Şiddet ve şiddet türüne dair ülkemizde bilinçlendirme fazlası ile yapılmaktadır. Fakat “dijital şiddet” hususunda bilinçlenme oldukça az olduğu gibi teknoloji ilerledikçe artık gittikçe yaygınlaşan, kolay bir şiddet türü olduğu için de önlenmesi oldukça zor olan bir sınıfa girmiştir.
Geçtiğimiz günlerde Miss Turkey 2024 finalinde tıp fakültesi mezunu İdil Bilgen, tacın yeni sahibi olmuş fakat İdil Bilgen'in sevinci kursağında bırakılmıştır. Olumsuz, acımasız birçok eleştiriyi beraberinde getirmiş ve Miss Turkey birincisi, hakkında yapılan olumsuz yorumlara açıklama yapma gereğinde bulunmuştur. Dijital şiddete maruz kalan ve ömrü boyunca dijital imza gibi kalacak olan bu yorumlar “travmalar”a sebep olmaktadır. Dijital şiddete maruz kalmayan kadın yok derecesinde azdır.
Peki nedir dijital şiddet?
Dijital şiddet, teknolojik araçlar (internet, sosyal medya, telefonlar, e-posta gibi) kullanılarak bir bireye zarar verme, taciz etme, tehdit etme, küçük düşürme veya kontrol etme eylemlerini kapsamaktadır. Bu tür şiddet, fiziksel değil, psikolojik, duygusal ve sosyal zararlar vererek bireyin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkilemekte, özgüvenini düşürmekte ve takıntı niteliğinde düşünceleri de beraberinde getirmektedir.
Dijital şiddet çeşitli şekillerde olabilir:
Siber zorbalık: İnternet üzerinden bir kişiyi küçük düşürmek, taciz etmek, tehdit etmek veya sürekli olarak rahatsız etmek. Artık “no name” denilen birçok sahte hesaplar üzerinden birçok kişi rahatsız edilmektedir ve ismininin bilinmemiş olması da bir hayli cesaret getirmektedir. Fakat bu türden yapılan zorbalık, sadece sahte isimler üzerinden yapılmamaktadır. İsmi ve kimliğini gizlemeden erişemediği insanlar üzerinden de taciz- küçük düşürme eylemlerinde bulunan çok kişi vardır.
İfşa (doxing): Bir bireyin kişisel bilgilerini (adres, telefon numarası, özel mesajlar) izinsiz bir şekilde paylaşmak. İntikam almak ya da dikkatleri üzerine çekmek amacı ile yapılan bir eylemdir. Siyasete dahi giren, insanları utandırmak maksadı ile küçük düşüren, insanlarda ömür boyu travma oluşturan bir eylemdir.
Hakaret ve Linç: Sosyal medyada bireye yönelik toplu hakaret, küfür ve saldırılar. Miss Turkey güzeline yapıldığı gibi, birçok ünlüye, kamuda bilinen kişilere yapılan en sık eylem türüdür.
Takip ve İzleme: Dijital ortamda bir kişiyi sürekli olarak izlemek ve taciz etmek.
İtibar Zedeleme: Birey hakkında yalan yanlış bilgiler yayarak itibarını zedelemeye çalışmak.
Kişisel Verilerin Kötüye Kullanılması: Özel fotoğraf, video ve bilgilerin rızası olmadan paylaşılması.
Dijital Şiddetten En Çok Kimler Mağdur Olur?
Dijital şiddetten herkes etkilenebilir, ancak bazı gruplar daha fazla risk altındadır:
Kadınlar: Kadınlar, özellikle cinsiyetçi saldırılar, taciz, ifşa ve sosyal medya linçleri gibi dijital şiddetin en yaygın mağdurları arasındadır. Kadınlar, her türlü şiddet türünün en büyük mağdurudur.
Çocuklar: Dünyada pedofili denilen bir gerçek vardır ve ne yazık ki pedofililerin çocuk fotoğraflarına ya da videolarına uyguladığı ciddi bir istismar bulunmaktadır.
Gençler: Gençler ve ergenler, özellikle siber zorbalık ve akran zorbalığından dijital ortamda sıklıkla etkilenirler.
Ünlüler ve Kamu Figürleri: Sosyal medyada daha fazla görünür olan kişiler, toplu linç ve hakaret kampanyalarının hedefi olabilirler.
LGBTQ+ Bireyler: Cinsel kimliklerinden dolayı dijital şiddete, özellikle nefret söylemi ve dışlanmaya daha sık maruz kalabilirler.
Azınlıklar ve Savunmasız Gruplar: Etnik, dini veya sosyal azınlık gruplarına mensup bireyler, dijital platformlarda ayrımcılığa ve şiddete uğrama riski taşır.
En Yaygın Djital Şiddet: Sosyal Medyada Linç Girişimleri
Evet, sosyal medya üzerinden insanların linç edilmesi, dijital şiddetin bir türüdür. Sosyal medya linci, bir bireye veya gruba karşı toplu olarak yapılan saldırılardır ve şu şekilde gelişir:
Hakaretler ve Küfürler: Bir kişiye yönelik kitlesel hakaret ve küfür içerikli yorumlar.
Yanlış Bilgi Yayma: Kişinin yaptığı ya da söylediği bir şey hakkında yanlış bilgilerin hızla yayılması.
Toplu İtibar Saldırıları: Bireyin itibarını zedelemek amacıyla geniş kitlelerce yürütülen saldırılar.
Boykot ve Dışlama: Sosyal medya üzerinden kişiyi izole etmeye, işini kaybetmesine veya sosyal çevresinden dışlanmasına yönelik kampanyalar.
Bu tür linç girişimleri, bireylerin psikolojik sağlığını ciddi şekilde etkileyebilir, depresyona, kaygıya ve sosyal izolasyona yol açabilir. Siber zorbalık nedeni ile intihar vakaları da artmış, siber zorbalığa maruz kalan kişiler ne yazık ki terapiler alarak iyileşmeye çalışmaktadır.
Dijital şiddetle başa çıkmak için sosyal medya platformlarının sağladığı şikayet etme, engelleme ve ihbar etme gibi araçlar kullanılabilir. Ayrıca, bu tür durumlarda hukuki yollara mutlaka başvurulması gerekmektedir. Birçok dijital şiddet failine uzaklaştırma kararı ile önce tedbiren eylemini durdurma, akabinde de mutlaka yaptıkları eylemlerin müeyyideleri ile baş başa bırakılmalıdır.