Uyku ilaçlarına dikkat!

Önceki haftalarda uykunun öneminden, şifalı gücünden bahsettik. Bu yazımız ise uyumak için uyku ilaçlarından medet umanlara bir uyarı niteliğinde


Birçok insan uyumak için küçük bir haptan yardım almakta bir sakınca görmez. Ama bu küçük hap beraberinde büyük riskleri de getiriyor. Her şeyden önce uyku ilacıyla uyumak, uyumak değildir. Hani geçtiğimiz haftalarda uykunun önemini, faydalarını, vücut fonksiyonlarının sağlıklı çalışması açısından nasıl önemli olduğunu anlatmıştık ya; uyku ilacı alarak uyuduğunuzda bu faydaları sağlayamazsınız. Üstelik bu ilaçlar son derece tehlikelidir de! Öncelikle şunu bilmeniz gerekiyor: Bir uyku ilacı alıp, ertesi güne zinde başlamak diye bir şey söz konusu değil. Bu ilaçların etkisi, azalarak devam etse de yaklaşık 18 saat sürüyor. Yani, zaman zaman uyumak için bu ilaçlardan yardım alanlar, ertesi gün kendilerini sarhoş gibi hisseder, bırakın işlerine konsantre olmayı tüm günü sersem gibi geçirirler.

Üstelik halüsinasyon görenlerden uyurgezer bir hâlde dolaşanlara kadar bu ilaçların garip yan etkileri de vardır. Hatta uyurken giyinip direksiyon başına geçen ama sonra hiçbir şey hatırlamayan vakalar bile rapor edilmiş.

Doz giderek artar

Amerika ile kıyaslandığında ülkemizde uyku ilaçlarına erişim neyse ki daha zor. Piyasada satılan birkaç uyku ilacı dışında hemen hepsi yeşil reçete ile alınabiliyor. Reçeteli reçetesiz hepsinin tehlikeli yan etkileri var, ama en azından çoğu ilacı elinizi kolunuzu sallayarak girip eczaneden satın alamıyorsunuz. Bu bakımdan iyi haber.
Ancak maalesef bu ilaçlara ulaşmak isteyenlerin bir şekilde ulaşmayı başardıkları da bir gerçek. Üstelik bu ilaçların çoğu aslında uyku ilacı olarak değil, psikiyatrik hastalıklar için geliştirilmiş. Bir sürü yan etkileri var, bunlardan biri de uyku. Bu ilaçlarla ilgili bir başka sorun ise vücudun ilaca kısa sürede alışması, yani tolerans geliştirmesi. Bu yüzden aynı etkiyi görmek için devamlı dozu artırmanız gerekiyor. Başlangıçta bir tablet almak yeterliyken, bir süre sonra aynı etkiyi alabilmek için çok daha fazla tablet kullanmak zorunda kalıyorsunuz. 

Tehlikeli sularda

Tehlikeli yan etkiler dedik. Peki, bunlar neler?

Alzheimer riskini ciddi oranda artırıyorlar: Uyumak için alınan ilaçların (yukarıda da belirttiğim gibi bunların pek çoğu aslında uyku ilacı değil) Alzhemier riskini artırdığını da biliyor muydunuz? Bir çalışma için Kanada’nın Québec şehrine ait 6 yıllık veriler incelendiğinde, benzodiazepin grubu ilaçların (internete girip bu ismi yazın, bu gruptaki ilaçların ne kadar tanıdık olduğunu göreceksiniz) Alzheimer riskini %51 artırdığı görüldü.(1) İlaca maruz kalınan süre uzadıkça risk daha da artıyordu. Bu bulguları destekleyen başka çalışmalar da var.

Bağımlılık yapıyorlar: FDA’in bağımlılık yaptıkları gerekçesiyle benzodiazepin grubu ilaçların kullanımının 15 günle sınırlanması gerektiği yolunda uyarıda bulunduğunu da belirtmekte fayda var. Peki, o hâlde nasıl oluyor da etraf senelerdir bu ilaçlardan bir tane almadan uyuyamayanlarla dolu?

Ömürden çalıyorlar: Araştırmalar uyku ilacı kullananların kullanmayanlara kıyasla daha erken öldüğünü gösteriyor.(2) Uyku ilaçlarının kalp krizi geçirme(3) ve kansere yakalanma riskini(4) artırdığını işaret eden bilimsel çalışmalar var.

Uykuda solunum durmasına neden olabiliyorlar: Yukarıda vücudun kısa sürede bu ilaçlara alıştığını, bu yüzden de uyumak için dozu giderek artırmanız gerektiğini belirttik. Yüksek dozlarda alınan uyku ilacı ise siz uyurken, solunumun durmasına neden olarak ölüme sebebiyet verebilir. Özellikle uyku apnesi olanlar için risk daha da büyük. 40 yaşın üstündeki hemen herkeste az da olsa uyku apnesi sorunu bulunduğunu, 65 yaş üstündekilerin çoğunluğunun ise uyku apnesi teşhisi için gerekli tüm kriterlere sahip olduğunu biliyoruz.(5)

DENEYİN: UYKU ÇAYI

l Lavanta, 1 tatlı kaşığı
l Melisa, 1 tatlı kaşığı
l Ihlamur, 1 tatlı kaşığı
l Su, 250 cc

Akşam yatağa girmeden en az üç saat önce yemek yemeyi kesin ve geceleri kahve ile çaydan uzak durun. Bu içeceklerin kafein muhteviyatı ve gece geç yenen yemekler uykunuzu kaçırır. Uykuya geçmenizi kolaylaştıracak bitkisel bir karışım için uyku çayını deneyin. Bitkileri porselen ya da cam bir bardağa koyun. Karışımın üstüne 250cc. kaynar su ekleyin. Ağzını kapatın. Yaklaşık 10 dakika demlendikten sonra için.

1 Benzodiazepine use and risk of Alzheimer’s disease: case-control study” Sophie Billioti de Gage, Yola Moride, Thierry Ducrue, British Medical Journal, BMJ 2014 349:g5205
2 “Mortality hazard associated with anxiolytic and hypnotic drug use in the National Population Health Survey,” Belleville G.Can J Psychiatry. 2010 Sep;55(9):558-67.
3 Use of hypnotics and the risk of or mortality from heart disease: a meta-analysis of observational studies, J. Intern Med, Y. Kim, 2018 Jul; 33(4): 727736.
4 “Hypnotics’ association with mortality or cancer: a matched cohort study” Kripke DF, Langer RD, Kline LE. BMJ Open, 2012;2:e000850 DOI: 10.1136/bmjopen-2012-000850
5 “The prevalence of sleep-disordered breathing in the general population: results of the Asklepios Cohort,”rdrframe1 Fre Bauters, European Respiratory, Journal 2018 52: PA4357