‘Gaz sıkıntısı yok tedbirimizi aldık’

Enerji Bakanı Dönmez ile Avrupa’da büyük krize neden olan gaz tartışmalarını, yeni enerji kaynaklarını, Akkuyu’daki gelişmeleri ve Karadeniz gazındaki son durumu konuştuk...

Bandırma’da hafta sonu Eti Maden Ferrobor Üretim Tesisi’nin temeli atıldı. Bu, yılda 1 milyar 30 milyon dolar ihracat yaptığı borda Türkiye için yeni bir adım. İhracatın artmasına çok katkısı olacak.

Bandırma’da buluştuğumuz Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez ile Avrupa’da büyük krize neden olan gaz tartışmalarını, Özbekistan görüşmelerini, yeni enerji kaynaklarını, Akkuyu’daki gelişmeleri ve Karadeniz gazındaki son durumu konuştuk.

AB’nin enerji krizini iyi yönetemediğini belirten Dönmez, Türkiye’nin tedbirlerini çok önceden aldığını söyledi. Dönmez, “Tedarikçiler sevkiyat planına uyduğu takdirde bir sıkıntı yaşamayacağız. Depolarımız dolmak üzere. Dar ve orta gelirlinin yükünü alacak şekilde de tarife çalışmalarını da sürdürüyoruz. Yani hâlihazırda doğal gazda konut bazında baktığımızda bugün itibariyle yüzde 80’lik bir sübvansiyon var. 100 liraya mal ettiğiniz, aldığınız bir ürünü 20 liraya satmaktan bahsediyoruz. Biz bütün arz güvenliğiyle ilgili tedbirlerimizi aldık” diyor. Dönmez’in mesajları şöyle:

Yerli parayla ticaret

- “Rus gazının ruble ile ödenmesi konusunda bir mutabakat var. Alıcı ya da satıcı taraftan birisinin parası dolar veya euro değilse ister istemez kur farkı maliyeti oluşuyor. Bu farktan kurtulmuş olacağız. Aslında bu, bugünün konusu değil, bugün çok sıkça konuşuluyor. Cumhurbaşkanımızın 3-4 yıldır birçok ülkeyle yerli paralarla ticaret yapalım, daha çok kazanırız şeklinde bir düşüncesi, stratejisi vardı. İnşallah onu da başlatmış olacağız. Bunun için de merkez bankalarının devrede olması gerekiyor. Çünkü malı alan veya satan doğal olarak bankaya gidiyor. Banka da merkez bankalarının bu konudaki anlaşmalarına göre paraları transfer ediyor. Hangi kur olacak, nasıl transfer olacak, onları da merkez bankaları belirliyor.

- Tedarikçiler sevkiyat planına uyduğu takdirde bir sıkıntı yaşamayacağız inşallah. Depolarımız dolmak üzere. Tuz Gölü dolu. Silivri de bu ayın sonuna kadar dolmuş olacak inşallah, onu da gün-gün takip ediyoruz. İki depo zaten yaklaşık 6 milyar metreküp gazı depolamış olacak. Başta Avrupa olmak üzere birçok ülkede büyük sıkıntı var. Vatandaşlarına daha az gazın veya enerjinin tüketilmesi için bir çok kararlar alıyorlar. Artık yaptırım noktasına gidiyor. Zaten fiyatlar anormal yükselmiş durumda. Bu sıkıntıyı yaklaşık 1 yıl öncesinden görmüş ve hem elektrik hem de doğal gaz piyasası için tedbirlerimizi o tarihlerde almaya başlamıştık.

Cumhurbaşkanımızın da sıkça dile getirdiği özellikle dar ve orta gelirlinin yükünü alacak şekilde de tarife çalışmalarını da sürdürüyoruz. Yani hâlihazırda doğal gazda konut bazında baktığımızda bugün itibariyle yüzde 80’lik bir sübvansiyon var. Büyük bir rakam. 100 liraya mal ettiğiniz, aldığınız bir ürünü 20 liraya satmaktan bahsediyoruz. Biz bütün arz güvenliğiyle ilgili tedbirlerimizi aldık.

