ALERJİ

Alerji, genel anlamıyla aynı miktar ve koşullarda başka kişiler için zararsız olan farklı yabancı maddelere karşı, bazı kişilerin aşırı duyarlılık göstermesidir. Vücudun bağışıklık sisteminin herhangi bir maddeye karşı gösterdiği aşırı hassasiyet reaksiyonudur.

Bağışıklık sistemimiz, çevremizde bulunan ve vücudumuza burun, nefes yolları, bağırsaklar ile deriden giren yabancı ve zararlı maddelere karşı bedenimizi korumak için çeşitli reaksiyonlar verir. Bu reaksiyonlarla, bağışıklık sistemi hücreleri zararlı maddeleri ortadan kaldırır ya da vücuda girmelerini engeller. Alerjide ise bağışıklık sistemi normalde vücut için zararlı olmayan maddelere karşı, bundan bir miktar farklı; ancak vücut için zararlı olan aşırı bir reaksiyon verir. Alerjiye yatkın insanlar ‘atopik’ olarak adlandırılır. Atopi, bir hastalık olarak değerlendirilmez fakat kalıtsal bir özelliktir. Stres, yoğun çalışma ortamı, hava kirliliğinin artması ve gıdalara eklenen katkı maddelerinin, alerjilerin görülme sıklığının artmasına yol açtığı bilinmektedir.

Alerjen maddeler

Ev tozu, gözle görülemeyecek kadar küçük böcekler (akarlar) ve polenler en sık rastlanan, alerjiye neden olan maddelerdir. Ayrıca kedi-köpek gibi hayvanların tüyleri, bazı yiyecekler, güneş, bazı ilaçlar, küf mantarları, parazitler, bazı kimyasal maddeler, soğuk ya da kirli hava ve bunun gibi birçok faktör, alerjen özelliktedir. Bunlar solunum ya da sindirimle, ciltle ve enjeksiyonla vücuda girerler, reaksiyona neden olurlar.

Belirtileri nelerdir?

Kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve şiddeti değişebilir. Genel alerji belirtileri kaşıntı, kızarıklık, deride kabarıklık-şişme, dilin şişmesi, burun akıntısı, hapşırma, hırıltılı nefes alıp verme, nefes darlığı ve vücudun çeşitli yerlerinde şişlik-ler olmakla birlikte, bu belirtiler alerjene ve kişiye göre değişebilmektedir.

Anafilaksi: Ani başlangıçlı, hızlı seyirli, tüm doku ve organları etkileyebilen, ölümle sonuçlanabilen acil bir durum-dur. Alerjinin, en ağır formudur.

Besin alerjisi: Süt, yumurta, soya, yerfıstığı, ağaç yemişleri, balık, kabuklu deniz ürünleri ve buğday, en sık alerji görülen gıdalar arasındadır.

Havayla taşınanlar: Alerjik reaksiyonlardan astıma kadar pek çok soruna yol açabilirler. Çok küçük partiküllerdir. Polen, ev tozu akarları, küf, hayvan tüyü, hayvandan dökülen deri (kepek), boya kimyasalları, sigara dumanı, parfüm veya halı malzemesi, havayla taşınan alerjenlere örnek verilebilir.

Böcek ısırması: Etkisi tıpkı bir sinek ısırığında olduğu gibi kızarıklık, şişlik ve kaşıntıdan ibarettir. Kısa sürede zehrin etkisi geçer. Ancak bazı kişilerin böcek ısırığına karşı alerjisi vardır ve bu durumda böcek sokması semptomları ağır olur, kişi ciddi ve tehlikeli olabilecek bir alerjik reaksiyon veriyorsa, dilde ve boğazda şişme, nefes almakta zorlanma, baş dönmesi, mide krampları, bulantı, ishal, kaşıntı ile kurdeşen gibi belirtiler görülür. Bu ani ve aşırı tepkiye ‘anafilak-tik şok’ denir. Bu belirtilerden biri veya birkaçı görüldüğü anda, sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Kozmetik alerjisi: Cilt tahrişi, diğer adıyla ‘kontakt dermatit‘, kozmetik alerjisi ve daha genel olarak cilt bakım ürünlerine karşı hassasiyet olarak açıklanabilir. Alerjisi olan kişiler, bazı bileşenlerle her temas ettiğinde, alerjik kontakt dermatit mey-dana gelir.

Tanısı ve tedavisi

Öncelikle şunun iyi bilinmesi gerekir; erken teşhis hastalığın tedavisi ve ilerlemesinin durdurulması için çok önemlidir. Oluşabilecek krizlerin de önüne geçilmiş olur. Böyle bir durumda vakit kaybetmeden doktora başvurmanızda fayda vardır.

Alerjilerin kökten çözümü olmamakla beraber, neden olan maddelerden uzak durarak, alerjinin rahatsız edici belirtilerini dindirebiliriz. Alerjinin tedavisi sürekli olsa da her zaman ilaç kullanılacak diye bir şey yoktur. Yapılacak tedaviyle alerjik hastalık kontrol altına alınmaya çalışılır. Alerji, tekrarlayan bir hastalıktır. Hastalığın görüldüğü mevsimde yapılacak tedavi, kişinin rahat bir yaşam sürmesini sağlar. Uygulanacak tedavi, hastalığın tipine, şiddetine ve neden olan alerjene göre değişir. Verilecek ilaç da buna göre değişir. Amaç, yan etkiyi en aza indirmek için gereken en düşük dozda ilaç tedavisi uygulamaktır. Alerjisi olanlara aşı uygulanabilir. Bu aşı, sıklıkla ev tozuna ya da polenlere karşı alerjisi olanlarda en fazla etkilidir.