İdrarda kanama (Hematüri)

Hematüride, böbrekler, böbreklerden idrar kesesine idrarı taşıyan, üreter denen tüpler, idrar kesesi, keseden dış dünyaya kadar idrarı taşıyan ve üretra adı verilen idrar borusuyla, erkeklerde prostat bezinden kaynaklanan çeşitli rahatsızlıklar oluşabilir. Zamanında teşhis ve tedavi edilmesi önemlidir. İdrarda kan iki şekilde saptanabilir:

Mikroskobik hematüri: Mikroskopla incelemede, genellikle az miktarda kanın idrara karışması sonucu oluşur.

Makroskobik hematüri: Kişinin idrarında kanı görebileceği düzeyde ve daha fazla kan hücresinin idrara karışmasıyla oluşur. Bu durumda idrar pembe, kırmızı, çay renginde veya kahverengi olabilir. Tahlilde kan hücrelerinin yanı sıra, iltihap hücrelerinin (lökosit) varlığı, enfeksiyonu; kristallerin varlığı, taş hastalığını ve proteinin varlığı, böbreğin glomerulonefrit adı verilen rahatsızlıklarını akla getirir.

Farklı nedenleri

*Kadınlarda adet döneminde idrara kanın karışması, yanlışlıkla idrar kanaması olarak değerlendirilebilir, o yüzden bu konuda dikkatli olmak gerekir. Bu durum, idrarda kanama olduğunu göstermez.

*Kan sulandırıcı ilaç kullanımı (aspirin de buna dahil), idrara kan karışmasına yol açabilir.
İdrarı boyayan veya kanamaya yol açan bazı ilaçlar da vardır. Örneğin; phenazopyridin, cyclophosphamide etken maddelerine sahip ilaçlar.

*İdrarı kırmızıya boyayan besinler arasında pancar ve böğürtlen sayılabilir. Gıda boyalarının da idrar rengini değiştirebileceği unutulmamalıdır.

*Yoğun egzersiz sonrası idrarda kan saptanabilir, ağırlık kaldırmak veya aerobik egzersiz buna sebep olabilir.

*Böbrek ve idrar yollarının hasar gördüğü travmalarda (trafik kazası, spor yaralanmaları vb.) idrara kan karışabilir.

Teşhis ve tedavisi

Hekimi teşhis konusunda yönlendiren en önemli unsur, hastadan alacağı rahatsızlığa ait hikayedir. Üroloji ve gerekirse iç hastalıkları-nefroloji uzmanları tarafından tetkik edilmeleri gerekir. Kanamanın ne zamandır yaşandığı, yakınmaların bulunup bulunmaması, varsa neler olduğu tanıya giden yolda ışık tutar.

İkinci önemli aşama, kişinin fiziki muayenesidir. Bunlardan sonra laboratuvar ve görüntüleme tetkiklerinden yararlanılır. İdrarla ilgili ek bazı tetkikler, birtakım kan testleri, idrar yolları ultrasonografisi bilgisayarlı tomografi veya manyetik rezonans görüntüleme (MR) istenebilir. İdrar kesesinin içine ışıklı bir kamerayla bakılan endoskopik işlem (sistoskopi) ve biyopsi gerekebilir.

İdrarda kan saptanması, hastalık değil; bulgudur. Ortaya çıkmasına yol açan hastalık neyse, onun teşhis ve tedavi edilmesi gerekir.

Sebep olan hastalıklar

Sistit: İdrar yaparken yanma, sık idrara gitme, gece idrara kalkma ve tuvalete zor yetişme gibi bulgular, genellikle iltihabi durumlarda görülür. Mesanenin (idrar kesesi) bakterilerle iltihabi hastalığıdır ve kadınlarda sık saptanır. Genellikle antibiyotikle tedavi edilebilir. Menopoz sonrası dönemde ve cinsel olarak yeni aktif olan kadınlarda tekrarlamalar görülebilir. Titreme, ateş-yan ağrısının da eklenmesi, böbreklerin de iltihabi olaya karıştığının bulgularıdır. Kişinin uzmana başvurması gerekir.

Taş hastalığı: Karnın yan tarafında bele vuran çok şiddetli ağrı, bulantı ve kusmayla birlikte olan idrar kanaması, genellikle taş hastalığını düşündürür. Bu durumda film çekilir ve taşın yerine ve boyutuna göre tedavi planlanır.

Prostat hastalıkları: Prostat, erkek üreme sisteminde yer alan bir salgı bezidir. İltihaplandığı durumlarda sık idrara çıkma, şiddetli sızı, zor idrar yapma, ateş ve bunlara eşlik eden idrar kanaması olabilir. Yaşla prostat büyüyebilir ve erkeklerde ileri yaşlarda sıkça rastlanan bazı işeme problemlerine yol açabilir. Bu durumda da idrarda kan görülebilir. Kanser bulgusu da olabilir.

Mesane kanseri: Kanamanın idrarda gözle görünecek kadar yoğun olması, özellikle de pıhtılar içermesi, genellikle ciddi bir hastalığın habercisi olabilir. Böyle bir durum bir kez yaşanması bile, asla ihmal edilmemelidir. En önemli belirtisi, idrarda ağrısız kan görülmesidir. Devamlı olmayabilir ve aralıklarla tekrarlayabilir.