Büyük bir güneş fırtınası, GPS ve telefonunuzdaki diğer her şeyde hasara yol açabilir

Onur Binay/milliyet.com.tr

Güneş'te neler olduğunu her zaman göremeyebiliriz. Ancak Dünya'dan yaklaşık 150 milyon km uzakta olan Güneş'teki patlamaların beklenmedik etkilere maruz kalabiliriz.

Güneş yüzeyindeki ateşli püskürmeler manyetik yüklü parçacıkları uzaya gönderebilir. Bu parçacıklar Dünya'nın manyetik alanı ile temas ederse, tehlikeli etkileri olabilir.

Bir güneş fırtınası Dünya atmosferini delerse, güneş parçacıklarını gezegene gönderebilir ve koruyucu manyetik balonumuzu zayıflatabilir. En büyük güneş fırtınaları, güç sistemlerimizde dalgalanmalara neden olabilir ve elektriğe bağlı tüm sistemleri bozabilir. Elektronik haberleşme ahını da çökertebilir ki bu daha önce birkaç kez oldu.

En büyük, en tehlikeli güneş fırtınaları, esasen güneşten çıkan büyük ateş topları olan koronal kütle atılımları tarafından teşvik ediliyor. Bilim adamları hala bu patlamalara neden olan şeyden emin değiller ama güneşin manyetik alanıyla ilgili olduklarını biliyorlar. Araştırmacılar, güneşten çıktıktan yaklaşık sekiz dakika sonra patlamaları gözlemleyebilirler. Bu, güneşten Dünya'ya seyahat etmenin ne kadar zaman aldığını gösteriyor.

Uzay tahmincileri genellikle bu tehlikeli parçacıkların bir bulutunun Güneş'ten Dünya'ya doğru yol aldıklarını gösteren 17 ila 36 saatlik bir uyarı alırlar. Daha sonra manyetik rahatsızlıkların etkilerinin nereye varabileceğini görmek için modelleri kullanırlar. Elektromanyetizma, teknolojimizin çoğunu harekete geçirdiği için önemli bir teslim süresi.

Dünya tarihindeki belki de en büyük Güneş patlamaları 1859'da yaşandı. 1859 Carrington Patlaması'nda, tüm dünyadaki telgraf hatları hasar almıştı. Bilim adamlarına göre o patlama bugün olsaydı modern enerji sistemlerimizin tamamen çökebilir ve 2 trilyon dolarlık zarar oluşabilirdi. 2012'de, Dünya, Carrington patlaması kadar büyük bir güneş fırtınasının eşiğinden döndü.

Astrofizikçi Daniel Baker, 2013 yılındaki patlamayla ilgili "Patlama bir hafta önce meydana gelmiş olsaydı, Dünya ateş hattında olurdu" dedi.

1989 yılında, Quebec'teki 6 milyon insan güneş patlaması nedeniyle dokuz saatliğine enerji kaybetti. Daha sonra, Ekim ve Kasım 2003'teki patlamalarda ise uçaklar rotaları değiştirmek zorunda kaldı. NASA uzay araçlarının ekipmanları devre dışı bırakıldı ve İsveç'in tamamında elektrikler bir saatliğine kesildi.

Güneşin aktivitelerinin çoğu hala gizemli olsa da, her 11 yılda bir ciddi patlama döngülerinin gerçekleştiği biliniyor. Son zamanlarda, güneş her döngüde daha sessiz hale geliyor. Şu anda, 100 yıl içinde en düşük kaydedilmiş güneş minimum seviyesindeyiz. Bir sonraki döngünün bundan % 25 daha zayıf olacağı tahmin ediliyor. Fakat sessiz bir güneş, sakin bir güneş değildir.