Gazete arşivlerinde İstanbul’un peşinde

Gazete arşivlerinin tozlu sayfalarında, artık var olmayan, o gerçek İstanbul’un izini sürmek her daim hoşuma gitti. Bu muhteşem şehrin kendine özgü renklerinin, değerlerinin, tatlarının, kokularının ve onu şehir yapanların zaman içinde nasıl yitip gittiğini, demografisinin nasıl değiştiğini görmenin en kolay yolu, zamanı satırlarında donduran gazeteler. Resimleri, ilanları, köşe yazılarıyla yayınlandıkları günü hapsederler sonsuza dek basıldıkları sayfalara...

Yıllar boyu okurlarıyla siyah beyaz sayfalarda buluşan, her biri birbirinden değerli edebiyatçılar, tarihçiler, siyasetçilerle yıllar sonra yeniden o sayfalarda bir araya gelebilmek muhteşem.

Birbirinden ünlü kalemler

Mesela; Burhan Felek, Cevat Şakir, Mahmut Yesari, Sabahattin Ali, Aziz Nesin ve Suat Derviş, 1935-1945 arasında Tan adı ile yayınlanırken, Milliyet’te yazanlar arasında.

1949’a kadar yayınlanan Vakit’te; Hakkı Tarık Us, İsmail Safa, Halide Edip, Reşat Nuri Güntekin ve Refik Halit; 1924’te kurulan Cumhuriyet’te ise Yakup Kadri, Reşat Ekrem Koçu, Peyami Safa, Halid Ziya isimleri çıkmakta karşımıza.

Ama bunca değerli yazar arasında üç kişi var ki, konu İstanbul olunca yerleri doldurulmaz. Üçünün de ortak özelliği tarihe ve İstanbul’a aşık olmaları. Reşat Ekrem Koçu, Haluk Şehsuvaroğlu ve Sermet Muhtar Alus.

Reşat Ekrem Koçu (1905- 1975)

Milliyet, Cumhuriyet, Yeni Sabah, Hayat Tarih Mecmuası, Resimli Tarih Mecmuası gibi pek çok gazete ve dergide ya da ‘Tarihte İstanbul Esnafı’ gibi pek çok kitabında hep İstanbul’u yazdı. En önemli eseri, İstanbul’u her yönüyle tanıtmak istediği İstanbul Ansiklopedisi idi. 1944 yılında yazmaya başladığı ‘İstanbul Ansiklopedisi’ni ne yazık ki tamamlayamadan aramızdan ayrıldı. Ansiklopedi ise ‘Gökçınar’ maddesinde iken yarım kaldı.

Haluk Şehsuvaroğlu (1905-1975)

Asker ve hukukçu kökenli olan Şehsuvaroğlu da; Akşam, Tasvir, Vatan, Yeni Sabah ve Cumhuriyet’teki yazılarında İstanbul’u anlatanlardan. Reşat Ekrem Koçu’nun İstanbul Ansiklopedisi’nde bazı maddeleri hazırladı ve bir ara İstanbul Radyosu’nda da tarih konulu konuşmalar yaptı. Şehsuvaroğlu’nun Cumhuriyet gazetesinde 15 yıl boyunca kaleme aldığı yazılarından oluşan ve İstanbul’un tarihini, tarihi mekan ve kişileri ile yaşamlarını anlatan kitabı ‘Asırlar Boyu İstanbul’, İstanbul tarihine ilgi duyan her okurun kütüphanesinde olması gereken eserlerden.

Sermet Muhtar Alus (1887-1952)

Yitip giden İstanbul’un 19.yy. sonu ile 20.yy başı arasındaki gündelik hayatını bütün ayrıntılarıyla bizlere anlatan Alus, İstanbul’u yazmaya 1931 yılında Akşam’da başladı. 1952’de aramızdan ayrıldığında; arkasında çok sayıda kitap; Vakit, Tan, Akbaba, Amcabey gibi pek çok farklı gazete ve dergide yayınlanmış binin üzerinde yazı ile İstanbul Ansiklopedisi’ne yazmış olduğu 135 madde bıraktı. 1931’de Akşam gazetesinde yayımlanan ‘Otuz Sene Evvel İstanbul’ başlıklı ilk yazı dizisi 2005 yılında kitap olarak yayınlandı.