- Yaklaşık 30 yıldır bu sektörün içerisindeyim, piyasaları da takip ederim. Ne gazda ne elektrikte küresel manada böyle fiyat artışları hiç yaşanmadı. Biz bunu en az yansıtan ülkelerden birisiyiz. 1 metreküp gazın bugün Ankara’da her şey dahil fiyatı yaklaşık 5.7 lira. Ama bu Berlin’de 43.3 lira, Amsterdam’da bu 66.6 lira.

Avrupa Birliği maalesef bu enerji krizini iyi yönetemedi. Bir araya gelip karar alamıyorlar, geç kalıyorlar. Biz son 1 yıldır fiyatların bu şekilde seyredeceğini öngörerek hem elektrik piyasası tarafında, hem doğal gaz piyasası tarafından birtakım tedbirler almıştık.”

‘Hem Asyalıyız, hem Avrupalı’

- “Özbekistan’taki görüşmelerin hepsi olumlu geçti. Şanghay İş birliği Örgütü bir yerde batı blokunun dışında Asya odaklı, Avrasya odaklı bir örgüt. Dünya ekonomisinin yine yüzde 25-30’u da o örgüte bağlı ülkelerin gelirlerinden oluşuyor; azımsanacak bir durum değil. O açıdan bizim de hani Doğu-Batı ayrımı yapmaksızın her tarafla ilişkilerimizi dengeli bir şekilde götürüyor olmamız lazım. Türkiye çünkü Asya’nın en batısında, Avrupa’nın en doğusundaki bir ülke, yani hem Asyalıyız, hem Avrupalıyız.”

‘Akkuyu hızlanarak devam edecek’

- “Akkuyu’da bir mutabakat sağlandı, başta Cumhurbaşkanımız olmak üzere Bakanlığımız tarafları bir araya getirmek ve sıkıntıları aşmak için yoğun bir çaba sarf etti. Kısa zaman içinde çalışmalar kaldığı yerden hızlanarak devam edecek. Akkuyu NGS’de bizim için proje takvimi olmazsa olmazımızdır. 2023’te ilk ünitesini işletmeye almamız gerekiyor.

- Karadeniz gazını karaya taşıyacak boru hattında çalışmalar büyük oranda tamamlandı. Bu ayın sonuna kadar ana boru hattı bitmiş olur. Üç boru döşenecek. Üçüncü hat sinyal hatlarının geçtiği kabloları taşıyacak. Hedef, üç hattı da yıl sonuna kadar bitirmek.

- Elektrikli otomobiller oyunun rengini değiştirdi. Lityum, bizim için altından daha değerli. Altını endüstriyel olarak her yerde kullanamıyorsunuz. Kullandığınız yerler var şüphesiz ama lityum öyle değil. Pilin girmediği yer yok. Enerjiyi bir şekilde mobil taşımanız gerekiyor yanınızda. Bunun için de işte küçük hacimlerde büyük miktarları saklamaktan geçiyor. Nadir toprakta rezerv olarak Çin’den sonra dünya ikincisiyiz. O olmazsa uçak uçmuyor demektir ya da o özelliklerini kaybediyor.”

Borda yeni rekor

- Bor üretim ve ihracatında Türkiye önemli bir ülke. Şimdi ferrobor tesisimizle bu silsileye yeni bir halka daha ekliyoruz. Geçtiğimiz yıl 1 milyar 30 milyon dolar ile bor ihraç rekorunu kırmıştık. Bu yıl yola çıkarken hedefimiz 1,1 milyar dolardı. Ancak bu yıl yeni sözleşmeler, yeni pazarlar, yeni bağlantılar sayesinde hedefimizi yukarı yönlü revize ettik. Bu yıl hedefimiz 1,25 milyar dolar ile geçen yılki rekorumuzu tazelemek. Bor karbürün neredeyse tamamını yurt dışından ithal ediyorduk. Bandırmadaki tesisimiz yıllık bin ton üretim yapacak. Bor karbür tozunun tonu yaklaşık 40 bin dolar. Zırh yapıldığında tonu 400 bin dolara kadar çıkıyor. İnşallah bor karbür tesisimizle bu değer zincirinin tamamına sahip olacağımız imkanlara kavuşacağız.”