NATO, İstanbul için devrede

Örgütün Afet İşleri Komisyonu yetkilileri 19 Kasım'da İstanbul'a geliyor. NATO ve Fransa'ya ait iki araştırma gemisi de Marmara'yı incelemek için yola çıkıyor


Soğuk Savaş döneminde Doğu Bloku'na karşı kurulan, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra savunma konseptini değiştiren NATO, olası İstanbul depremi için alınacak önlemler konusunda harekete geçti. NATO ve Fransa'ya ait iki araştırma gemisi, İstanbul'da yıkıcı bir depreme yol açacağı belirlenen Marmara Denizi'ndeki fay hattını inceleyen Sismik 1'e yardımcı olmak üzere yola çıkıyor.
Marmara Denizi'ndeki sismik araştırmalar, ünlü Fransız yerbilimci Prof. Xavier Le Pichon, Prof. Dr. Celal Şengör ve Doç. Dr. Tuncay Taymaz'ın bilimsel çalışmalarında ortaya atılan, "Marmara'nın ortasından geçen 165 kilometre uzunluğundaki tek fay parçasının varlığı" üzerine yoğunlaştı. Bugüne kadar bilinen parçalanmış fay yapısının aksine Marmara'yı tehdit eden fayın tek parça olduğunun belirlenmesi üzerine TÜBİTAK, İTÜ, MTA, TPAO, Deniz Kuvvetleri'ne bağlı Seyir ve Hidrografi Dairesi ortak bir çalışma başlattı.
NATO Afet İşleri Komisyonu yetkilileri, 19 Kasım'da İstanbul'a gelerek TÜBİTAK Deniz Araştırmaları Programı Koordinatörü ve İTÜ Maden Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Naci Görür ile görüşecek. Daha sonra Brüksel'deki NATO merkezinde bir toplantı yapılacak ve alınacak önlemler tartışılacak.
NATO ve Fransa'ya ait iki araştırma gemisi de Marmara'da çalışmalarını sürdüren Sismik 1'e yardımcı olmak üzere yola çıkıyor. Gemiler, bu tek fay üzerinde sismik test çalışması yapacak. "Marmara'dan tek parça fay geçiyor" tezi, bu çalışmayla kesinlik kazanmış olacak.

Şengör'ün tahmini: 7,8

Pichon ile birlikte çalışmalar yapan İTÜ Maden Fakültesi Jeoloji Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Celal Şengör, bu fay üzerinde meydana gelebilecek bir depremin büyüklüğünü "7'den büyük, 7.8 gibi" tahmin ettiklerini açıkladı. Şengör, fayın 1509'da İstanbul'u yerle bir eden fay olduğunu belirterek, "1509 depremi öylesine büyük bir depremdi ki, Mısır'dan bile hissedilmişti" dedi.

Fay 0 - 10 yılda kırılacak

Düzce merkezli 7.2 büyüklüğündeki depremin Marmara'da daha erken deprem olacağı beklentesine yol açtığını vurgulayan Şengör, "Marmara Denizi'nde Armutlu'dan Şarköy'e kadar kuzeye doğru kavisli ve İstanbul'a 10 - 20 kilometre mesafeden geçen fay tek parça olarak boydan boya kırılacak. Süreyi de 0 - 10 yıl olarak görüyorum" diye konuştu.
100 kilometre uzunluğundaki "çek - ayır" faylarının 7'den büyük deprem yaratmayacağını, ancak Marmara boyunca uzanan doğrultu atımlı fayın geçmişte (1509 ve 1766) 8 büyüklüğünde depremlere yol açtığına dikkat çeken Şengör şunları kaydetti:
"Marmara'da tek fay olduğunu biz moment ve manyetüd hesaplarla bulduk. Bunun aksini söyleyenlerin ciddiye bile alınmaması lazım. Marmara'daki fay hiç kuşkuya yer vermeyecek netlikte görülüyor. Düzce'deki deprem, Marmara'daki faylar üzerinde Gölcük depremiyle artan gerilimi daha da artırdı. İzmit'in doğusunda kalan bölgede biriken enerji boşaldı. Şimdi sıradaki deprem batıda yani Marmara'da olacak."

250 yılda bir yıkıcı deprem

Fransız yerbilimci Pichon da Milliyet'e Körfez bölgesi depremini değerlendirirken, İstanbul'da yıkıcı depremlerin 250 yıllık zamanlar içinde gerçekleştiğinin görüldüğünü belirterek şunları söyledi:
"Son iki facia 1509 ve 1766'da oldu. Her iki depremde de Marmara Denizi boylu boyunca kırıldı. En az 150 kilometrelik bir fay parçası kırıldı. 1509'daki depremde çok daha büyük bir facia yaşandı. Gelibolu'dan Adapazarı'na kadar olan fay hattı olduğu gibi kırıldı. Bu çok büyük bir deprem olmalı. Büyüklüğü 8'i bulmuş olabilir. Bu deprem İngiliz bilimadamı Nicolas Ambraseys tarafından incelendi. Ambraseys, bu konuda kapsamlı bir kitap yazdı. Bu araştırma kırığın boyu hakkında bize bilgi veriyor. Ortalama 250 yıl içinde, fay üzerinde 3 - 5 metrelik bir ötelenme biriktirdiğini de biliyoruz. Buradan hareketle, depremin büyüklüğünü hesap etmek mümkün."