Uzun süredir sıfırdan, tamamen yeni bir yabancı otomotiv yatırımı çekemeyen ancak bu konudaki arzusunu da kaybetmeyen Türkiye, VW gibi Avrupalılar olmayınca Çinlileri radarına almıştı. Nitekim uzun zamandır Çinliler de, Avrupa pazarında daha etkin olmak ve bir anlamda “pozitif algı yaratmak” için bu kıtada üretim tesisleri konusunda niyetlerini belli ediyordu.
Son dönemde Çinli markaların Avrupa ve Türkiye’de giderek daha etkin olmaları ve pazar paylarını özellikle elektrikli modellerle birlikte artırmaları, Avrupa’da sıkıntı yaratmaya başlayınca, bu kez ek vergilerle frenlenmeye çalışıldı. Zira Türkiye yüzde 40 ek gümrük vergisiyle buna bir anlamda öncülük ederken, Avrupa Birliği de markalara göre farklılaşan oranlarda ek gümrük vergisini hafta içinde uygulamaya başladı.
Çinli markalar da, bugüne kadar sadece sözde dile getirdikleri “Avrupa üretim üssü” niyetlerini, Avrupa’da ek vergi konusu konuşulmaya başlar başlamaz somuta döndürmek için düğmeye bastı. Pek çok Çinli üretici, Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde kendisine sıfırdan fabrika açma ya da kurulu fabrika devralma gibi adımlar atıp, bunları açıklamaya başladı. Bazıları ise ortaklık kurarak önceliği elde etmeye çalıştı. Ancak hala kendisine Avrupa’da yer seçemeyen ya da işleri büyütüp ikinci bir tesis için kolları sıvamak isteyenler var.
İşte Türkiye de, dün Resmi Gazete’de açıklanan ve daha önce bulunan bir teşviğe ek olarak yürürlüğe sokulan imtiyazla, bu üreticileri çekmeyi planlıyor. Bugüne kadarki pek çok kararda olduğu gibi bu kararda da “kapsam” konusunda soru işaretleri olsa da, anlayabildiğim, bugüne kadar zaten uygulamada olan düzenlemeye, bir ek yapılmış. Yani, yatırım teşvik belgesi alacaklara tanınacak/tanınan gümrük muafiyetli Çin menşeli otomobil ithalatından, ek gümrük vergisi de alınmayacak. Yani o marka, tamamen gümrüksüz araç ithal edebilecek.
Zira benzeri uygulama, yıllaaar önce de kapasite artırımı yapanlara yönelik uygulanıyordu. Nitekim yılda en az 100 bin adet kapasiteli otomobil yatırımlarında ya da mevcut kapasitesini yıllık en az 100 bin adet artıran otomobil yatırımlarında, yatırımcılara artırdıkları kapasitelerinin yüzde 15’i kadar A,B ve C segmentlerinden araçları gümrük vergisinden muaf olarak ithal etme hakkı verilmişti. Elbette Asya ülkelerinden gelen modeller için geçerliydi.