En kirli listede zirve değişmedi

ABD’deki gıda analizlerine göre en fazla tarım zehri, yani pestisit saptanan meyvelerin başında çilek geliyor. Diğerleri mi?

Batı yakasında değişen bir şey yok! Yine “en kirli” meyvenin çilek olduğu ortaya çıkmış. Kirli derken, tarım zehri yükünü kastediyorum. Çilekten sonraki en kirli sebze ise ıspanak. Daha sonra da sırasıyla lahana, şeftali, armut, nektarin, elma, üzüm, dolmalık biber, acı biber, kiraz, yaban mersini, taze fasulyenin, tarım zehirleri kalıntısını diğer meyve ve sebzelere oranla daha fazla içerdikleri anlaşılıyor.

“Kirli 12” olarak anılan bu listeyi, her yıl ABD merkezli Çevre Çalışma Grubu (EWG) kamuoyuna açıklıyor. Ülkemizde ise maalesef böyle bir kuruluş yok. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın gerçekleştirdiği pestisit analizlerinin sonuçları yıllardır erişime kapalı. Haliyle ülkemizdeki güncel durumu göremiyoruz. Akademik çalışmalar ve Avrupa’ya ihraç ettiğimiz sebze meyvelere yönelik analizlerin sonuçları bazı ipuçları içeriyor.

Çileğin bizim coğrafyada da tarım zehri yükü açısından riskli olduğunu söyleyebiliriz. Kullanımı izinli 10’dan fazla pestisitin uygulanabildiği çilekte, Türkiye’de yasaklanan klorprifos ve dichlorvosun saptandığını akademik çalışmalardan biliyoruz. Şeftali ve nektarin de Türkiye’de en yoğun pestisit kullanılan meyveler arasında. Bursa’da bir sezonda şeftaliye ortalama 10 kez kimyasal püskürtülüyor. Pazarda satılan şeftalinin yüzde 76’sında tarım zehri olduğunu Ege Bölgesi’nde yapılan bir araştırmadan biliyoruz. Nektarinde de durum farksız. AB’nin “coğrafi işaret”ine sahip “Bayramiç beyazı”nı dahi zehre bulamışız maalesef. Çanakkale pazarından toplanan örnekleri inceleyen bir akademik çalışma, Bayramiç beyazında yasaklı dimethoate kimyasalının tolere edilebilir limitten 9 kat fazla miktarda saptandığını gösteriyor.

Üzümlerimiz de kara

Üzüm üzüme baka baka kararırmış! Bizim üzümler de ABD’dekilerden ak değil maalesef! Bağlarımızda pestisit kullanımı oldukça yaygın. Mesela Adıyaman’da yetiştirilen üzümlere yönelik yapılan bir çalışma, analiz edilen 100 adet kuru üzüm numunesinin 95’inde en az 1 adet pestisit kalıntısı tespit edildiğine işaret ediyor. Numunelerin 42’sinde 1, 53’ünde ise 2 ve daha fazla pestisit kalıntısı saptanmış.

Türkiye birincisi biber

ABD’deki listede sonlarda olsa da, Türkiye’ye özgü Kirli 12 listesi yapılırsa birinciliği kesinlikle bibere vermek gerekir. Zira Türkiye’den Avrupa’ya ihraç edilen sebzelerde en çok tarım zehri saptanan ürün, hep biber çeşitleri oluyor. Son 15 ayda 65 parti üründe zehir kalıntısı bulunmuş. Üstelik Türkiye’de yasaklanan klorprifos, hâlâ biberlerimizde en çok kalıntısına rastlanan kimyasal. Biberin yanı sıra limonlarımızda da tarım zehri riski yüksek. Aynı dönemde tam 59 bildirim var limona dair. Narenciye grubu, greyfurt, mandalina ve portakalda da bildirim sayıları 10’un üzerinde ne yazık ki!