İsrail’de eğer yeni koalisyon güvenoyu alabilirse, 8 partili koalisyon hayata geçecek. Her ne kadar koalisyona ilişkin ilk tespit ‘kırılganlığı’ olsa da, 12 yıllık Binyamin Netanyahu ‘iktidarına’ son verebilme ihtimalini ortaya çıkarmış olması bile, bunu sağlayan figürlere yakından bakmayı gerektiriyor. İsrail konusunda uzman, Necmettin Erbakan Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Gökhan Çınkara’ya meraklıları için koalisyonda öne çıkan 3 ismin profili için başvurdum. Çınkara’nın verdiği bilgilerle adlarına daha aşina olunmaya hazırlanılan üç figür: Yair Lapid, Naftali Bennett ve Mansur Abbas
Siyonizmin liberal kanadı: Yair Lapid
- Yesh Atid (Gelecek Var) Partisi Başkanı.
- Partisi, Siyonizm’in liberal tarafını temsil ediyor.
- İki devletli çözüm yanlısı.
- Piyasa ekonomisini savunuyor ama sosyal yardımları da es geçmeyen, merkezde bir parti.
- İsrail toplumunu seküler orta sınıf olarak görüyor. Dindar kesiminin, topluma daha fazla adapte olmasını istiyor. Yani; askere gitmelerini, vergi vermelerini, ayrıcalıklarının ve otonomilerinin kısıtlanmasını.
- Hükümeti kurma görevi ona verildi. Bu uğurda ittifak yapmak zorunda kaldığı Yamina Partisi’nin ilk koşulu olan Başbakanlığı yürütme görevini vermeyi kabul etti.
- Siyasetçi bir aileden geliyor, babası Yosef Tommy Lapid Adalet Bakanlığı yapmış bir siyasetçiydi.
- Ailesi merkez liberal gelenekten.
- 2015’ten bu yana milletvekili.
- Netenyahu hükümetinde Finans Bakanlığı yaptı.
Kipa takacak ilk Başbakan: Naftali Bennett
- Yamina Partisi’nin lideri.
- Ailesi Amerikalı. O ise 1972 yılında Hayfa’da doğdu.
- Kudüs İbrani Üniversitesi hukuk fakültesinden mezun ama hi-tech şirketleri var, teknoloji milyarderi.
- Siyasete Batı Şeria’da kurulan Yahudi yerleşim yerlerindeki siyasi organizasyonlarda atım attı.
- 2006-2008’de Likud hükümetinde görev aldı, Netanyahu’nun özel kalem müdürlüğünü yaptı. Netanyahu’nun yanında pişti sonra ayrı düştü.
- Yerleşim yerlerini organize eden YEŞA Konseyi’nde başkanlık yaptı.
- Siyasi kültürü dindar Siyonizm.
- İsrail’de ilk kez böyle bir lider başbakan olacak.
Çınkara’ya göre; İsrail siyaseti N. Bennett ile üçüncü aşamaya giriyor. İlk aşama, devletçiydi. Kuruluştan 1980’lere kadar sürdü. 80’lerden sonra merkez sağ aşamaya girdi ve bu 2000’lere kadar sürdü. Şimdi üçüncü aşama söz konusu. Daha dindar, Siyonist siyasetin hâkim olduğu aşama.
Pragmatik Arap: Mansur Abbas
Ra’am lideri Mansur Abbas’ın profilini ortaya koymadan önce, eski bir komando olan ve “Birçok Arap öldürdüm ve bunda bir problem görmüyorum” diyen Bennett ile nasıl yan yana gelebildiğini anlamak gerek. Çınkara’ya göre bunun yanıtı hem Abbas’ın pragmatizminde ve hem de Netenyahu’nun başlattığı Arapları bölme stratejisinde gizli. Arap toplumunun acil ihtiyaçlarına çözüm bulmak isteyen Abbas’ın sol partilerin liberal gündemi yerine 23 Mart 2021 seçimleri için Netenyahu ile hükümet kurmayı konuşmaya başlaması aslında bugünün gelinen noktanın da başlangıcı. “Diğerleri ‘Netanyahu, Mansur Abbas ile rahat bir şekilde görüşüyorsa; biz de oturur konuşuruz’ dediler.Duvarlar, Netanyahu’nun çok rahat şekilde görüşmesiyle yıkıldı” diyor Çınkara.
