İncesu-Yeşilhisar kültür rotası

Gürcan Senem | gsenem@kayseri.bel.tr/Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kent Tarihi ve Tanıtımı Daire Başkanı -  Kayseri, tarihin her döneminde önemli yerleşimlere ev sahipliği yapmış bir coğrafya. Bu yerleşimler ticari olduğu kadar dinî anlamda da tarih boyunca önemli gelişmelere sahne oldu. Özellikle Kayseri’nin güneybatısına düşen İncesuYeşilhisar ilçelerini içine alan hat, çağlar boyu ticarî ve dinî olarak önemini korudu. Kayseri Büyükşehir Belediyesi, bölge ölçeğinde sürdürdüğü kültür ve turizm odaklı kalkınma çalışmaları kapsamında, kamu-yerel-sivil-özel iş birlikleriyle bu bölgelerde yapılan çalışmalarda öncü rol oynuyor. Kayseri Valiliği de bu çalışmalara hem maddî hem de kurumları aracılığı ile destek veriyor. İncesu-Yeşilhisar Kültür Rotası’nın ilk ayağını İncesu ilçesine bağlı Örenşehir Mahallesi’nde yer alan M.S. 3.-4. yüzyıllar arasına tarihlenen mozaiklerin yer aldığı yapı kalıntısı oluşturuyor. Detaylarını Örenşehir mozaikleriyle ilgili yazımızda görebilirsiniz. Buradan İncesu ilçesinin merkezine geliyoruz. İlçe merkezinde yoğunlukla Osmanlı’nın son dönemlerine ait sivil mimari örnekleri yer alıyor. Bu yapıların kimisi sağlam kimisinin restorasyona ihtiyacı var. Ancak çoğunluğu ayakta. 19. yüzyılın sonu ve 20. yüzyılın başında Türk ve Rum nüfus ağırlıktaydı. Bu gruplara ait dini yapılar da hâlâ ayakta. Özellikle yapım yılı 1832’ye tarihlenen Aziz Eustathios Rum Kilisesi, sağlam kalan duvar resimleriyle dikkat çekiyor. Bu kilisenin şu anda restorasyonu devam ediyor. Kayseri Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan bu restorasyon son aşamada. Burası İncesu Kent Müzesi olarak işlevlendirildi. Restorasyonun hemen ardından teşhirtanzim işlerine girişilecek. Müze olarak 2024 yılı sonunda açılması planlanıyor. İncesu’da tarihi kent merkezinde yine Büyükşehir Belediyesi tarafından meydan cephe düzenlemesi gerçekleştirildi. Bunun yanında İncesu denince akla hiç kuşkusuz Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Kervansarayı gelir. Tamamen ayakta olan bu külliyede kervansaray, arasta, fırın, cami, medrese, sıbyan mektebi, dükkânlar ve hamam yer alıyor. Arasta kısmı geçen yıl yine Büyükşehir Belediyesi tarafından restore edildi, Valilik ise buradaki dükkânların yeniden işlevlendirilmesini sağladı.

Kaya yerleşimleri

Yönümüzü güneye çevirerek Yeşilhisar’a doğru ilerleyelim. Yeşilhisar’a varmadan ilk olarak bizi Erdemli’de yer alan, benzerlerini Kapadokya’da gördüğümüz dini temelli kaya yerleşimleri karşılar. Burası, vadi içerisinde kükürtlü akan küçük bir akarsuyun çevresine kurulmuş bir yerleşim. Özellikle Hristiyanlığın erken dönemlerinden itibaren buralarda yerleşim olmuş. En parlak dönemlerini çevresinde olduğu gibi 9-11. yüzyıllar arasında yaşamış. Burada geçen sene Kayseri Büyükşehir Belediyesi’nin katkılarıyla Kayseri Müze Müdürlüğü tarafından Prof. Dr. Nilay Çorağan tarafından kazı yapıldı. Kazının ardından, döneminde bölgenin en önemli manastırlarından biri ziyaret edilebilir hale getirildi. Burada turistlerin, alanı daha konforlu gezebilmeleri için Kayseri Valiliğince yürüme yolları yapıldı. Yolumuza devam edelim. Yeşilhisar ilçe merkezinde Osmanlı’nın son dönemlerine ait taş ve kerpiç evleri görmek mümkün.

Merkezde yer alan Osmanlı Dönemi’ne ait hamamın “Hamam Müzesi” olarak işlevlendirilmesine karar verildi. 2024 yılında çalışmalara başlanacak. Yönümüzü Soğanlı’ya çeviriyoruz. Soğanlı’yı Ürgüp’ten Göreme’den ve benzeri yerleşimlerden ayırmak mümkün değil. Onlarca kilise, şapel, manastır, kaya yerleşimleri mevcut. Bunların çoğu “peri bacası” formundaki doğal kaya yapılarının içerisinde. Soğanlı Mahallesi, ören yeri statüsünde. Bu bölge Kapadokya’ya çok yakın. Hem yakınlığı hem de benzer özellikler gösterdiği için çok fazla turiste ev sahipliği yapıyor. Yine buradaki kiliseler de erken dönemlerden itibaren her dönemde kullanılsa da en parlak dönemlerini 9-11. yüzyıllar arasında yaşamış. Kayseri Büyükşehir Belediyesi burada çok geniş bir alanda çevre düzenlemesi uygulaması gerçekleştirdi. Yürüme ve araç yolları, aydınlatmalar, alan üzerindeki yapılarda bakım onarım çalışmaları, kent mobilyaları... Ayrıca Tahtalı Kilisesi’nin restorasyonu da yine Büyükşehir Belediyesi tarafından yapıldı. Kayseri Valiliği de eski mahalledeki aydınlatmalarıyla birlikte yürüme yollarını yaptırdı. Soğanlı’ya yaklaşık 15 km uzaklıkta Başköy Mahallesi yer alıyor. Burası 18. ve 19. yüzyıl yapıları çok iyi korunmuş bir mahalle. Ancak burayı ayıran en önemli özellik Aziz Georgios’un burada doğmuş olması.

Aziz Georgios’a ithaf edilmiş bir de erken dönem kilisesi var. Bu kilise Bizans Dönemi’nde hac merkezi olarak kullanılmış. Başköy, Kayseri’nin Kapadokya ile bağlantısını sağlayan yol üzerinde yer alıyor. İncesu-Yeşilhisar Kültür Rotası bu yolla Kapadokya’ya bağlanıyor.

Sıcak hava balonları

Soğanlı’da “sıcak hava balonu” uçuşları da gerçekleştiriliyor. Hava şartları uygun olduğunda 20’ye yakın balon aynı anda havalanıyor. Bunun yanında bu bölgede Off-Road ve Motocross yarışları düzenleniyor. Ayrıca yine Soğanlı’da yer alan kanyonun Türkiye’de benzeri yok. Dünyada ise benzeri Amerika’da yer alan Antilop (Antelope) Kanyonu...