BENLER VE MELANOM

Benler, derinin herhangi bir yerinde tek veya grup halinde bulunabilir. Genellikle kahve renklidirler, boyutları ve şekilleri değişebilir. Bu renk, melanosit adlı hücrelerden üretilen melanin pigmentinden kaynaklanır.

Birçok ben, yaşamın ilk 20 yılında ortaya çıkar, fakat bazen ilerleyen senelerde de oluşabilir. Güneşe maruz kalmak, benlerin sayısını arttırır. Her ben, kendine ait bir büyüme şekli gösterir.

İlk başta düzdür ve renkleri, ten, pembe, kahve veya siyahtır. Çillere benzerler. Zamanla bunlar büyür ve üzerlerinde kıllar gelişir. Yıllar geçtikçe benler yavaşça değişir, daha kabarık ve açık renge döner. Bazıları ise hiç değişmeden kalır, hatta yavaşça kaybolur. Diğerleri ise, deriden oldukça kabarık hâl alıp, küçük bir sapla bağlanıp kolaylıkla kopabilir. Bu, basit
bir iyi huylu tipik yaşam döngüsüdür.

Bazıları kansere dönüşebilir

Benler güneşe maruz kaldıklarında koyulaşır. Ergenlik döneminde, hamilelikte ve doğum kontrol hapı alanlarda daha da koyu hale gelir ve büyür. Son çalışmalar, bazı tip benlerin kansere dönme riskinin diğerlerine göre daha fazla olduğunu göstermiştir. Yani Malign Melanom denen deri kanserine dönüşebilir. Güneş yanıkları melanom riskini arttırır. 100’den fazla beni olanların melanoma yakalanma riski daha yüksektir.

Melanom, hayatı tehdit edebilen kötü huylu bir cilt kanseridir. Melanosit denen ve cilde rengini veren hücrelerin kötü huylu çoğalması sonucu gelişir. Vücudumuzu kaplayan derinin herhangi bir yerinde oluşabilir. Melanom önceden var olan bir ben üzerinden ya da normal deriden gelişebilir. Melanom teşhisi koyulan hastada, ikinci bir melanom gelişme riski sağlıklı kişilere göre daha fazladır.

Pembemsi kabartılara dikkat

Melanom genellikle koyu kahverengi veya siyah renkli bir leke, kabartı olarak başlar ve zamanla büyüyebilir. Pembe, mavi renk tonları eklenebilir ya da rengi açılabilir, nadiren de renksizdir. Bu nedenle hızla büyüyen ten rengi veya pembemsi kabartılara da dikkat edilmeli. Eğer erken yakalanır ve tedavi edilirse, hastalıktan tamamen kurtulmak mümkündür. Buradaki kritik nokta, erken tanıdır. Ancak geç öğrenilirse, ileri evrelerde diğer organlara
yayılabildiğinden ölümcül olabilir.

Melanom, diğer deri kanser türlerine göre daha az görülür ancak, deri kanserine bağlı ölümlerin büyük bir çoğunluğu melanomdan kaynaklanır. Ne yazık ki son yıllarda melanom vakaları giderek artmaktadır. Kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülür. Kadınlarda genelde bacaklarda, erkeklerdeyse sırtta ortaya çıkar.

Tanı ve tedavi yöntemleri

Melanom tanısını koyabilmek için, fizik muayene sonrasında şüphe duyulan leke ya da benlerin çıkarılması, patolojik inceleme ışığında değerlendirilmesi
gerekir. Eğer melanom erken tanınmış ve patoloji raporuna göre yüzeyselse, cerrahi olarak çıkarılması tedavi açısından yeterlidir. Sonrasında da belirli aralıklarla fiziksel ve dermatolojik muayene ve ultrasonografik incelemeyle lenf bezlerinin kontrolü sağlanır.

Eğer melanom kalın ve derin yerleşimliyse cerrahi tedavisi sırasında bekçi lenf nodları da incelenir. Eğer kanser lenf nodlarına da yayılmışsa, diğer organlara da yayılma olasılığı olduğundan ileri görüntüleme yöntemleriyle vücut araştırılır. Gerektiği durumlarda tamamlayıcı radyoterapi, kemoterapi, immunoterapi ya da gen hedefli tedaviler gündeme gelir.

Benlerdeki değişimin erken fark edilebilmesi için kişilerin kendi kendini düzenli aralıklarla muayene etmesi gerekir. Bu işlem sadece birkaç dakika alır fakat hayat kurtarabilir.

Dermoskopik inceleme gerekir

Beninde değişim fark eden kişi, en kısa zamanda doktora başvurmalıdır. En ideali dermatoloğun lezyonu dermoskopik incelemeyle değerlendirmesidir. Dermoskopik inceleme, benlerin dermoskop adı verilen bir cihazla incelenmesi yöntemidir. Dermoskop, özel ışık sistemi olan bir büyüteç gibi düşünülebilir. Özel ışık sistemi sayesinde hekime derinin üst tabakalarını inceleme fırsatı verir. Böylece melanomun erken tanınmasını sağlarken, diğer yandan yanlış tanı ve gereksiz ben çıkarma ihtimalini azaltır. Bu yöntemin hasta için hiçbir riski ya da yan etkisi yoktur.

Melanom gelişiminde risk faktörleri

- Açık tenli, renkli gözlü, sarı ya da kızıl saçlı, çilli olmak

- Özellikle çocukluk yaşlarında şiddetli güneş yanığı öyküsü olanlar ya da tüm hayatı boyunca yoğun güneşe maruz kalanlar

- Kişinin kendisinde önceden melanom olması

- Ailesinde melanom ya da deri kanseri öyküsü bulunması

- Çok sayıda beni olan kişiler

- Doğumsal büyük benlere sahip olanlar

- Herhangi bir nedenle bağışıklık sistemi zayıflamış ya da tedavi amaçlı bağışıklık sistemini baskılayan ilaç kullananlar

Erken dönemde nasıl yakalanabilir?

Deride görülen bir leke ya da kabarıklığın melanom olmasından şüphe edilmesi için uyarıcı işaretler vardır:

- Simetrik şekilli olmaması

- Kenarlarının düzensiz ve girintili çıkıntılı olması

- Farklı renkleri ya da renk tonlarını içermesi

- Çapının 5 mm’den büyük olması

- Renk veya şekilde değişim öyküsünün varlığı