Abbas’ın İsrail siyasetine katkısı
- Diş hekimi, 47 yaşında.
- Kudüs İbrani Üniversitesi’nden mezun. Yani, Arap ve Yahudi öğrencilerin alışverişinin yoğun olduğu bir yerde eğitim gördü.
- Üniversite yıllarında, Arap Öğrenciler Komitesinde Başkanlık yaptı.
- İsrail’de Müslüman Kardeşlerin siyasi kültürünü temsil ediyor.
- İsrail vatandaşı Filistinlilerin 1948’de kurdukları İslami Hareketin Güney Şubesi’nin Genel Sekreterliğini üstlendi; 2010’da Başkan Yardımcısı oldu
- 2019 seçimlerinde Ra’am Partisi’nin başına geçti. O zamandan bu yana bütün seçimlerde de partisinin barajı aşmasını sağladı.
- Müzakereye açık bir lider. Bazı İsrailli yorumculara göre, ülkede siyaset yapan birkaç kişiden biri. Pratik siyasete hakim. Toplumunun acil ve somut çıkarlarını siyaset mekanizmasında olabildiğince karşılamaya çalışıyor.
- Ancak partisi koalisyon hükümetinde bakan olarak temsil edilmeyecek.
- Farklı kazanımları olacak, Arap toplumu devlet bütçesinden daha fazla pay alacak.
- Abbas ile artık İsrail’in çok kültürlü ve çok dinli ülke imajı ortaya çıktı.
Bu tabloya ABD nasıl bakar?
Çınkara’ya göre, İsrail’de çok kültürlü, çok etnikli ve çok fikirli bir siyasi iktidar isteyen Demokratların gönlüne göre bir tablo var ortada. Lapid’in seçim kampanyasını yürüten kişinin Demokratlarla yakın ilişkisi olan Mark Mellman olduğunu hatırlatan Çınkara, “Demokrat Parti ve Biden yönetimi, İsrail’de, Amerika’da yükselen siyasetle uyumlu bir siyasi iktidar olsun ve İsrail’e gidecek destekler ve yardımlar daha meşru bir zeminde ilerlesin ister. Özellikle Arap bir partinin, İsrail siyasetine kurucu bir figür olarak girmesiyle Biden yönetiminin çok mutlu olduğunu düşünüyorum” dedi.
8’Lİ KOALİSYON
- Yesh Atid (Gelecek Var)
- Yamina
- Yeni Umut
- Yisrael Beiteinu (İsrail Evimiz)
- Meretz
- İşçi Partisi
- Mavi Beyaz
- Ra’am (Birleşik Arap Listesi)
ÇAVUŞOĞLU’NDAN TİCARET DİPLOMASİSİNE DESTEK SÖZÜ
Türkiye - ABD ilişkilerine ilişkin geçen haftanın gündem olan cümlesini Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu Atina’da sarfetti. Çavuşoğlu iki ülke arasındaki sorunlar baki olmakla birlikte, “ABD’nin yakın çalışma arzusu var” demişti. Gözlerin 14 Haziran’daki Erdoğan - Biden görüşmesine çevrildiği dönemde Çavuşoğlu, iki ülke ilişkisinin mevcut durumunu bir de ABD İş Konseyi Yürütme Kurulu üyelerine anlattı. Basına kapalı toplantıda Çavuşoğlu’nun, siyasi ilişkiler ile ekonomik ve ticari işbirliğini aynı madalyonun iki yüzü olarak tanımladığını öğrendim. Ekonomik ve ticari işbirliğini, ikili ilişkilerde öne çıkan olumlu gündem başlıklarından biri olarak değerlendiren Çavuşoğlu, ticaret hacminin arttırılmasında sektörel çeşitlendirmeye ve bu arada başta enerji olmak üzere diğer işbirliği alanlarına vurgu yapmış. İş dünyasının ticari işbirliğindeki ‘yumuşak güç’ rolüne değinen Çavuşoğlu TAİK üyelerine, bakanlığının ticaret diplomasisine desteğinin kesintisiz devam edeceği sözünü de vermiş.
