Firmaların stajyer alması ‘zorunlu’
10 ve daha fazla personel çalıştıran firmaların, belli sayıda öğrenciyi staja alması zorunlu. Bu yükümlülüğünü yerine getirmeyen firmalar ise mesleki eğitime katkı payı ödüyor.
Eğer şu an Kovid-19 salgını ile ciddi bir mücadele içinde olmasaydık, içinde bulunduğumuz yaz dönemi öğrenciler açısından sadece tatil anlamına gelmeyecek, çok sayıda öğrenci firmalara staj başvurusu yapıyor olacaktı. Aslında normalleşme süreci ile birlikte söz konusu başvurular da başladı. Bu bakımdan, pek çok ünversite öğrencisinin, iş tecrübesi kazanmak ve özgeçmişini güçlendirmek amacıyla firmalara staj başvurusunda bulunduğunu söylemek mümkün. Yükseköğretim sistemi içinde bazı bölümlerde (eğitim fakülteleri, mühendislik bilimleri vb.) zorunlu stajlar söz konusuyken, bugün pek çok öğrenci ileride yapacağı iş başvurularında bir adım öne geçebilmek için kendi isteğiyle, yani zorunlu olmasa da staj yapmak istiyor.
Zorunluluk kapsamı
3308 Sayılı Kanuna göre, 10 ve daha fazla personel çalıştıran firmaların, çalıştırdıkları personel sayısının yüzde 5’inden az olmamak üzere mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumu öğrencilerine beceri eğitimi yaptırma zorunluluğu bulunuyor. Bu düzenlemeye göre, 10’dan fazla çalışanı olan işverenler, firmalarında stajyer çalıştırmak zorunda. Firmalar stajyerlerini mesleki ve teknik eğitim veren liselerden ve/veya ilgili bölümlerde öğrenim gören üniversite öğrencileri arasından seçebiliyor. Üniversite öğrencileri tarafından yapılan stajları, zorunlu stajlar, öğrencilerin bizzat kendilerinin başvuruda bulundukları ve üniversiteleri tarafından uygun bulunan zorunlu olmayan stajlar ile üniversiteden bağımsız olarak isteğe bağlı yapılan stajlar olarak ayırmak mümkün.
Hangi işletmelerde mesleki eğitim gören veya staj yapan öğrencilerin çalıştırılması gerektiği 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu ile belirlenmiş durumda. Buna göre, mesleki eğitim kapsamında olan ve 10 ve daha fazla sayıda çalışanı bulunan işletmelerde mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumu öğrencilerine beceri eğitimi, mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve kurumu öğrencilerine staj ve tamamlayıcı eğitim ya da mesleki ve teknik eğitim veren yükseköğretim kurumu öğrencilerine staj yaptırılması gerekiyor. Çalışan sayısının en az yüzde 5’i kadar öğrenci işletmede beceri eğitimi, tamamlayıcı eğitim veya staj görmek zorunda. Öğrenci sayısının tespitinde kesirler tam sayıya tamamlanıyor.
Diğer taraftan, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yapılan bilgilendirmeye göre, işletmelerde beceri eğitimi kapsamındaki stajlar Kovid-19 salgını nedeniyle 1 Eylül 2020 tarihine kadar durdurulmuş durumda.
Staj döneminde SGK primlerini kim ödeyecek?
3308 Sayılı Kanuna göre, meslek lisesi öğrencileri ile zorunlu staj kapsamında olan (veya staj yapması üniversite tarafından uygun görülen) yükseköğretim kurumlarına kayıtlı öğrenciler için staj süresine ait sigorta primleri okulları tarafından ödeniyor. Yani, işveren için prim ödeme yükümlülüğü söz konusu değil. Diğer taraftan, üniversite eğitimleri sırasında staj gören öğrencilerden kayıtlı oldukları eğitim kurumunda zorunlu staj şartı bulunanların yanı sıra, okul tarafından staj yapması uygun görülen öğrenciler de staja başladıkları tarih itibarıyla sigortalı sayılıyorlar ve sigorta primleri yine okulları tarafından yatırılıyor.
Ancak staj gören öğrenciler adına sigorta primlerinin okul tarafından ödenmesi olası bir iş kazasında işverenin sorumluluğunu ortadan kaldırmıyor. Aday çırak, çırak ve öğrencinin eğitimi sırasında işyerinin kusuru halinde ortaya çıkabilecek iş kazaları ve meslek hastalıklarından yine işveren sorumlu. Ayrıca, firmalarda beceri eğitimi gören öğrencilerin de işyerlerinin şartlarına ve çalışma düzenine uymaları gerekiyor.
Zorunluluğa uymayan katkı payı verecek
Staj zorunluluğunu yerine getirmeyen işletmelere tam olarak idari para cezası olarak adlandırılması mümkün olmasa da mesleki eğitim yaptırmadığı her bir öğrenci için mesleki eğitime katkı payı ödeme şeklinde bir yaptırım getirilmiş durumda. Buna göre, 10 ve daha fazla personel çalıştıran ve Bakanlıkça işletmelerde mesleki eğitim kapsamına alınan, ancak beceri eğitimi yaptırmayan işletmeler, beceri eğitimi yaptırması gereken her öğrenci için eğitim süresince her ay asgari ücretin net tutarının 1/3’ü nispetinde, 20 ve daha fazla personel çalıştırılması halinde ise 2/3’ü nispetinde saymanlık hesabına para yatırmakla yükümlüdürler.
