Kül bulutunu sigara dumanı sandılar, 4 motoru da durdu! 'Uçakta en uzun süzülme'
Havadaki sessizlik, dev uçağın ölümcül bir tehlikenin içine sürüklendiğini fısıldıyordu. Volkanik kül bulutunun içinde kaybolan jumbo jet, tüm motorlarını kaybederek gökyüzünde süzülmeye başladı. Yolcuların panikle beklediği o anlarda, kaptan pilot sakin bir sesle anons yaptı: "Bayanlar ve baylar, küçük bir sorunumuz var." Peki, bu devasa uçak nasıl oldu da motorları olmadan hayatta kaldı?
Derleyen: Fazilet Şenol / Milliyet.com.tr - Günümüzde en güvenli ulaşım araçlarının başında uçaklar var. Ancak işler ters gittiğinde yolcular için bu seyahat oldukça endişe verici hale gelebiliyor. Bu olumsuz durumların hava ve doğa olayları kaynaklı geliştiği senaryolarda uçuş trafiği kimi zaman uzun süreler de olabilecek şekilde aksayabiliyor ve insan dışı etkiler hava trafiğini olumsuz etkileyebiliyor. Dünyanın farklı noktalarındaki yanardağların faaliyete geçmesi de tam olarak bu olayların bir sebebi. Dağlardaki faaliyetlerin artmasının ardından bu bölgelerdeki insanların toplu olarak tahliye edilmesiyle birlikte bazı havayolları da uçuşları iptal edebiliyor. Ancak iptaller her ne kadar uçuş trafiğini aksatıp birçok kişiyi mağdur etse de olası bir facianın engellenmesinde önemli bir rol oynuyor. 1982 yılında yine Endonezya'da faaliyete geçen bir yanardağın British Airways’in 009 numaralı uçuşunda bulunanlara yaşattıkları, bu konudaki en iyi örneklerden biri olarak biliniyor.
Takvimler 24 Haziran 1982'yi gösterirken, Birleşik Krallık'ın bayrak taşıyıcı havayolu şirketi British Airways'e ait olan G-BDXH kuyruk numaralı Boeing 747-200, 248 yolcu ve 15 mürettebat ile toplamda 268 kişiyle Londra'dan havalanıp sırasıyla Hindistan'ın Mumbai, Malezya'nın Kuala Lumpur, Avustralya'nın Perth şehirlerinde yolcularını bıraktıktan sonra yine Avustralya'nın Melbourne şehrine inerek seferini sonlandıracaktı. Ancak volkanik bir kül bulutu ve ardından yaşanan bir dizi yanlış anlaşılma, 009 numaralı uçuşun havacılık tarihindeki en tehlikeli uçuşlardan birisi olmasına sebep oldu.
4 MOTORU DA ÇALIŞMAYI DURDURDU
Uzun bir süre sorunsuz şekilde devam eden yolculuk, Kuala Lumpur'da uçakta bulunan mürettebatın yeni bir ekiple değiştirilmesinin ardından tekrar havalandı ve rotasında seyretmeye devam etti. Uçağı yeni teslim alan Kaptan pilot Eric Henry Moody, meteoroloji raporlarını ve radarı incelediğinde uçuşun son evresinde havanın açık olduğunu gördüğünde rahatlamış ve uçuşun problemsiz şekilde tamamlanacağını düşünmeye başlamıştı. Kısa süre sonra yaşanacak gelişmeler, durumun Moody'nin düşündüğünden çok farklı şekillenmesine sebep oldu.
Moody ve ekibinin belirlenen rotada devam ettiği sırada, yeryüzünde de tehlikeli bir doğa olayı gerçekleşmekteydi. Endonezya'nın batısında bulunan ve uzun süredir uykuda olan Galunggung Yanardağı uyanmış, yaşanan patlamalar neticesinde volkanik kül bulutları gökyüzünde metrelerce yüksekliğe ulaşmıştı. Devasa Boeing 747-200, doğrudan kül bulutlarının içine gidiyordu. Kabin içinde duman birikmeye başlamıştı ancak o dönemde uçaklarda sigara içmek serbest olduğu için kabin görevlileri bu durumun sigara için yolculardan kaynaklandığını düşünüyordu. Durumun böyle olmadığı dumanın giderek yoğunlaşması ve kükürt kokusunun ortaya çıkmasıyla kısa sürede anlaşıldı ve 009 numaralı uçuşu tarihe geçirecek olaylar silsilesi başlamış oldu.
