Dünya Ekonomik Forumu’nun Küresel Cinsiyet Uçurumu Raporu’na ilişkin ilk değerlendirmelerimi pazartesi günkü yazımda ele almıştım. Rapora ilişkin değerlendirmelerime Türkiye ile devam ediyorum. Türkiye bu yıl endekste 146 ülke arasında 127. sırada yer aldı. Ekonomik katılım ve fırsat eşitliği açısından Türkiye’nin sıralamadaki yeri 133, sağlık ve hayatta kalmada 98, eğitimde başarıda 90 ve siyasal katılım ve güçlenmede ise 114.
Adil bir dünya için
Giderek daha karmaşık sorunlarla karşı karşıya kalan bir dünyada, cinsiyet eşitliği kadınlara daha iyi yaşam şansı veriyor. Raporda yer alan Dünya Bankası tahminine göre, siyaset ve iş dünyasındaki uçurumların kapatılması, daha adil karar alma ve daha iyi büyüme anlamına geliyor. Daha iyi büyüme de küresel gayri safi yurt içi hasılada (GSYH) %20’lik bir artış sağlayabilir.
Aradaki farkın daha büyük olduğu gelişmekte olan ülkelerde yatırım yapılması gerekiyor. Mevcut hükümet harcamaları temel alındığında, 2030 yılına kadar cinsiyet eşitliğine ulaşmak için gereken tahmini toplam yatırımın yılda 360 milyar dolar olacağı tahmin ediliyor. Ayrıca, işletmelerin de etkin çeşitlilik, eşitlik ve kapsayıcılık politikaları ve beceri kazandırma yoluyla üzerlerine düşen rolü oynamaları şart.
Uzaktan çalışma
Kadınların işgücüne katılımı, pandemi sırasında pek çoğunun işgücünden ayrılmasından bu yana yeniden yükselişe geçti. Örneğin Amerika Birleşik Devletleri’nde uzaktan çalışmanın annelerin işgücüne geri dönmesine yardımcı olmasıyla birlikte, işgücü piyasasındaki kadın sayısı rekor seviyeye ulaşmış. Ancak raporda ücretli ebeveyn izninin olmaması ve çocuk bakımının maliyetinin, çalışan ebeveynler için zorlayıcı olabileceği hususu da vurgulanmış.
Yetersiz temsil
LinkedIn verilerine göre, kadınlar işgücünde hala %42 ile yetersiz temsil ediliyor ve liderlik rollerinin üçte birinden biraz azını (%31,7) kadınlar oluşturuyor. Kadınların teknoloji ve altyapı gibi daha yüksek ücretli işlere sahip olma eğiliminde olan sektörlerde orantısız temsili, cinsiyetler arası ücret farkının nedenlerinden biri. 2024 yılında kadınlar STEM (fen, teknoloji, matematik ve mühendislik alanları) işgücünün %28,2’sini oluşturuyordu, ancak LinkedIn verilerine göre yapay zeka mühendisliği yetenekleri için tablo iyileşiyor. Rapora göre, erkeklerin sayısı hala kadınlardan fazla olsa da son dört yılda kadın yapay zeka yeteneklerinin payı önemli ölçüde artmış durumda.
Raporda yer verilen LinkedIn verileri, çevrimiçi profesyonel ağlardaki cinsiyet farklılıklarının, erkeklerin tipik olarak kadınlardan daha büyük ağlara ve daha güçlü ağlara sahip olmasına yol açtığını gösteriyor. Daha güçlü ağlar, bu bağlamda kariyerde ilerleme olasılığının artmasıyla ve daha fazla işveren erişimi almalarıyla ilişkilendiriliyor.
Diğer taraftan, geleceğe hazır olma açısından da kadınlar çevrimiçi beceri kazanma konusunda erkeklerin gerisinde kalıyor. Coursera verilerine göre yapay zeka ve büyük veri (%30), programlama (%31), ağlar ve siber güvenlik (%31) gibi alanlar cinsiyet eşitliğini sağlamada geride.
