BURUN KANAMASI
Tıptaki adı ‘epistaksis’tir. Her yaşta insanın başına gelebilir ve farklı nedenleri vardır. Burunda pek çok küçük damar bulunur ve bunlar en ufak bir darbeyle kanayabilecek kadar hassastır. Kanamalar burnun ön (anterior) ya da arka tarafından (posterior) kaynaklanır. Anterior burun kanaması; alerji, nezle ya da ufak bir yaradan dolayı olabilir ve hafiftir. Genellikle evde tedavi edilebilir. Öte yandan daha çok yetişkinlerde görülen, yüksek tansiyon, tümör ya da ilaç kaynaklı olabilecek posterior burun kanamaları, tıbbi müdahale gerektirebilecek, ciddi kanamalardır.
Sebepleri nelerdir?
- Kuru hava, en çok rastlanan burun kanaması nedenleri arasındadır. Kuruyan burun zarları, kanama ve enfeksiyonlara karşı hassaslaşır. Çok soğuk havalarda burun mukozasının kuruyup çatlaması sonucu, oluşabilir.
- Pek çok burun kanamasında, kanamanın sorumlusu farklı şekillerde oluşan darbe veya yaralardır.
- Kaza ya da kavga sonucu buruna alınan şiddetli bir darbeyle oluşan kırıklar da şiddetli bir kanamaya ve şekil bozukluğuna yol açabilir.
- Tıkalı burnumuzu açıp rahatlamak için var gücümüzle sümkürmeye çalıştığımızda, ne yazık ki rahatlamak yerine bir de çatlayan damarlardan kaynaklanan kanamaya yol açabiliriz.
- Sinüzit, soğuk algınlığı veya grip gibi benzeri solunum yolu enfeksiyonları, burun kanamalarına yol açabilir.
- Burun spreyleri ya da madde kullanımı, burun kanaması nedenleri arasındadır. Kan sulandırıcı ilaçlar da sorun yaratabilir.
- Hemofili gibi kanın pıhtılaşmamasıyla ilgili hastalıkları olan kişilerde, durup dururken burnun kanamasıyla sık karşılaşılır. Bu gibi durumlarda vücut kendi kendini onarmak için gerektiği gibi kanamayı durduramaz.
- Hipertansiyon çoğu kez belirti göstermez. Ancak ciddi baş ağrıları, bulantı ve kusma veya burun kanamaları hipertansiyonu işaret ediyor olabilir.
n Karaciğer hastalıkları, kronik alkol kullanımı ve tümörlerde tekrarlayan burun kanaması nedenlerindendir.
Evde acil müdahale için:
- Ayakta kalmayın, bir yere oturun.
- Burnunuzu baş parmak ve işaret parmağınızın arasına alarak sıkın.
- Başınızı geri doğru değil, öne doğru eğerek 5-10 dakika bekleyin.
- Tampon yapmak için herhangi bir maddeyi (pamuk, gazlı bez gibi) burnun içine sokmayın.
- Ensenize ve burun sırtınıza soğuk kompres (buz uygulaması) yapabilirsiniz (soğuk; damarları büzüştürüp kanamanın durmasına yardımcı olur).
- Sümkürmeyin, burun içindeki pıhtıları temizlemeye çalışmayın.
Ne zaman tehlikelidir?
Alınan tedbirlere rağmen kanama durmuyor ve 10 dakikadan fazla devam ediyorsa,
- Çok şiddetli bir kanama varsa,
- Kanama nefes almayı engellemeye başladıysa,
- Kanama durduktan kısa süre sonra tekrar başlıyorsa,
- Kan inceltici ilaçlar kullanıyorsanız ya da kan pıhtılaşmasına neden olan bir rahatsızlığınız varsa,
- Şiddetli bir darbe sonrası burun kanamaya başladıysa,
- Burun kanamasına baş ağrısı, bulantı, kusma, yüksek ateş, kalp çarpıntısı, fenalık geçirme hissi ya da vücutta başka bir kanama gibi diğer anormal belirtiler de eşlik ediyorsa, mutlaka bir doktora veya en yakın sağlık kuruluşuna başvurmanız önerilir.
Burun kanaması olan kişinin sakinleştirilmesi çok önemlidir. Heyecan ve panik, tansiyonu yükseltir ve kanamanın şiddeti artabilir. Baş hafifçe öne doğru eğilmeli, kanın yutularak mideye gitmesi engellenmelidir.
Ön burun kanamalarında sınırlı bir tampon yapılarak veya küçük bir müdahaleyle damar pıhtılaştırılarak kanama durdurulabilir. Kanama durmuşsa veya tampon alındıktan sonra, yumuşatıcı ve yara iyileştirici krem veya merhemler kullanılabilir. Ön taraftan gelen kanamalar için; ucunda kimyasal maddeler bulunan ufak çubuklarla ya da bipolar ile yakma işlemi (koterizasyon) yapılabilir. Durmayan kanamalarda önden ya da arkadan tampon uygulaması yapılabilmektedir. Bu tip kanamalarda hastaların 24-72 saat arasında hastanede kalıp, takip edilmesi gerekebilir. Kanama nedeni bulunduktan sonra, ek tedaviler de uygulanır.