Futbolun okumuş Portekizli teknik direktörleri!
Yüzlerce Portekizli teknik adam, dünyanın dört bir yanında takımları yönetiyor. Profesyonel futbolculuk geçmişi çok da parlak olmayan, hatta bazıları hiç futbol oynamamış bu isimler, ülkelerinin üniversitelerindeki özel futbol eğitimi sayesinde başarılı birer çalıştırıcıya dönüşüyor.
Avrupa ve dünya futbolunda tarihsel olarak önde gelen ülkelerden olmamasına karşın son yirmi yılda atılım içerisinde olan Portekiz, futbolcu ve ondan da daha çok teknik adam yetiştirme konusunda vites yükseltmiş durumda. Son yıllarda dünyanın bir çok yerinde bu ülkenin vatandaşı futbol adamlarının çalıştırdığı takımlara rastlamaktayız. Portekiz Ligi’ndeki büyük kulüplerin başında da gördüğümüz yerel teknik adamları, bir çok farklı kıtada da çalışırken görmekteyiz.
İngiltere Premier Lig’de göreve gelen ilk Portekizli teknik direktör olarak tarihe geçen Jose Mourinho, bu açıdan devrim yapan bir kimlik edindi ve arkasından gelecek olan vatandaşlarına da önemli bir kapıyı açtı. Porto, Chelsea, Inter, Real Madrid, Manchester United ve Roma’da neredeyse kazanmadık başarısı kalmayan bir kupa canavarına dönüşen kurt hoca, hal ve hareketleri, gündem olan sözleri, hırsı ve çatışmacı üslubuyla da yıllarca dünya futbolunda parmakla gösterilen bir teknik adam olmayı başardı. Mourinho, Portekizli teknik adamların uluslararası başarılarında çıtayı da çok yükseklere çeken isim oldu.
Andre Villas Boas da, Portekizli teknik adamların yurt dışına açılmalarında öncü isimlerden birisi oldu. Yanında analist olarak çalıştığı Mourinho’nun yetiştirdiği bir isim olan ve Porto, Inter, Chelsea gibi kulüplerde rakip analizleri yaparak kariyerine başlayan Boas, ardından ülkesinin Coimbra takımında ilk teknik adamlık deneyimini yaşadı. Sonrasında başına geçtiği Porto’da lig şampiyonluğu, UEFA Avrupa Ligi şampiyonluğu, Portekiz Kupası ve Süper Kupası şampiyonlukları ile sezonu dört kupayla kapayarak tüm dikkatleri üzerine çekti.
İngiltere’de Chelsea ve Tottenham, Rusya’da Zenit, Çin’de Shanghai Sipg, Fransa’da Marsilya gibi takımlarda portföyünü genişleterek farklı ülkeler ve farklı kıtalarda geniş bir etki yarattı. Bunların içerisinde Rus ekibiyle lig şampiyonluğu, Rusya Kupası ve Rusya Süper Kupası zaferleri en çok öne çıkan başarıları oldu. Jose Mourinho ile aynı dönemlerde, ülkesindeki teknik adamlığın marka seviyesine çıkmasının taşlarını döşedi.
Bir dönem Beşiktaş’ı da çalıştıran Fernando Santos, Portekiz Milli Takımı’ndaki başarılarıyla öne çıktı ve uluslararası arenaya, ülkedeki hocaların sadece kulüplerde değil, milli takımlarda da iyi işler yapabileceklerini gösteren önde gelen isimlerden oldu. Şüphesiz ki, ülkesinin milli takımına tarihindeki ilk Avrupa şampiyonluğunu getirmesi en önemli başarısıydı. Milli takım hocalığı konusunda başarılı bir diğer isim olan ve İran, Suudi Arabistan, Güney Afrika, Birleşik Arap Emirlikleri, Kolombiya, Mısır, Katar milli takımlarını çalıştıran Carlos Queiroz’u da burada anmamız uygun düşer. Sir Alex Ferguson’un yardımcısı olarak Manchester United ve R. Madrid teknik direktörlüğünün ardından, kendisine milli takımlarda bir rota çizen Queiroz, Katar Milli Takımı’nı çalıştırdıktan sonra bir süredir istirahat döneminde bulunuyor.
