Kommagene sikkeleri

Derya Turan | drytrn.00@gmail.com- Kommagene Krallığı, M.Ö. 163 ila M.S. 72 yıllarında tarih sahnesinde bulundu. Krallık, geçiş noktası üzerinde olması nedeniyle sık sık saldırı altında kalmış ve istikrarlı bir siyasi bütünlük sağlayamamıştır. Kralların tahta çıkış tarihleri net değildir fakat nümismatik veriler bu bilgileri açığa çıkarmak konusunda oldukça yararlıdır. Samosata’da (Adıyaman/Samsat) basılmış olan gümüş II. Samos sikkesinin ön yüzünde kralın başında güneşi andıran ışınlar görülür. Sikkenin arka yüzünde, elinde çelenk tutarak sağa doğru yürüyen kanatlı zafer tanrıçası Nike yer alır. Adını Pers kökenli tanrı Mithras’tan alan Kral I. Mithridates Callinicus’a ait M.Ö. 96-70 yılları arasına tarihlenen sikkede devrimsel bir değişim göze çarpar. Samosata’da basılmış bu bronz sikkenin ön yüzünde kral ya da tanrı değil bir kartal bulunmaktadır. Kartal sağ kanadının altında palmiye dalı tutar ve başı sağa dönüktür.

Samosata’da basılmış I. Antiochos sikkesinde taç giyen kralın sağa bakan bir portresi yer alıyor. Arkada ise sağa doğru yürüyen bir aslan görülüyor. Nemrut Dağı’na ölümsüz eserini bırakan I. Antiochos kendini büyük bir amaca adamıştı. Nemrut Dağı’nı bir kült merkezine dönüştürmek istiyordu. Taç giyme töreninin ardından kendine Theos (tanrı) adını vermişti. Nemrut’ta tanrıların heykellerinin arasında kendisini de ölümsüzleştirmişti. Laodikea’da (Denizli) basılmış bronz sikke üzerinde II. Mithridates’in kafası sağa dönüktür ve tipik Armenia başlığı takmıştır. Solda yunusla dolanmış bir çapa damgası görülür. Bu damga aynı zamanda II. Mithridates’in dedesi I. Mithridates’in de nadir bulunan damgalanmış sikkeleriyle benzerlik göstermektedir. Arka yüzde Nike sağa dönüktür ve elinde çelenk tutmaktadır. Kral III. Mithridates’in tek tipte bastırdığı bronz sikkelerin ön yüzünde ise yengeç bulunur. III. Antiochos’a ait sikke ise baskın olarak Yunan tanrılarının etkisini taşır. Sikkenin ön yüzünde Apollon, arka yüzünde Artemis yer alır.

Genç prensler

IV. Antiochos Epiphanes tarafından Samosata’da bastırılan sikkenin ön yüzünde genç prensler Epiphanes ve Callinicus at üzerindedir. Arka yüzde hareket halinde bir oğlak ve altında çapa, üzerinde ise yıldız bulunmaktadır. Bu genç prensler asla kendi başlarına hüküm sürme şansına sahip olamamışlardır. Babaları IV. Antiochos, Roma’nın Suriye valisi tarafından Partlara komplo kurmakla suçlanıp tahttan indirilmiş, Kommagene toprakları Roma’nın Suriye eyaletine dâhil edilmiştir.