AYAK ÜŞÜMESİNİN NEDENLERİ

Soğuk havalarda ilk olarak burun, el ve ayak gibi vücutta dolaşan kanın daha geç ulaştığı bölgelerin üşümesi normaldir. Hava çok soğuduğunda, vücudumuz hayati organların ısınmasına öncelik verdiğinden, kan bu organlarda toplanır. Bu açıklama, akla hemen şu soruyu getiriyor: Peki, hava sıcak olsa bile ayakların ısınmasını engelleyen nedir?

Eğer hava sıcaklığı fark etmeksizin, ayaklarınızın üşümesinden şikayetçiyseniz, bu durum henüz fark etmediğiniz bir rahatsızlık yüzünden kaynaklanıyor olabilir. Ayaklarınızı bir türlü ısıtamamanıza yol açabilecek dolaşım sorunları, hormonal problemler ya da kansızlık gibi çeşitli sağlık problemleri var. Bunların çoğu, ayakların yanı sıra aynı zamanda ellerinizin üşümesine de neden olabilir. Ayrıca alkol, stres, sigara, vücudun susuz kalması, hormonal dengesizlikler ve bazı ilaçlar da etkilidir.

Kan dolaşımı bozukluğu: Bu durum, ayaklarınıza onları ısıtmaya yetecek kadar kan gitmediği anlamına gelir. Bazen ayaklarla birlikte eller de üşür. Hareketsiz bir yaşam tarzı, örneğin bütün gün iş yerinde, okulda masa başında oturmak soruna zemin hazırlayabilir. Biraz daha hareket etmek ve yürüyüşe zaman ayırmak, kan dolaşımını düzenler. Ancak kan dolaşımı bozukluğu, kan pıhtılaşması ve kalp rahatsızlıkları gibi ciddi sorunlara da yol açabilir. Şikayetinizle ilgili bir doktora danışmalısınız.

Tiroid bezinin az çalışması: Tiroid bezinin ürettiği hormonlar, sağlık dengesinin korunması ve vücudun pek çok işlevi adına önemli roller oynar. Yeterince tiroid hormonu üretilemediğinde, bu duruma hipotiroidi adı verilir. Metabolizma yavaşlar ve çeşitli sorunlar baş gösterir. Halsizlik, saç dökülmesi, cilt kuruluğu ve kilo artışı gibi belirtilerin yanı sıra, el ve ayak üşümesi de görülür. Basit bir kan testiyle hipotiroidi sorununuz olup olmadığını öğrenebilir ve ilaç tedavisine başlayabilirsiniz.

Raynaud hastalığı: Hipotiroidi için çoktan ilaç kullanmaya başlamış olan kişilerde, el ve ayak üşümesi şikayeti geçmek bilmiyorsa ya da hipotiroidi söz konusu değilse, Raynaud (Reyno) adlı rahatsızlıktan şüphelenilebilir. Raynaud hastalığında, soğuk hava veya stres nedeniyle kan damarlarında meydana gelen kasılmalar yüzünden, el ve ayaklara daha az kan gider. Ayak parmaklarının rengi kaçar veya tam tersi kırmızı ya da maviye dönük bir renk alabilir. Damarlar açıldıktan sonra cildin rengi ve ısısı normale döner. Raynaud, başka bir rahatsızlıktan dolayı gelişebileceği gibi, nedensiz bir şekilde de ortaya çıkabilir.

Demir ve B12 vitamini eksikliği: Vücudunuz demir veya B12 vitamini eksikliği yüzünden yeterli miktarda sağlıklı, kırmızı kan hücresi üretemiyorsa, kansızlık ortaya çıkar. Kırmızı kan hücrelerinin sayısındaki eksiklik, vücut dokularına giden oksijen miktarının azalması anlamına gelir. Kansızlık nedeniyle halsizlik, nefes darlığı, baş dönmesi, soluk cilt rengi, baş ağrısı, el ve ayaklarda üşüme görülebilir. B12 eksikliğinden kaynaklanan kansızlık, sinir sistemini de etkileyebilir. Denge kaybı, uyuşma ve kaslarda güçsüzlük gibi şikayetler ortaya çıkabilir. Kötü beslenme, sindirim sistemindeki kusurlar, enfeksiyonlar ve kullanılan ilaçlar da akılda tutulmalı.

Fibromiyalji: Yaz-kış demeden, en sıcak havalarda bile ayak üşümesinden şikayetçi olup da yaptırdığı tahliller temiz çıkan kişilerde sorun, fibromiyalji olabilir. Ancak fibromiyaljinin öne çıkan başlıca belirtileri, vücut genelinde hissedilen ağrılar, sızlamalar, sabahları tutukluk ve sabah başlayıp akşama doğru azalan yorgunluktur. Hastalarda sıklıkla ‘Her yerim ağrıyor’ şikayeti vardır. Kadınlarda daha çok rastlanır. Düzenli uyku, doğru beslenme ve egzersizin yanı sıra kas gevşetici ilaçlar, antidepresanlar, fizik tedavi ve masaj tedavi seçenekleri arasındadır.

Periferik nöropati: Sinir hasarına işaret eden, el ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma hissi gibi belirtileri olan periferik nöropati, diyabet, toksinlere maruz kalma, enfeksiyon veya vitamin eksikliği gibi nedenlerden kaynaklanabilir. Özellikle diyabet hastaları bu durumdan korunmak için kan şekerini kontrol altında tutmaya özen göstermeli. Sinirlerle ilgili bir şikayetten şüpheleniyorsanız, hemen doktora danışmalısınız. Beklemek, sinir hasarının yayılmasına ve ciddi sorunlara yol açabilir.

Periferik arter hastalığı: PAH olarak bilinen bu hastalıkta, bacaklardaki damarlar daralır ve tıkanır. Hastalığın nedeni, genellikle damarlarda kolesterol plaklarının birikmesi ve damar sertliği oluşmasıdır. Bacaklara yeterince kan gitmemesi sonucu, vücudun geri kalanına kıyasla ayaklar daha soğuktur. Eğer sadece tek bir bacak PAH’tan etkileniyorsa, bu durumda iki ayak arasında ısı farkı vardır. Beraberinde, kötüleşen bacak ağrıları, kramplar ve ayakta geç iyileşen yaralar görülür.

Tedavi süreci

Ayak üşümesi için ilk önce bir dahiliye uzmanına görünebilirsiniz. Dolaşım sorunlarından şüpheleniliyorsa, kalp-damar cerrahisi uzmanları yardımcı olacaktır. Hasta fizik tedavi, romatoloji ya da nöroloji uzmanına da yönlendirilebilir. Tedavisi, nedenine göre yapılır. Fizyolojik üşümeler, ısıyla karşılaşınca kendiliğinden geçeceğinden ilk denenmesi gereken, ayağın ısıtılmasıdır. Fizyolojik olmadığı anlaşılan olgularda, çeşitli testlerle dolaşım bozukluğu aranır. Çözüme ulaşılmayan hastalardan ileri tetkikler istenebilir. Sorunun ortadan kaldırılması mümkün olmayan hastalarda, semptomatik tedaviyle şikayetlerin giderilmesi hedeflenir.