3000 mühendis ile gece gündüz mesai
2023’te hangardan çıkacak olan milli muharip uçak ile ilgili TUSAŞ’ta inşa edilen özel mühendislik kompleksini TUSAŞ Genel Müdürü Temel Kotil ile gezdik. 63 bin metrekare kapalı alanı olan alanda 3 bin mühendis çalışacak. Kütüphaneden spor salonlarına yeşil alandan kafelere kadar mühendislerin günlük her ihtiyacını karşılayacak şekilde tasarlanan kompleksi ilk kez Milliyet görüntüledi ve gezdi.
F35’in Türkiye’ye verilip verilmemesi tartışmaları sürerken Türkiye milli savaş uçağına hazırlanıyor.
Savunma sanayindeki yüzde 70 millileşmeyi sağlayan Türkiye, Milli Muharip uçağının yapımı için özel bir kompleks yaptı.
Türk Havacılık ve Uzay Sanayi’nin (TUSAŞ) içinde özel bir alanda yapılan kompleksin 18 ay süren inşaatı bitmek üzere.
TUSAŞ Genel Müdürü Temel Kotil, 3 bin mühendisin gece gündüz çalışacağı kompleksi Milliyet’e gezdirdi.
2023’te hangardan çıkacak olan milli savaş uçağının yapılacağı kompleks 63 bin metrekare kapalı alanı olan 9 bloktan oluşuyor.
TUSAŞ’IN İÇİNDE ÖZEL GÜVENLİKLİ ALAN
TUSAŞ’ın içinde Gökbey, Atak, Anka, Hürkuş’un yapıldığı yerleri dışardan görerek milli savaş uçağımız için özel yapılan komplekse gidiyoruz. TUSAŞ’ın içinde olmasına rağmen ayrı telle çevrilmiş ve büyük güvenlikli ana giriş kapısı olan yeni bir bina önüne geliyoruz.
Türkiye’nin en yüksek bütçeli projelerinden biri olan savaş uçağımızın yapılacağı kompleksin olduğu bina da adına yakışır şekilde gösterişli.
İçine girer girmez etkiliyor insanı.
Güvenlik açısından tek giriş çıkış yeri yapılmış ama bina içinde yok yok gibi.
25 BİN METREKARE ÖZEL ÇALIŞMA ALANI
Binaya girerken çok heyecanlı görüyorum Kotil’i. 3 bin mühendis için 25 bin metrekarelik özel bir çalışma alanı oluşturulduğunu anlatıyor.
Mühendislere gündüz binadan çıkmadan çalışma imkânı sağlamayı planladıklarını belirten Kotil, “İçerisinde kütüphaneden yemekhaneye, yeşil alanlardan tıp merkezine birçok sosyal alan bulunuyor. Güvenliğin en üst seviyede tutulduğu komplekste kripto odalarından VİP toplantı odalarına, seminer salonlarından simülasyon merkezine birçok özel alan da var. Çalışanların zinde kalması için her detayın düşünüldüğü komplekste birçok spor faaliyetine imkân sunacak alanları da bünyesinde barındırıyor” diyor.
Benim dikkatimi çeken ise binanın ortasında yeşillendirilecek olan büyük avlu, kafeler, basket potaları gibi vakit geçirecek birçok alan var.
Kotil mühendislerin birbirinin ne yaptıklarını göreceklerini ve farklı alanlara böylece odaklanabileceklerini, bunun da uyumlu çalışmayı getireceğini dile getiriyor.
HANGAR, RÜZGâR TÜNELİ, YILDIRIM TESTİ
Kompleksin hemen yanına hangar yapılacağını belirten Kotil, ayrıca rüzgâr tüneli, yıldırım test sisteminin de oluşturulacağını kaydetti. Kotil, “5 milyon voltluk yıldırım düşerse uçağın ne olacağını yerde test edeceğiz. Dalgaları yansıtmaması gerekiyor. Bunun gibi konular ayrıntılı test edilecek” dedi.
EN SON TEKNOLOJİLER KULLANILACAK
En son teknolojiyi kullanacaklarını belirten Kotil, mühendislere de buna yönelik eğitim verdiklerini dile getirdi.
Ayrıca daha okulu bitirmeden üniversite öğrencilerini TUSAŞ’a mühendis alarak eğittiklerini de dile getirdi.
Turumuzda bu öğrencilerle de bir araya geldik ve eğitimlerini izledik.
TİTANYUM TEKNOLOJİSİ
5. nesil olacak savaş uçağımızda titanyum teknolojisi kullanılacağını anlatıyor Kotil. Bunu başardıkları takdirde birçok bölümü hızlı atlamış olacaklarını da dile getiriyor.
