ABD, 15 milyon kısır sineği Panama'ya salıyor! Her hafta yapılan tuhaf operasyon
İnsanlar da dâhil olmak üzere sıcakkanlı hayvanların açıkta kalan etlerine, yeni doğan hayvanların yaralarına ve göbeklerine 250-500 yumurta bırakıyorlar. Larvalar etin daha derinlerine gömülüyor veya 'vidalanıyor'. Bu nedenle 'Yeni Dünya Vida Kurdu' adını alan sinekler, konakçının ölümüne neden olabiliyor. Başı bu canlılarla oldukça belada olan ABD de her hafta 14,7 milyon sineğini Panama'ya bırakıyor? İşte söz konusu bu operasyonun ardında yatan oldukça ilginç sebepler.
Derleyen: Betül Topaklı / Milliyet.com.tr - Amerika Birleşik Devletleri yıllardır Yeni Dünya Vida Kurdu yani 'New World Screwworm' adında tehlikeli bir parazitle mücadele ediyor. Başı bu canlılarla oldukça belada olan ülke de her hafta Panama'ya 14,7 milyon sineğini bırakıyor? Peki, yıllık yaklaşık 15 milyon dolara mal olan, oldukça büyük ve enteresan planın arkasında ne yatıyor?
Vida kurdu dişileri, insanlar da dahil olmak üzere sıcak kanlı hayvanların açıkta kalan etlerine, örneğin yeni doğan hayvanların yaralarına ve göbeklerine 250-500 yumurta bırakıyor. Larvalar beslenirken yumurtadan çıkıyor ve çevredeki dokuya giriyor. Bu süre zarfında yaranın bozulması durumunda, larvalar etin daha derinlerine gömülüyor veya 'vidalanıyor', dolayısıyla larvaların ortak adı bu oluyor. Kurtçuklar, konakçının ciddi doku hasarına ve hatta ölümüne neden olabiliyor. Yumurtadan çıktıktan yaklaşık üç ila yedi gün sonra larvalar pupa olmak üzere yere düşüyor. Pupalar yaklaşık yedi gün sonra yetişkin aşamasına ulaşıyor. Dişi vida kurdu yumurtadan çıktıktan dört ila beş gün sonra çiftleşiyor. Tüm yaşam döngüsü ise yaklaşık 20 gün oluyor. Bir dişi hayatı boyunca 3 bine kadar yumurta bırakabiliyor ve 200 kilometreye kadar uçabiliyor.
KISIRLAŞTIRARAK DOĞAYA SALIYOR
Bu durum yani ABD'nin Panama'ya her hafta milyonlarca sinek bırakması, ilk başta olumsuz amaçlar taşıyormuş gibi gözükse de söz konusu bu operasyonun ardında yatan sebepler oldukça dikkat çekici ve önemli. 'New World Screwworm' adında tehlikeli bir parazit, işe canlı hayvanların açık yaralarına yumurtalarını bırakarak başlıyor. Larvalar, hayvanların etini yiyerek büyüyor. Ne yazık ki bu durum hayvanlar için son derece acı verici ve genellikle ölümcül oluyor. Bu zararlı paraziti kontrol altına almak isteyen ABD de sinekleri kısırlaştırarak doğaya salınması yöntemini benimsiyor.
1950'lerde Edward F. Knipling'in buluşları sayesinde sineklerin belirli bir evrede radyasyonla kısırlaştırılarak çoğalmalarının önlenebileceği keşfedildi. Bu buluş, bugün uygulanan geniş çaplı operasyonun temelini oluşturdu. Bunların yaklaşık 14,7 milyonu kısırlaştırılarak Panama-Kolombiya sınırına bırakılıyor. Panama'nın Pacora kentinde bulunan bir fabrikada, haftada 20 milyon sinek üretiliyor. Özel kontrol odalarında büyütülen ve radyasyonla kısırlaştırılan sinekler sonrasında uçaklarla salınıyor.
MİLYONLARCA HAYVANIN HAYATI KURTULUYOR
Sinekler, bölgeye düşerken uyanıyor ve doğal döngülerini sürdürüyor. Ancak kısır oldukları için üreyemiyorlar. Bu durum da parazitin yayılmasını engelliyor. Operasyon, ABD'ye yıllık yaklaşık 15 milyon dolara mal oluyor. Ancak karşılığında milyonlarca hayvanın hayatı kurtarılıyor ve büyük ekonomik kayıpların önüne geçiliyor. Sineklerin yanı sıra saha ekipleri de hayvanları düzenli olarak kontrol ederek parazitin izlerini arıyor ve gerekli önlemleri alıyor.