“Kültür, insanlık uğraşısının üst yapısı değil, temelidir” demiş Tezer Özlü.
Bu milletin başında oturanların bu cümleyi bir kenara yazıp ezberlemesi ve hatta her sabah kalktıklarında kendilerine söylemeleri gerekir.
Öyle daha kültürlü, okuyan, entelektüel bir millet olalım diye demiyorum. Eğer bugün başa gelenin ne olduğunu, neden olduğunu, nasıl bir anda bütün ülkenin yangın yerine döndüğünü anlamak istiyorlarsa başka çareleri kalmadı. Yani mecbur, okuyacaklar, dinleyecekler, bakacaklar.
Bugünün hükümet görevlilerine, bir yandan keyifle keh keh gülmeye devam eden ama kendini geliştirmek, dönüştürmek için belli bir çabanın içinde olup olmadığı belli olmayan muhalefet partilerin üyelerine incelenecek eserler listesi hazırlamalı diye düşündüm. Tabii bu liste beni de aşar, fakat aklıma gelen ilk birkaçından bu vesileyle bahsedeyim.
Suyun dibini boylamak
Shakespeare’in Fırtına’sıyla başlayalım:
“Aman Tanrım!
Burada ne çok Allah’ın yarattığı var!
İnsanoğlu nasıl da güzel! Ah yeni cesur dünya,
İçinde böylesine insanlarla.”
Moby Dick. Kaptan Ahab bir balinayı yakalamak uğruna gemi mürettebatını gözden çıkartır. Savaş artık sadece onunla balina arasındadır. Tüm mantığı kaybeder. Moby Dick’e son saldırısında adamlarından biri arkasından seslenir: “Moby Dick seni aramıyor, sen, sen onu çılgınca arıyorsun.” Kaptan Ahab sonunda balinayla beraber sulara gömülür.
V for Vendetta. Hani o sokaklarda gördüğünüz, teyzenin bile taktığı maske vardı ya, işte o maske Alan Moore’un çizgi roman karakteri Vendetta’nın maskesidir. Siz o maskeye bakıp bu ne diyor olabilirsiniz. Gençlik o maskede totaliter rejime karşı savaşan bir kahramanı görüyor.
Dan Brown’dan yardım
Minority Report. Steven Spielberg’ün bu filmini muhakkak seyretmelisiniz. Teknolojinin hangi hızla ilerlediğini, nerelere gelebileceğini anlayabilmek için. Bu film serisinin ilkinde Tom Cruise havada elleriyle bilgisayar ekranları oluşturup oradan oraya sürüklerken Allah Allah diyorduk, bu nasıl bir şey. Çok geçmeden aynı teknolojiyi nasıl oluyor da olayların başladığı gün Taksim’de bitti dediğiniz CNN International kullanmaya başladı. Bu aynı zamanda Philip K. Dick’in romanıydı. Yok ben film seyretmem diyorsanız, kitabı da okuyabilirsiniz.
Dan Brown’ın bütün kitapları. Komplo teorisi nasıl yazılır, nasıl kurgulanır, pire nasıl deve yapılır görmek ve milyonlarca insanın bunları okuması, yer yer mantıklı bulmasına rağmen neden gene de inanıp akıntıya kapılmadıklarını anlamak için okumalısınız. Bugün kurgulanmaya çalışılan komplo teorilerinin Brown’ın edebi bakımdan zayıf ama sürükleyicilik bakımından kuşku götürmez eserleri yanında çok zayıf kaldığını göreceksiniz.
Şeffaf yaşam
Tüm mizah dergilerini habire dava etmek yerine oturup gözden geçirmelisiniz. Mizah daima halkın karşılaştığı zorluklarla başa çıkma yöntemi olmuştur ve Türk mizah dergileri bunun kalesidir. Karşınızda yıldıramadığınız bir kitle var, farkındasınız. Bunlar zamanında Abdülhamid’in burnunu büyük çizmek mizah dergilerinde yasaklanınca makalelerde, olur olmadık yerde kullanmaya başlayan adamların torunlarıdır.
Biz. Yevgeni Zamyatin’in romanı. Gelecekte geçen romanda D-503 tamamıyla camdan oluşan bir kentte yaşamaktadır. Böylelikle polis ve ajanlar halkın tüm yaşantısını görebilmekte ve rapor edebilmektedir. Polis gücünün artırılmasıyla böyle bir gelecekten bahsedilirken aslında yaşamlardaki o şeffaflık yeni teknolojiler ve sosyal medya sayesinde çoktan başlamıştır. İşin tuhafı halk devletten daha hızlı davrandığı için üstünlüğü çoktan ele almıştır.