihabı, genellikle kıl kökünün iltihaplanmasıyla meydana gelir. Öncelikle küçük bir apse olarak başlar. Ancak ilerleyen zamanlarda tekrarlayan bir şekil alır ve bölgede yaralara neden olur. Bu hastalığın erken dönemlerinde lezyonlar şişer ve apse haline gelir, zaman içerisinde kendiliğinden açılarak boşalır. İltihaplı apseler patlatılsa da belirli bir zaman sonra iç kısımları yeniden oluşur.
Aynı bölgede tekrarlayan iltihaplanmalar apselerin çevresinde lezyonlar oluşturur ve bu lezyonlar birbirleriyle birleşme eğilimleri gösterir.
Özellikle koltuk altında ve vücudun bacak kısmında görülür. Erkekler ve kadınlarda aynı oranda ortaya çıkar. Sebebleri arasında aşırı terleme ve havasızlık var. Bazen yağ bezlerinin sıkıştırılması sonucunda da gelişim gösterir. İltihaplı apselerin akıtılıp yeniden oluşması, zamanla deriyi kalınlaştırır. Ağrılarla birlikte yara izleri ortaya çıkar.
Kendini böyle belli ediyor
Şiddetli ve ani başlayan ağrılar vardır.
Bu ağrılar, hastalığın ilerlemesine bağlı olarak giderek daha büyük ağrılara sebep olur.
Koltuk altındaki iltihap aşırı büyüme gösterirse bir delikten dışarı akar.
Koltuk altında sertlik meydana gelir. Bu sertlik, iltihabın büyüklük derecesine göre değişir.
Yağ bezlerinin iltihaplanmasıyla kıl köklerinde bir çeşit sivilce oluşur ve dokuya yayılır. Bulaşıcı özellik gösterir.
İlk zamanlar mercimek büyüklüğünde düğümler gelişir. Sonra derinleşir, apse olur, deri rengi koyulaşır ve ağrı da artar.
Çoğunlukla bakteri kaynaklı olan kıl kökü iltihabında cilde sürülecek antibiyotik kremler önerilir. Şiddetli veya tekrar eden vakalarda antibiyotik haplar tavsiye edilir. Ortamda mantar olması durumunda mantara yönelik ilaçlar da tedaviye eklenir. Düzelmeyen vakalarda cerrahi olarak lezyonun temizlenmesi ve apse varsa boşaltılması gerekir.