Bir arkeolojik kazı sezonu daha bitti
Güzel yurdum öyle bir coğrafyada yer alıyor ki, her köşesi farklı bir güzellik, bir tarih saklamakta. Tarihe yön vermiş, iz bırakmış kim varsa bu topraklarda... Neredeyse her adımda bir antik yerleşim var Anadolu’da. Her biri farklı bir kültüre, farklı bir zaman dilimine ait. Bu kadar geniş bir yelpazede, bu kadar çok kazı yapılan başka bir ülke yoktur sanırım.
Çok kısıtlı bütçelerle ve gerçekten zor şartlarda çalışan kazı ekipleri ve başkanları yurdumun iğne ile kuyu kazan, gizli kahramanları.
Bir ören yerini gezerken gördüğünüz her şeyi bir zamanlar parçalanmış halde metrelerce toprak altında gömülü olduğunu ve işte o görünmez kahramanlar tarafından bulunup, yapboz parçalarını bir araya getirir gibi birleştirilip ayağa kaldırıldığını hatırlarsanız, gözünüze nadide bir mücevher gibi görünecektir artık o taşlar.
2021 yılı kazıları
Her yıl kazı sezonu sonu geldiğinde, inanılmaz bir malzeme birikiyor masamda okunacak. Bu hafta farklı kazılara ait biriktirdiğim notlardan seçtiklerimi kısa kısa paylaşmak istedim sizlerle. Mesela Beşiktaş kazıları İstanbul’un tarihini değiştirmekte. Haydarpaşa kazıları bizi şaşırtmaya devam ediyor. Zonguldak ve Kastamonu’daki kazılarda Karadeniz tarihi açısından önemli veriler elde edildi. Metropolis’te kamusal bir yapıya ait mermer bir meydan ortaya çıkarıldı. İzmir’in Bornova’daki Yeşilova ve Yassıtepe höyüklerinde 8 bin yıl öncesine ait aslan ve 5 bin yıllık panter kemikleri tespit edildi. Bu arada unutmadan, Malatya’daki Arslantepe Höyüğü, UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dahil edildi. Ani’de ise bu yıl Selçuklu Kümbeti ve Mezarlığı ilk kez ortaya çıkarıldı.
Beşiktaş
Şehrin bilinen tarihi bu kazılarla değişiyor. Metro alanında yapılan kazılarda Cumhuriyet, Osmanlı, Bizans, Roma, Yunan, İlk Tunç ve Kalkolitik dönem olarak yedi ayrı dönem belirlendi. Kazılarda İlk Tunç Çağı’na ait çapları 1-5 metre arasında değişen 46 adet kurgan tipi mezarlar olduğu ortaya çıkarıldı, bunların içinde ve dışında bir kısmında taş balta, kaplar gibi hediyelerin de olduğu toplam 115 adet mezar bulundu.
Haydarpaşa
Haydarpaşa Garı’nda 68 bin metrekarelik alanda çalışmalar tamamlandı. Helenistik döneme ait bir mezar, Roma dönemi su boruları ve bir toplu mezar, bir Osmanlı çeşmesi, bir ayazmanın yanı sıra II.Dünya Savaşı yıllarından kalma 400 metre uzunlukta, 2 metre genişlikte bir de askeri sığınak bulundu. Kazılarda bugüne kadar toplam 20 bin adette sikke ele geçirildi.
İnönü Mağarası
2017 yılından bu yana süren kazı çalışmalarında Zonguldak’ın Ereğli ilçesindeki İnönü Mağarası’nın beş ayrı kültürün yaşam alanına ev sahipliği yaptığı tespit edildi. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi’nden Dr. Hamza Ekmen’in başkanlığında kazıların sürdüğü ve günümüzden yaklaşık 4 bin 500 yıl öncesine uzanan tarihi ile mağara, Batı Karadeniz kıyılarındaki ilk yerleşimlere dair önemli bilgiler sağlamakta.
Tozkoparan Höyüğü
Tunceli’deki höyükte 15 kişilik bir ekiple yapılan kazı çalışmalarında en az 5 bin 500 yıllık olduğu düşünülen bir çocuk iskeleti bulundu. Kazıda ayrıca obsidiyen, kemik ve taş aletlerin yanı sıra pişmiş toprakla yapılan çanak ve çömlekte bulundu.
Kahin Tepe
Kastamonu’nun Araç ilçesindeki Kahin Tepe kazılarına Düzce Üniversitesi’nden Dr. Öğretim Üyesi Nurperi Ayengin danışmanlık yapıyor. Neolitik Çağ’a uzanan tarihi le Kahin Tepe’nin Karadeniz Bölgesi’nin en eski yerleşim yeri olduğu düşünülmekte.
Kazılarda tapınım yapılan kartal, ayı, yılan ve turna kuşu gibi hayvanlara ait heykellere bu sezon aslan da eklenmiş. Bunların Karadeniz’de de şamanizmin ve animizmin olduğunu gösterdiği ve bununda Karadeniz Bölgesi’nde bir ilk olduğu söylenmekte.
Yeşilova ve Yassıtepe
İzmir’in Bornova ilçesindeki höyüklerde yapılan çalışmalarda yerleşimin tarihini 8 bin 500 yıl önceye çeken bulgulara ulaşıldı. Bu seneki kazılarda ayrıca iki pantere ait çene kemikleri ve bir aslanın ayak kemiği de bulundu.
Arslantepe Höyüğü
Kazıların 1932 yılında başladığı Malatya’daki höyük UNESCO Dünya Miras Komitesi’nin 44’üncü oturumunda, 26 Temmuz 2021 tarihinde Dünya Mirası Listesi’ne dahil edildi.
Ani
Kafkas Üniversitesi‘den Doç. Dr. Muhammet Arslan başkanlığında yürütülen çalışmalar Selçuklu Büyük Hamamı, Selçuklu çarşısı, Selçuklu konutları ve mezarlık alanında devam etmekte. Bu yıl oldukça tahrip olmuş Selçuklu çarşısındaki dükkan ve atölyeler de özgün Horasan harcı kullanılarak konserve edildi.