LİSANS ALMAK ZOR DEĞİL
Ülkede ayrıca antrenör lisansı almanın önündeki zorluklar da kaldırılmış ya da en azından oldukça hafifletilmiş durumda. Lisans almanın ekonomik maliyetinin uygunluğunu da içeren bir dizi kolaylık neticesinde, futbol teknik direktörü olmaya giden yollar engebesiz halde bulunuyor. Nüfusu ya da yüz ölçümü itibariyle büyük bir ülke olmayan, çok köklü bir futbol geçmişi de bulunmayan Portekiz’de teknik adamlık başarısına giden sürecin temelde bu eğitim ve konuya mantıksal yaklaşım olduğunu söyleyebiliriz.
Peki iyi eğitim neticesinde iyi birer teknik adama dönüşen Portekizli futbol insanları, nasıl oluyor da her gittikleri ülkede belli oranda bir başarı çıtasını yakalayabiliyor? Bunun için de ülke tarihine, Portekiz’in dünyanın kalanıyla ilişki kurma biçimine bakmamız faydalı olabilir. Yeni kıtaları keşfedenlerin önemli bir bölümü Portekizli kaşifler ve denizcilerdi. Bu ülke insanlarının yurt dışına kolayca açılma, yeni yerler keşfetme, yeni ilişkiler kurma ve gittikleri yerlere adapte olma konusundaki becerilerinin, kalıtımsal bir yatkınlıkla günümüzde futboldaki temsilcilerine katkı sunduğunu söyleyebiliriz.
KARİYERLİ OLAN ÇOK AZ
Portekiz’den çıkan teknik adamları dünyanın geri kalanından ayıran önemli bir özellik var. Bir çoğunun profesyonel futbol geçmişi hiç bulunmuyor. Zamanında futbol oynamış olanlar ise çok parlak kariyere sahip olmamaları ortak parantezinde buluşuyorlar. Bu ülkedeki teknik adamların sadece çok sınırlı bir kısmının hatırı sayılır bir futbolculuk kariyerleri bulunuyor.
Batı Avrupa ülkesinde ortaya çıkan bu durum ilk bakışta mucize gibi bir şeye benziyor. Ancak Portekiz’de işin teorik kısmına ne kadar önem verildiğinin bir göstergesi aynı zamanda. Üniversitelerde futbol eğitimi, sadece beden eğitiminin bir ders içeriği ile sınırlı değil; daha da ötesi futbol eğitimi için özel bölümler bulunuyor. Böylece geçmişinde futbol oynamamış bir isim, bu güzel oyunda takım idaresi, teknik altyapı ve taktik bilgisi gibi bir çok gerekli unsura fakültelerde en üst seviyede erişim sağlayabiliyor ve kendisini bu şekilde sonuna kadar geliştirebiliyor.
Üniversitelerdeki futbol bölümleri sadece futbol yöneticisi geliştirmiyor aynı zamanda futbola yönelik innovatif fikirlerin ortaya çıkmasına olanak sağlayan bir akademik ortamı da bünyesinde barındırıyor. Taktik konulardaki gelişkin analizlerin yanı sıra, antrenman tekniklerinde icat edilen yeni metotlar da, bilimsel bir süzgeçten geçerek tez konusu olarak da kanıtlanmış halleriyle tedavüle sokuluyor.
HOCALARIN HOCASI VİTOR FRADE
Porto Üniversitesi’nden Vitor Frade, Portekiz’den yetişen bir çok ünlü teknik direktörün akıl hocası olarak biliniyor. Jose Mourinho, Vitor Pereira, Fernando Santos gibi daha bir çok isim, kendisinin geliştirdiği ‘taktiksel periyodikleştirme’yi kullanarak takımlarında fark yarattılar. Temel olarak topsuz antrenmanı reddeden bu sistem, maç atmosferini idmanlarda yaratarak futbolcuları teknik, taktik ve mental olarak karşılaşmalara hazır hale getirmeyi amaçlıyor. Frade sonradan kendisine ait metotları öğrettiği özel bir akademi de kurarak eğitimlerine devam etti.
100 KADIN TEKNİK DİREKTÖR
Ülkenin aktif olarak görev yapan teknik adam sayısı yaklaşık olarak 8400... Bunların yaklaşık 100 tanesini kadın futbolunda görev yapan lisanslı kadın antrenörler oluşturuyor. Portekiz’deki önemli kulüplerin kadın takımlarının başında bulunan bu isimlerin erkek meslektaşlarından farkları ise, henüz bu kadar çok yurt dışına açılmamış, dünyanın dört bir tarafında görev yapmıyor oluşları.
