Evsizlerin evi nerede?
16.02.2025 - 05:09 | Son Güncellenme:
GÖRKEM EVCİ
Yaşayacak bir yeri olmayan, evsiz barksız kimselere İngilizcede “homeless” deniyor. Türkçede de konuşma dilinde çokça rastlamak mümkün bu kelimeye. Ev anlamındaki “home” kelimesi ve “-sız/siz” anlamındaki “-less” son ekinden oluşuyor sözcük. Yani Türkçedeki evsiz kelimesi ile anlamca olduğu gibi kuruluş bakımından da tıpatıp aynı.
GÖRKEM EVCİ- Biraz daha gerilere, Türkçenin Osmanlı Dönemi’ne gidince, evsiz kelimesi yerine sıkça kullanılan ve kuruluşu bakımından da ilginç, mecaz yönü güçlü bir kelimeye rastlarız: Hâneberdûş… Farsça kökenli birleşik bir sözcük bu. Günümüzde kullanılan iki sözcükten oluşuyor birleşik kelimemiz: Hane ve berduş. Hane, ev anlamına gelirken berduş da kelime anlamı olarak “serseri, yersiz yurtsuz, başıboş, perişan” sözcüklerine karşılık düşüyor.
Aslında berduş da iki sözcüğün birleşmesinden oluşuyor. “-ber” ön eki Farsça’da, Türkçedeki yönelme ekinin karşılığı olduğu gibi “üzere/üzerinde” anlamlarına da geliyor. Mesela yine çok bilinen bir kalıp: “Asayiş berkemal.” Kemal üzere; yani tam ve yolunda… “Duş” kelimesi ise Farsçada omuz anlamına geliyor. İkisini topladığımızda da ber+duş çıkıyor ortaya: Omuz üzerinde…
Bu toplamı bir de “hane” kelimesi ile topluyoruz; çıkan sonuç malum: Haneberduş… Yani “evi omzunda.” Evsiz ve homeless kelimelerinin aksine evin yokluğuna vurgu yapmıyor; evsiz barksız kimselerin, evlerini omuzlarında taşıdıklarını söylüyor bu sözcük. Evsizlerin, kalenderliğini çok iyi anlatıyor.
KEŞFETYENİ
“Perihan Abla” dizisindeki sempatik “Şakir” karakteri ve “Süper Baba”da izleyiciyle buluşan “Fiko” rolüyle hafızalara kazınan Şevket Altuğ'un 54 yıllık eşi bakın kim çıktı...
