Tarihe ‘mührünü’ vuran köpek: Herakleia’daki pati izleri

2024 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın “Geleceğe Miras Projesi” kapsamında arkeolojik kazı çalışmaları yürütülen Herakleia’daki Roma Hamamı’nda pek çok önemli arkeolojik veriye ulaşıldı. Bu veriler arasında özellikle üzerinde köpeğe ait pati izleri olan tuğlalar dikkatleri çekti.

Kazı Başkanı Selçuk Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zeliha Gider Büyüközer, günümüzden yaklaşık 1900 yıl öncesine ait olan bu izlerin, Herakleia’daki insan-köpek ilişkisini kanıtlayan belgeler olduğunu dile getirdi.

Yaş tuğlalar

Bu izlerin konunun uzmanı olan İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Vedat Onar tarafından incelendiğini ve bunların evcil bir köpeğe ait olduğunun anlaşıldığını söyleyen Gider-Büyüközer, şu bilgileri paylaştı: “Antik Dönem’de tuğla imalatında kil yaşken kalıplara dökülür ve açık alanlarda kurumaya bırakılır, suyunu çektikten sonra fırınlanırdı. Tuğlalar kuruması için açık alana bırakıldığında, etrafta dolaşan bir köpek bu tuğlalar üzerine basmış, tuğlalar henüz yaş olduğu için de köpeğin pati izleri tuğlalar üzerinde kalmıştır. Usta da bu izlerin varlığında bir sakınca görmeyip onları fırınlamış, böylece Antik Dönem’den günümüze ulaşmasına vesile olmuştur. Kazı çalışmalarında bulunan pati izli tuğla parçalarının sayısı dikkate alındığında, tuğlalar üzerine basan köpeğin üretimi yapan ustanın pet hayvanı olabileceği ve sık sık bu alanda dolaştığı düşünülmekte.”

Köpeğe ait bir mezar bulunmuştu

Herakleia’da insan-köpek ilişkisini gösteren tek kanıt tuğlalar değil. 2022 yılında Göl Kalesi’nin güneyinde yer alan Güney Hellenistik Kule’de yapılan kazı çalışmalarında Hristiyan geleneklerine göre gömülmüş insan iskeletlerin alt seviyesinde bir hayvan iskeleti de bulundu. Prof. Dr. Vedat Onar tarafından incelenen bu iskeletin dolichocephalic (uzun kafalı), erişkin bir erkek köpeğe ait olduğu anlaşıldı. İskeletin pozisyonu, alana gelişigüzel bırakılmadığını, buraya özenle gömüldüğünü gösteriyor. Bu nedenle Herakleialı bir vatandaşın pet hayvanı olan köpeği öldüğünde, ona özel bir mezar alanı belirlenerek buraya gömüldüğü, belki de zaman zaman sahibi tarafından mezarının ziyaret edildiği düşünülüyor.