Yüksek dayanım gerektiren yerler titanyum alaşımından 3 boyutlu baskı teknolojisi kullanılarak üretilecek. Kotil, “Kullanılacak olan teknoloji kapsamında parça büyüklüğüne bağlı olarak bir lazer ya da elektron demeti sayesinde katman katman toz ya da tel Titanyum alaşımları eritilerek kritik uçak bileşenlerinin üretimi gerçekleştirilecek. Bu sayede neredeyse artık talaş üretilmeden daha ucuz ve daha verimli bir yöntemle kritik mühendislik çözümleri geliştirilecek, hem de ülkemiz sadece özgün savaş uçağı geliştirme kabiliyeti kazanmayacak aynı zamanda yıkıcı bir teknoloji olan eklemeli imalat teknolojilerinde de dünyanın önde gelen ülkeleri arasında yer alması sağlanacak” vurgusu yapıyor.
ÇANAKKALE ZAFERİ’NDE HANGARDAN ÇIKACAK
F16’nın yerine geçecek olan milli savaş uçağının yeteneklerinin daha da artırılacağını belirten Kotil, “Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan söyledi biz de posterini her tarafa astık. Çanakkale zaferinin yıldönümü olan 18 Mart 2023’te milli muharip uçağımız hangardan motoru çalışır şekilde çıkacak. Yer testlerine hazır bir şekilde. Hangardan çıkınca hemen uçamıyor. Çünkü 5. nesil savaş uçağı bu. Aşağı yukarı 2 yıl yer testleri yapılacak. Sonra havaya kaldıracağız. Yine bitmeyecek, iyileştirmeler. Silahlı kuvvetlerimize 2029’da F35 ayarında uçağı teslim edeceğiz” diyor.
“F35’ten daha iyisini yapabilir miyiz?” diye soruyorum Kotil’e. Kotil, “işin zorluğuna vakıf olup kolları sıvamış durumdayız. Ülkemize yakışır bir şekilde bu uçağı hangardan çıkaracağız.
Türkiye bir şey yapmaya karar verirse amacı da yapmaksa kitlenirse yapar, başarır. Çalışırsak olur. Evet daha iyisi olabilir” yanıtı verdi.
TUSAŞ’ta şu anda 10 bin çalışan olduğunu dile getiren Kotil, “5. nesil savaş uçağı yapmak için bazı unsurların bir araya gelmesi gerekiyor. Mühendislik binasını bitirdik. Bu binanı yanına uçağın yapılacağı hangarı yapacağız. Yani savaş uçağı yapılması için gerekli fiziki alt yapıları hemen hemen bitirdik. 3 bin mühendisimiz hazır. Hedefimiz bunu 10 bin mühendise çıkarmak.
Bilgisayar ve yazılımları da temin ettik. Lockheed Martin hangi imkanlar oluşturuyorsa biz de o imkanları oluşturuyoruz. Birinci görevimiz bu. Çok para gerekiyor. Biz ilk olarak F16’nın motoru ile ilk uçuşu yapacağız, sonra yerli motor gelecek. Orada titanyum kullanmanız lazım” diyor.
DAHA İYİSİNİ YAPARIZ
Milli savaş uçağını sadece TUSAŞ’ın yapmayacağını Türkiye’nin yapacağını dile getiren Kotil, “ortaklarımız var, biz ana sorumluyuz. Aselsan, Roketsan, Havelsan, Tübitak vb herkes bir tarafından tutacak. 3 bin kişi ekip olacak ve gece gündüz çalışacak” dedi.
Bugün güçlü bir Türkiye olduğunu ve uçak yapmayı çoktan aştığını belirten Kotil, “ben uçak mühendisiyim. 1983 yılında mezun olurken kara kara ne iş bulacağız diye düşünürdük. Şimdi uçak mühendislerini mezun olmadan işe alıyoruz. Modern mühendislik ve yazılımları öğretiyoruz. En son teknolojileri kullanıyoruz. Şimdi üniversite öğrencileri keşif uçağı yapıyor biz destekliyoruz. Çin, Rusya ve ABD yapabiliyor. Japonlar yapma modunda. Biz de en tepedeyiz” diyor.
“Biz bunu kafaya koyduk yapacağız” diyen Kotil, “eskiden biz öğrenciyken bize yaptırmazlar deniyordu. Onlar yaptırmıyorlar sen yapamıyorsun. Ama şimdi yaparız diyoruz. Daha iyisini yaparız. Çünkü biz kalpten yapacağız” vurgusu yaptı.
2023 HEDEFLERİ
TUSAŞ’ın 2019 yılını dolar bazında yüzde 43’lük bir büyüme ve 2.2 milyar dolar ciro ile kapattığını belirten Kotil, 2028’de TUSAŞ’ın 10 milyar dolar ciro yapması ve 20 bin personelinin olmasını hedeflediğini kaydetti.
Kotil, 2023’te Türkiye’ye 100. yıl hediyeleri olarak şunları vereceklerini söyledi:
- Hürjet uçacak
- Gökbey teslim edilecek
- Milli savaş uçağı hangardan çıkacak
- Atak 2 uçuşunu yapmış olacak.
