Atipik zatürreye (pnömoni), tipik zatürreden daha farklı bakteriler yol açar. Belirtileri daha hafiftir ve tedaviye kolay cevap verir.
Zatürre, özellikle 1940-1950’li yıllarda tüberküloz mikrobuna, bir başka deyişle, vereme bağlı ve ölümle sonuçlanabilen çok ağır bir tabloydu. Bu nedenle büyüklerimiz hastalıktan çok korkar. Günümüzdeyse sıklıkla karşılaşılan, pnömokok adı verilen mikrop yüzünden gelişen klasik zatürreler arttı. Geçmişte antibiyotikler yeni ortaya çıktığı için sık ölümler görülüyordu.
Şimdilerde en sık sebebiyse, kapalı devre havalandırmaların hayatımıza girmesiyle (uçak ve toplu taşımacılık, AVM gibi) karşımıza çıkan ve çok hafif geçebileceği gibi ölüme dahi götürebilen atipik pnömonidir. Adından da anlaşılabileceği gibi, sıra dışı seyredebilir, bu nedenle de geç teşhis edilebilir.
Atipik pnömoni, üst ve alt solunum yollarını etkileyen bakteriyel bir enfeksiyondur. Atipik zatürre olarak adlandırılmasının nedeni, genelde diğer pnömoni tipleri kadar şiddetli olmaması veya tam aksine yoğun bakıma düşürecek kadar ağır seyretmesidir. Hastaneye kaldırılmayı gerektirecek belirtiler gösterebilir. Bazen hafif bir soğuk algınlığı gibi hissedilir ve çoğu kişi pnömoninin bir türü olduğunun farkına bile varmadan günlük yaşamına devam eder. Bu tip pnömoniye atipik denilmesinin sebebi; farklı bakterilerden kaynaklanması ve normalde tedavisi için kullanılan penisiline direnç göstermesidir.
Bu belirtilere dikkat
Atipik pnömoninin belirtileri genel olarak şiddetli değildir ve soğuk algınlığına benzetilir. Başlangıçta hafif olan belirtiler, kademeli olarak artış gösterir. Yakalandıktan iki hafta sonra ortaya çıkan belirtiler, bir ay boyunca kötüleşir:
- Boğaz ağrısı
- Sürekli öksürük
- Soluk borusu ve bronşlarda iltihaplanma
- Baş ağrısı
Belirtiler, enfeksiyonun bulunduğu bölgeye göre de farklılık gösterebilir. Örneğin üst solunum yollarındaki enfeksiyon nefes almayı zorlaştırırken, akciğerler de dahil olmak üzere alt solunum sistemindeki enfeksiyonlar, nefes darlığı, tıkanma hissi, mide bulantısı ve kusmaya yol açabilir. Bu tip pnömonide şiddetine göre aşağıdaki belirtiler de görülebilir.
- Göğüs ağrısı
- Kusma
- Nefes almakta güçlük çekme
- İştah kaybı
- Hırıltılı nefes alma
- Titreme
- Karın ağrısı
Atipik pnömoni, bebek ve çocuklarda, yetişkinlerdekilere benzer belirtiler gösterir ancak hastalık bulaşıcı olduğundan çocuğunuz kendini okula gidebilecek kadar iyi hissetse bile evde kalmalıdır.
İşte oluşma nedenleri
Atipik zatürre bulaşıcı bir hastalık olduğundan genellikle enfekte olmuş çocuk aracılığıyla okullarda yayılır. Enfeksiyona kapılan kişilerde belirtiler, 2-3 hafta arasında kendini gösterir. İlerleyen pnömoniye neden olan üç çeşit bakteri vardır:
Mikoplazma pnömonisi: En hafif ve kolay atlatılan atipik zatürre tipidir. Özellikle 40 yaşın altındaki insanları etkiler. Genellikle baş ve boğaz ağrısıyla ortaya çıkar.
Klamidya pnömonisi: Genç yaştaki insanları daha çok etkilediğinden okula giden çocukların bu tipe yakalanma olasılığı daha yüksektir.
Lejyoner pnömonisi: Hem ciddi solunum yetmezliğine neden olması hem de ölüm tehlikesi barındırmasından dolayı en tehlikeli tiptir. Kişiden kişiye bulaşmaz ancak kirli su sistemlerindeki bakteriler yoluyla yayılır. Çoğunlukla yaşlıları, bağışıklık sistemi zayıf kişileri ve sigara içenleri etkiler.
Tedavide izlenen yol
Atipik zatürre vakalarının çoğu tedaviye olumlu yanıt verir ve iyileşme uzun sürmez. Doktorlar, antibiyotik reçete eder. Ayrıca yüksek ateş ve baş ağrısı gibi belirtileri azaltmaya yardımcı olacak ilaçlar da kullanılır.
Su ve bitki çayları gibi sıvıları bol tüketmek, boğazı yumuşatarak solunum görevinin yerine getirilmesini kolaylaştırır. Ayrıca vücudunuz enfeksiyonla savaşırken, dinlenmeniz çok önemlidir. Aşırı fiziksel aktivite ve stres, bağışıklık siteminizi daha da zayıflatıp, iyileştirmeyi geciktirebilir.
Ağır atipik pnömoni vakalarında doktorlar, hastanede yatmanıza karar verebilir. Zayıf bağışıklık sistemine sahip olanlar, diyabet, kalp rahatsızlığı veya akciğer sorunları bulunanlar, atipik pnömoniden daha çok etkilenir. Ayrıca lejyoner pnömonisi teşhisi koyulan kişiler, hastanede gözetim altında tutularak tedavi edilir.
Bu hastalık nasıl bulaşıyor?
Atipik pnömoni, bulaşıcıdır ancak enfeksiyon, soğuk algınlığı ve grip kadar kolay bulaşmaz. Bulaştığı halde de belirtileri diğer hastalıklar kadar erken görünmez. 15-30 günde belirtiler ortaya çıkar. Enfekte olmuş kişiyle yakın temas halinde, bulaşıcı patojenler, öksürük ve hapşırıklarla havaya karışarak diğerlerine geçer. Ayrıca bakteriler hastanın ellerinde hayatta kalabilir ve biriyle tokalaştığında ya da sarıldığında yayılabilir. Lejyoner pnömonisi ise yakın temastan ziyade, kirli sularda oluşan bakterilerden dolayı su sistemleri aracılığıyla yayılır.
Birkaç önemli nokta
- Zatürre aşısı, sadece klasik zatürre diye bahsettiğimiz pnömokok zatürresine karşı korur. Atipik dediğimiz türde etkili değildir.
- Büyüklerin bildiği ve korktuğu verem zatürresi için hastalara söylenen, “Artık ciğerlerin zayıf, dikkat et kendine” gibi uyarılar, klasik ve atipik zatürrede geçerli değildir. Kişi, iyileştikten sonra tamamen normale döner.