Çoğu zaman yorgunluk, bitkinlik, uyuşukluk ve kayıtsızlık olarak da tarif edilen ‘halsizlik’, fiziksel veya zihinsel ya da her ikisinin birden görüldüğü zayıflık halini tanımlar. Fiziksel ve zihinsel halsizlik birbirinden ayrı durumlardır ancak genellikle ikisi bir arada ortaya çıkar. Eğer bir kişi uzun süren fiziksel bir bitkinlik içerisindeyse, zamanla zihinsel olarak da halsiz hissedecektir.
Fiziksel halsizlikte normalde işlevlerimizi yerine getirmemizi sağlayan kapasitemiz yetmez. Zihinsel halsizlikteyse daha çok uykulu olmaktan
ve dikkatimizi toplamakta güçlük çekmekten yakınırız .
Halsizlik sadece belli bir hastalığa özgü bir belirti değildir ve farklı pek çok nedeni olabilir. Kişinin kasları, normalde yaptıkları şeyleri kolayca yapamaz. Merdiven çıkmak ya da torba taşımak her zamankinden çok daha yorucudur.
Psikolojik halsizlikteyse dikkati belli bir konuya vermek güçleşir. Belirtiler ciddileştiğinde, hasta sabahları yataktan kalkmakta veya günlük
aktivitelerini yapmakta güçlük çeker. Kişi uykulu ve dalgındır.
Halsizliğin en sık rastlanan nedenleri şunlardır:
Psikolojik sorunlar: Yas tutma, yeme bozuklukları, alkol tüketimi, uyuşturucu kullanımı, kaygı, ev değiştirme, can sıkıntısı ya da boşanma gibi nedenler psikolojik olarak yıpratıcıdır ve halsizliğe yol açabilir.
Gündelik hayatta belli bir oranda stres, aslında işimize yarar ve pek çok zor durumun altından kalkmamız için itici güç olur. Ancak stres oranı çok yükseldiğinde ve rahatlayacak zaman bulamadığımızda, bu durum halsizlik yaratabilir. Stres ve endişe genel olarak yorgunluğa yol açtığı bilinen iki duygudur. Herhangi bir durum üzerinde hiç kontrolünüz olmadığını ve elinizden bir şey gelmediğini hissettiğinizde, iç sıkıntısının yanı sıra yorgunluk da baş gösterir. Depresyon farklı nedenlerden dolayı halsizliğe sebep olabilir. Depresyonun kendisi, kullanılan ilaçlar ya da bu soruna bağlı uykusuzluk nedeni yle kişinin kendisini halsiz hissetmesi mümkün .
İç salgı bezleri/metabolizma hastalıkları: Böbreküstü bezi hastalıkları, elektrolit problemleri, diyabet, hipotiroidi, kansızlık ve karaciğer rahatsızlıklarının belirtileri arasında halsizlik de yer alır.
İlaç kullanımı: Bazı antidepresanlar, kortizon türevi ilaçlar, alerji ve hipertansiyon ilaçları, kaygı gidericiler, kolesterol düşürücüler ve sakinleştiriciler halsizlik yapabilen ilaçlardır.
Kalp ve akciğer sorunları: Zatürre, astım, kronik obstrüktif akciğer hastalığı, kalp- kapak rahatsızlıkları, koroner kalp hastalığı ve konjestif kalp yetmezliği halsizlik sebebidir.
Uyku problemleri: Gece geç saatlere kadar çalışmak, uzun süren uçak yolculukları, apne ve reflü, uyku problemlerini beraberinde getirebilir. Bazı meslekler, diğerlerine oranla halsizliği daha çok tetikler. Polis, doktor, hemşire, itfaiye görevlisi gibi çalışma ve uyuma saatleri düzensiz olan kişiler daha fazla uyku problemi yaşayabilir.
Enfeksiyonlar: Sıtma, tüberküloz, HIV, öpücük hastalığı, grip ve hepatit halsizlik yapan enfeksiyon hastalıklarına örnek olarak sayılabilir.
Vücuttaki kimyasallar: Vücutta vitamin, mineral eksikliği ve zehirlenme halsizlikle sonuçlanır. Çok fazla kafein ve alkollü içecek tüketmek, uykuya geçişi ya da derin uykuyu zorlaştırdığından, özellikle de yatmaya yakın içildiklerinde iyi uyuyamamaya ve bunun sonucunda halsizliğe neden olur.
Bilinçsizce yapılan diyet veya sürekli hazır gıdalarla beslenmek ya da düzensiz yemek saatleri vücuttaki bazı dengeleri bozabilir.
Menopoz: Menopoz dönemindeki kadınlar uykuya geçmekte zorlanır.
Bunun nedeni, gece terlemeleri ve sıcak basmalarıdır. Hormonal dengesizlikler, uyku düzenini bozarak halsizliğe yol açabilir.
Kanser, kemoterapi, radyoterapi, kronik halsizlik sendromu, fibromiyalji, lupus hastalığı, romatoid artrit, obezite, büyük oranda kan kaybı ve zayıflayan bağışıklık sistemi de halsizliğin şikayetinin ortaya çıktığı diğer durumlardır.
Hangi doktora görünmelisiniz?
- Halsizlik şikayeti için ilk olarak bir iç hastalıkları uzmanına görünebilirsiniz. Doktorun sorularına vereceğiniz cevapların ışığında, halsizliğinizin ana kaynağının tespiti için kan ve idrar tetkikleri yaptırmak gerekebilir.
- Halsizlik beslenmenize, uykunuza dikkat etmenize ve stresten uzak durmanıza rağmen 2-3 haftadan fazla bir süredir devam ediyorsa,
- Halsizlik dışında kabızlık, cilt kuruluğu, kilo artışı ya da soğuğa dayanamama benzeri şikayetler varsa,
- Kullandığınız bir ilacın halsizliğe neden olduğunu düşünüyorsanız bir dahiliye uzmanına görünebilirsiniz.
Şu durumlarda ise doktora acil olarak gidiniz:
- Halsizliğin yanı sıra ciddi baş ağrılarından şikayetçiyseniz,
- Halsizliğin yanı sıra ciddi bel ve karın ağrısı ağrısı varsa,
- Halsizlikle birlikte kendinize ya da başkalarına zarar verme düşüncelerine kapılıyorsanız,
- Halsizliğe göğüs ağrısı, nefes darlığı, düzensiz kalp atışı, fenalık geçirme hissi veya vücudun herhangi bir yerinden beklenmedik şekilde kan gelmesi durumlarından biri eşlik ediyorsa.
Halsizliğe karşı ne yapmalı?
- Her gece vücudunuzun ihtiyacı kadar uyku çekin.
- Sağlıklı beslenmeye özen gösterin. Özellikle hazır gıdalardan, bol yağlı, tuzlu ve şekerli yiyeceklerden uzak durun.
- Bol bol su içmeyi ihmal etmeyin.
- Hareket halinde olun, düzenli egzersiz yapın.
- Zihninizi ve bedeninizi rahatlatmanın yollarını keşfedin. Yoga ya da meditasyon bu yöntemlerden bazılarıdır.
- Çalışma saatlerinizin uzamamasına dikkat edin.
- Alkol, nikotin ve uyuşturucudan uzak durun.