Edebiyat öğretmenlerimi çok sevdim ben. Ortaokuldaki Türkçe öğretmenim İbrahim Atlıhan. Lisede dersime giren Pervin Sevinç ve Nergül Parin… Saygım da sonsuzdu. Ana dilinde kendini iyi ifade edebilmenin, okumanın ve yazmanın verdiği mutluluğun başka hiçbir mutluluğa benzemediğini öğrettikleri için olmalı. Bana, beni ömür boyu mutlu edecek mesleğin anahtarını hediye ettikleri için. Hatıralarının karşısında bile hep kendime çekidüzen veririm. Bir hata yaparım korkusuyla çekinirim onlardan. Belki de bu yüzden ne zaman bir Behçet Necatigil şiiri okusam, ne zaman onun yaptığı bir çeviriye başlasam, aynı duygular kaplar içimi. Olmayan ceketimin düğmelerini iliklerim. Çekinirim Behçet Hoca’dan.
13 Aralık’ta 45. ölüm yıl dönümünde ailesi tarafından dijital ortamda açılan Necatigil’in Odası’nı gezerken de içimdeki saygı duruşunu hiç bozmadım. Behçet Hoca’nın 1979 yılında ölümüne dek biriktirdiği müsveddeler, notlar, objeler, kupürler, mektuplar… Bir büyük edebi miras! Ailesinin edebiyat tarihi ve okurlarla paylaştığı. Zamanın yaşlandırıcı etkisiyle sararmış, solmuş belge ve fotoğraflara dijitalin imkânlarıyla ikinci bir yaşam alanı açtığı.
Muazzam bir arşivci
Önce usulca masasının etrafında gezdim. Yazar evlerindeki gibi kadife halatlarla yanına yaklaşılması engellenmiş değil. Her objeyi çok yakından inceleyebiliyorsunuz. Hermes marka A klavye daktilosundan gözlerimi alamadım. Klavyeden, şaryodan. Tuş seslerini duydum. Metal okuma lambasının ışığında hayal ettim Behçet Hoca’yı. Masadaki şiirsel karmaşa içinde, aradığını nasıl da tek hamlede bulabildiğini. Tükenmez kalemle yazmayı şiire hakaret saydığından, masasından eksik olmayan dolma kalemi ve ucunu elle açtığı kurşun kalemleri. Şeffaf mürekkep hokkası. Çalar saati, yaprak desenli porselen tepsisi, kahve kutusu ve fincanı. Elimi uzatsam dokunabilecekmişim gibi. Dijital evren kendi duygusallığını da yarattı anladığım kadarıyla.
O kadar çok arşiv nesnesi var ki Necatigil’in Odası’nda, hangi birine bakacağımı şaşırdım. Sonra geziyi iki güne böldüm. Üstelik bunlar toplam arşivin yarısı bile değil. Zaman içinde yeni eklemeler de yapılacak. Baştan söylemeliyim ki, muazzam bir arşivci Behçet Necatigil. Özenli, titiz. Neredeyse meslek hayatının tamamını kayıt altına almış. Özel hayatının sınırlı ama önemli bir bölümünü de. Her şeyi kalem kalem yazmış. Borçlar, alacaklar, hediye edilen kitaplar, telif gelirleri, jüri notları… Masraf kâğıtları misal. Kızları Ayşe ve Selma için 200 TL bayram harçlığı ayırmış. Degüstasyon’a 100 TL. Şiirinde şikâyet ettiği kışlık yakacak tutarı 1250 TL. Uzun yıllar dar gelirli bir memur gibi yaşadığını düşünürsek, hep bir bütçeyi denkleştirme çabası var. Giderleri mütevazı, temel ihtiyaçlar.
Hazırladığı kataloglara edebiyatla ilgili her adımını eklemiş. İsim ve olay dizinli, kartonlarla bölümlenmiş kutuların eski kütüphanelerin profesyonel tasnif sisteminden farkı yok. Kimlere kitap gönderdiğini düzenli olarak not almış. Jüri üyesi olarak katıldığı yarışmalarda başvuran kitaplarla ilgili görüşlerini uzun uzun yazmış. İlkeli duruşunun da çok sayıda örneği var odada. 1979 yılında, hiçbir gerekçe göstermeksizin jüri üyelerinden ikisinin seçici kuruldan çıkarılması üzerine Sait Faik Hikâye Armağanı Jürisi’nden istifa ettiğini yazdığı mektubunda adalet ve nezaket duygusu her türlü saygıyı hak ediyor.
Kendisine imzalanan kitaplardaki metinleri okumak o kadar heyecan verici ki. Yaşar Kemal 1971’de “Ağrı Dağı Efsanesi”ni “Behçet Necatigil’e sevgiyle, hayranlıkla…” notuyla imzalamış. 1958’de Cemal Süreya “Üvercinka”nın ilk sayfasına “Şiirimizi yapanlardan Sn. Behçet Necatigil’e saygılarımla” yazmış. Attilâ İlhan’a, Gülten Akın’a, Erdal Öz’e yazdığı mektupları gözlerim yaşararak okudum. Hayattan ve çokça edebiyattan dem vurduğu.
Girdiğimde bulunduğum saygı duruşunu tekrarlayarak çıktım Behçet Hoca’nın odasından. Onu ve diğer edebiyat hocalarımı saygıyla selamladım. İçime bir koca dünya sığarmış meğer. Adı Necatigil’in Odası! O çok özel odanın kapılarını bize zarafetle açma emeği verdikleri için Necatigil Ailesi’ne teşekkür ederim.
www.necatigilinodasi.com adresinden odayı ziyaret edebilirsiniz.
İyi pazarlar.