Kabin içindeki dumanın yoğunlaşmasından kısa süre sonra uçağın 4 numaralı motoru da alev aldı. Pilotlar alev alan yakıt beslemesini durdurarak motoru kapattı ve hızlıca yangın söndürücüleri çalıştırdı. 4 motorun kapatılmasından kısa sonra dakikalar içinde sırasıyla 2, 1 ve 3 numaralı motorlar da çalışmayı durdurmuş, dev jumbo jet motorlarını kaybederek havada süzülmeye başlamıştı. Pilotlar, hızlıca hesap yaptıktan sonra dev uçağın yaklaşık 23 dakika havada kalabileceğini hesapladı.
ACİL DURUM PLANI DEVREYE GİRDİ
Kaptan pilot Eric Henry Moody, motoların çalışmayı durdurmasının ardından acil durum ilan ederek bölgedeki sorumlu hava trafik kontrol kulesiyle temasa geçti ve durumu anlattı. Pilotlar, kısa süre içinde en yakın inebilecekleri meydan olan Endonezya'nın başkenti Jakarta’ya inmeye karar verdi. Dev jumbo jet 12 bin feet (yaklaşık 3 buçuk kilometre) irtifa altında kaldığı durumdaysa uçağı Hint Okyanusu'na indirmeyi planladılar. Moody, daha önce bir Boeing-747 tarafından hiç yapılmamış bir olayı gerçekleştirmeye kendini hazırlamaya başlamıştı. Pilotlar motorları tekrar çalıştırmayı denemiş olsalar da başarısız olmuşlardı.
'BAYANLAR VE BAYLAR, KÜÇÜK BİR SORUNUMUZ VAR'
Acil durumdaki uçakta kabin basıncının da düşmesi sebebiyle oksijen maskeleri açıldı ancak kabin görevlilerinden birinin maskesinde ortaya çıkan bir sorun sebebiyle Moody alçalmak zorunda kaldı. Tüm bunlar yaşanırken Eric Henry Moody, yolcuları sakinleştirmek ve durum hakkında bilgilendirmek için “Bayanlar ve baylar, kaptanınız konuşuyor. Küçük bir sorunumuz var. Dört motor da durdu. Kontrol altına almak için elimizden gelenin en iyisini yapıyoruz. Çok ciddi bir sıkıntı içinde olmadığınıza inanıyorum” anonsu yapmaya başlamıştı.
Uçak, Jakarta’ya yaklaştığı sırada motorlar birkaç defa daha çalıştırılmaya çalışıldı ve yapılan son denemede 2 numaralı motor çalıştı ancak bir süre sonra tekrar durdu. Pilotlar, Jakarta Halim Perdanakusuma Havalimanı'na inmek için hazırlandığında yerle görsel temas kurmakta zorlandıkları için aletli iniş yapmaya karar verdi. Kül bulutunun içinde cama yapışan parçalar sebebiyle ön camdaki küçük bir boşluktan sadece pist ışıklarını seçebiliyorlardı. Kaptan pilot Eric Henry Moody, tamamen inişe odaklandı ve iniş için hamle yapmaya başladı. 009 numaralı uçuş, yaşanan gelişmelerin ardından Avustralya yerine Endonezya'ya inerek büyük bir facianın eşiğinden döndü.
'BİR UÇAKTA EN UZUN SÜZÜLME'
Olayın ardından yapılan soruşturmada uçağın Java Adası'ndaki Galunggung Dağı'nın patlamasından kaynaklanan bir volkanik kül bulutunun içinden geçtiği ortaya çıktı. Uçağın hava radarının nemi tespit edecek şekilde çalıştığı, kül bulutu kuru olduğu için her şeyin normal göründüğü tespit edildi. Külün motorlara girerek eridiği ve motorun içine yapışarak motorların çalışmasını durduğu belirlendi. Motorlar ancak uçağın alçalması sonucunda kül tortularının çözülmesiyle çalışabilmişti. Cesaretlerinden dolayı BA009 uçuşunun mürettebatı, Havadaki Değerli Hizmet için Kraliçe'nin Övgüsü de dahil olmak üzere çeşitli ödüller aldı. Dev jumbo jet, o kadar uzun süre süzülerek uçmuştu ki bu uçuş amaç dışı üretilmiş bir uçakta en uzun süzülme olarak Guinness Rekorlar Kitabı'na girdi. Bu rekor daha sonra farklı uçuşlarda kırıldı ve güncellendi. BA 009'un başına gelenlerin tekrar yaşanmasının önüne geçmek için birçok düzenleme yapıldı.