DİŞ GICIRDATMA

Diş gıcırdatma (Bruksizm), gece uyurken ya da gündüz uyanıkken istemsiz olarak dişleri sıkmak ve çeneyi kenetlemektir. Bu sırada dişlerden gıcırtı tarzında ses gelir. Özellikle uyku halindeyken daha sık ortaya çıkar. Bu rahatsızlığa sahip çoğu kişi, çeşitli komplikasyonlar ortaya çıkana dek durumlarının farkında bile değildi. Diş gıcırdatma, kişinin dudak ısırma ya da parmak çıtlatma gibi, istemsiz edindiği alışkanlıklardandır. Genel olarak 20-40 yaş aralığında görülen diş gıcırdatmaya 4-5 yaşındaki çocuklar da bile rastlanabilir.

Diş gıcırdatma nedenlerini modern tıp henüz kesin olarak netleştirebilmiş değildir. Psikolojik etkenler, stres, kaygı, uyku bozuklukları veya ağızdaki yapısal sorunların rol oynadığı düşünülür. Diş gıcırdatma ikiye ayrılır:

Gece uyurken diş gıcırdatma

- Uyurken, bilinçsizce yapılır

- Uyanınca hissedilen etki yoğundur

- Günün ilerleyen saatlerinde daha iyi hale gelir

- Uykunun belli zaman dilimlerinde yoğunlaşır

- Genellikle seslidir. Yakında bulunanlar rahatlıkla duyar

- Çene sıkılır ve dişler gıcırdatılır

- Yapılan araştırmalarda stresle bağlantısı kurulmuşsa da tek nedeni değildir

- Kadın ve erkeklerde eşit oranda görülür.

Gündüz uyanıkken diş gıcırdatma

- Uyanıkken farkında olmadan yapılır

- Belli bir zaman dilimi yoktur

- Gıcırdatma şiddetine göre yoğunluğu giderek artar ve verdiği rahatsızlık çoğalır

- Nadiren seslidir. Çok sessiz ortamda dikkatli dinlenirse duyulabilir

- Genellikle çeneyi sıkma ya da kenetleme biçiminde yapılır

- Stresle ilişkisi güçlüdür

- Genellikle kadınlarda rastlanır.

Çok farklı sebepler var

Psikolojik etkiler: Psikolojik etkilerin başında stres gelir. Günümüz modern toplumunun en büyük sıkıntısı stres, birçok hastalığın da tetikleyicisidir. Günlük telaş, iş yoğunluğu, geçim derdi, eğitim sıkıntıları, gelecek kaygısı, ailevi problemler, trafik gibi sayabileceğimiz yüzlerce neden stresin kaynağını olabilir.

Yaşam biçimi: Sahip olduğunuz toplumsal statü ve bunun yarattığı baskı, alkol ve uyuşturucu madde kullanımı, düzensiz uyku, fazla kafein tüketimi, sigara alışkanlığı gibi yaşam biçiminizle ilgili etkenler diş gıcırdatma rahatsızlığını tetikleyebilir.

Kişilik özellikleri: Rekabetçi, hırslı, sinirli veya hiperaktif olarak tanımlanan kişiler arasında diş gıcırdatmaya daha sık rastlanabilir.

Uyku bozuklukları: Obstrüktif Uyku Apne Sendromu olarak da bilinen ve uyku apnelerinin önemli bir oranını kapsayan rahatsızlık, diş gıcırdatmanın temel tetikleyicileri arasındadır. Uyku bozuklukları aynı zamanda stres faktörünü de etkileyen önemli bir unsurdur.

Dişlerdeki yapısal sorunlar: Dişlerin sıralanışındaki yapısal bozukluklar yüzünden gıcırdatma ortaya çıkabilir. Bazen de bir diş tedavisi sonrası, örneğin çok yüksek bir dolgu nedeniyle görülür.

Vitamin-mineral eksikliği: Vücudumuzdaki bazı vitamin ve minerallerin eksiliği bu rahatsızlığın tetikleyicisi olabilir. Özellikle anti-stres vitamini diye de bilinen B5 vitaminin eksikliği önemli bir etkendir. Kalsiyum ve magnezyum eksikliği de diş gıcırdatmada etkilidir. Özellikle kalsiyum eksikliği istemsiz kas hareketlerine neden olduğu için önemlidir.

Diğer nedenler: Mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçtığı reflü rahatsızlığı, antidepresanlar ve bazı psikiyatrik ilaçlar, Parkinson gibi bazı rahatsızlıklardan kaynaklanan komplikasyonlar da diş gıcırdatmanın ortaya çıkmasında rol oynayabilir.

Vücuda verdiği zararlar

Diş kırılmaları: Dişler, zamanla çok sıkılma sonucu aşınır ve kırılmalar meydana gelir.

Diş yüzeyinde aşınma: Dişlerin sıkılması ve birbirine sürtünmesi sonucunda özellikle dişlerin çiğnemede etkili olan yüzeyinde aşınmalar gelişir.

Dişlerde hassasiyet oluşması: Genel olarak soğuğa karşı oluşan hassasiyet, dişleri sızlatır.

Diş etinin çekilmesi: Dişlerin yoğun ve şiddetli sıkılmasından dolayı diş etlerinde çekilmeler görülebilir. Buna bağlı olarak da dişlerde sallanma ve dökülmeler ortaya çıkabilir.

Yanaklarda meydana gelen tahriş: Dişlerin sıkılması ve sürtünmesinin ardından, yanak ısırma da vardır. Özellikle yemek yerken oluşan bu durum kişiye rahatsızlık verir.

Ağrılar: Diş gıcırdatmanın oluşturduğu en büyük etki baş, eklem ve kas ağrılarıdır. Yanak ve şakaklara uygulanan yoğun baskı, öncelikle bu bölgelerdeki kas ağrılarına yol açar.

Tedavide izlenen yollar

Diş gıcırdatma rahatsızlığının nedeni net olmadığı için, sürece yayılacak farklı tedavi yöntemleri uygulanır. Bu yöntemlerden etkili olan bulunarak çözüme ulaşılmaya çalışılır.

Bilinen en yaygın yöntem, dişleri korumak için kullanılan ve gece koruyucuları denilen silikon malzemedir. Bu koruyucu silikonlar sayesinde dişlerin üzerinde uygulanan baskı ve sürtünmenin önüne geçilir. Ancak hastalığı tedavi etme konusunda yeterli değildir. Psikolojik destek almak, diş gıcırdatma tedavisindeki etkili yöntemlerden biridir. Stresin diş gıcırdatmada önemli bir tetikleyici olduğu bilinir. Gece yatmadan önce yemek yememek, sigara, alkol ve uyuşturucu madde kullanmamak gibi değişikliklerle uyku kalitenizi artırılabilirsiniz. Doktor kontrolü altında, kas gevşetici ilaçlar alabilirsiniz. Diş yapısındaki bozuklukların tedavi edilmesi ve eksik dişlerin yerine protez yapılması, alacağınız önlemlerden bazıları olabilir.