Üniversite, burs ve sağlık hakkı

Geçtiğimiz hafta YKS tercih sonuçları açıklandı. 802 bini örgün, 185 bini açık öğretim olmak üzere 987 bin genç üniversiteye yerleşti. Onlar için üniversite maratonu başlıyor. Ancak bir yükseköğretim kurumuna yerleşemeyen yaklaşık 700 bin genç var. Bu durumdaki gençlerin endişe etmelerine gerek yok. Sağlık hakkından yararlanma da iki yıllık muafiyet süresi söz konusu. Diğer yandan üniversiteye yerleşen gençlerimizden ölüm aylığı alanların da kredi ve burs başvurularından kaçınmalarına gerek yok. Bir yandan ölüm aylığı alınıp bir yandan burs almak mümkün. Gençlerimiz hem çalışıp hem ölüm aylığı da alabilirler.

2016’da yapılan değişiklik öncesinde liseden ya da üniversiteden mezun olan gençler mezuniyet sonrasında ebeveynleri üzerinden sağlık hizmeti almaya devam edemiyorlardı. Burada, yaş sınırı ve eğitime devam etme koşulu nedeniyle gençlerin gelir testine girerek GSS primini yatırması gerekiyordu. Değişiklik sonrasında söz konusu gençler için iki yıllık süreyle GSS prim muafiyeti getirildi. Böylece, liseden mezun olan bir genç 20 yaşını, üniversiteden mezun olan bir genç ise 25 yaşını aşmadığı sürece bu muafiyetten faydalanabiliyor.

Otomatik uygulama

Lise veya üniversiteden mezun olan gençler için muafiyet otomatik olarak devreye giriyor. Gençlerin bir başvuru yapması söz konusu değil. Dolayısıyla 2024 yılında liseden mezun olup YKS’ye giren gence mezuniyet tarihi itibarıyla iki yıl muafiyet SGK tarafından tanımlanacak. Bu sayede, liseden yeni mezun olan gençler üniversiteye yerleşemeseler bile iki yıla kadar sağlık hizmetlerinden ücretsiz olarak yararlanabilecekler.

1 Ocak 2012 tarihi itibarıyla genel sağlık sigortasının uygulanmaya başlaması ile Türkiye’de yaşayan herkes genel sağlık sigortası kapsamına girmiş oldu. Buna göre, sigortalı olarak çalışan veya bir sigortalının bakmakla yükümlü olduğu kişi statüsünde bulunan kişiler haricindeki herkesin sağlık hizmetlerinden faydalanabilmesi için genel sağlık sigortasına prim ödemesi gerekiyor. Uygulama yürürlüğe girdiğinde GSS primlerinin belirlenebilmesi için gelir testi yaptırılması gerekiyordu. Ancak zorunluluk tam olarak bilinmediğinden ve gelir testi yaptırması gerekenler bu testi yaptırmadıklarından gelir testi mağdurları söz konusuydu. Özellikle gençlerin mağduriyetlerinin giderilmesi için pek çok kez genel sağlık sigortası prim borcu yapılandırması ve kısmi af hayata geçirilmişti.

Gelir testinde kişinin yaşadığı hane içerisindeki kişi başına düşen gelir dikkate alındığı için, yeni mezun gencin bir geliri olmadığı halde ancak anne veya babasının geliri yüksek olduğunda bu gence prim borcu çıkıyordu. Söz konusu sorunu aşmak amacıyla pek çok gencin ikamet adresini değiştirdiği görülüyordu.

Yaş şartı önemli

İki yıllık muafiyet uygulamasında dikkat edilmesi gereken bir nokta daha var. Buna göre, muafiyetin uygulandığı süre boyunca gencin 20 veya 25 yaşını geçmesi durumunda muafiyet iki yıl şeklinde değil, yaş sınırı geçilinceye kadar geçerli oluyor. Dolayısıyla gençlerimiz eğer mezuniyet sonrası 20 ya da 25 yaşını geçerlerse muafiyet o tarihte son bulacak.

YKS’ye giren ve tercih sonuçları açıklanınca burs ve kredi başvurusunda bulunacak gençlerden ölüm aylığı alanların endişe etmelerine gerek yok. Baba ya da annesinden dolayı ölüm aylığı alan lise mezunu bir genç, üniversite eğitimi süresince kredi ve burs alabilir. Üniversite öğrencisi genç KYK bursu ya da kredisi ile ölüm aylığını birlikte alabilir. Kredi ya da burs almak ölüm aylığı almaya engel değildir.

Yetim genç çalışırsa

Babası ya da annesinden dolayı ölüm aylığı almakta olan yetim bir genç, üniversiteye başladığında ölüm aylığı almaya devam edebilir. 25 yaşını geçinceye kadar ölüm aylığı almasında bir engel yoktur. Diğer yandan üniversiteye yerleşen yetim bir genç, üniversite boyunca çalışsa bile ölüm aylığı kesilmez. Part-time ya da tam süreli bir işte çalışabilir. Üniversite bünyesinde ya da dışında herhangi bir işte çalışması nedeniyle gencin ölüm aylığı kesilmez.