Süper Lig’in ikinci haftasını da karanlık bir mağarada yürür gibi “el yordamıyla” geride bıraktık. Yayıncı kuruluş beIN Sports ile maç özetlerini yayınlamak isteyen açık kanallar ücrette anlaşamadılar. Aslında anlaşmak için pazarlık masasına da oturulmadı. Geçen hafta yazdığımız gibi özetler için açık kanallara dayatılan ücret, dakika başına 10 bin Dolardı. Açıkçası ortada bir “inat” ve “ısrar” örneği vardı.
306 maç için 3’er dakikalık özet yayın bedeli (918x10000) 9 milyon 180 bin Dolar’lık bir ödemeyi gerektiriyordu. Türkçesi: 52 milyon 509 bin 600 Türk Lirası. Makulü aşan bir rakam.
beIN Sports’un tüm maçların radyo yayınları için talep ettiği ücreti de yazalım: 3 milyon Euro. (19 milyon 410 bin TL) … Radyocu dostlar, bu parayı ödeyecek bütçenin hiçbir kurumda olmadığını anlatıyorlar. Anlayacağınız, hep birlikte Süper Lig’e “kör” ve “sağır” kalmış durumdayız. Canlı yayınları değil, tv özet yayınlarını ve radyoyu anlatmaya çalışıyorum.
Bu çözümsüzlük hafta sonlarında cafe, restoran, otel lobileri gibi alanlarda izlenecek canlı maç yayınlarına kadar uzanıyor. Türkiye ve Avrupa’da 15 şubesi bulunan ünlü bir cafe zincirinden istenen ücret, yıllık 150 bin TL. Bu ücretin ticaret/hizmet gerçekliğiyle bağdaşır bir yanı olmadığı anlatılıyor.
Bir başka konu da şu: Konuyla ilgili müzakereler yürüten önemli bir yönetici, beIN Sports’un CEO’su Bay Saad’a bir Türk genel müdürle çalışmalarını önermiş. Hatta bir de aday göstermiş. Bu görüş karşılık bulsaydı, anlaşmanın ve uzlaşmanın daha kolay olabileceğine inanıyordu. beIN Sports beş yıllık anlaşmanın tam ortasında. Bu sezon üçüncüyü gerçekleştiriyorlar. 2022’de yeni yayın ihalesi yapılana kadar yayın hakları onlara ait. Onlar da bu hakları kullanıyorlar.
Peki, ihaledeki düzenleme ile bu haklar karşılıklı olarak adil biçimde düzenlenebildi mi? Maalesef hayır.
Değerli meslektaşım Hüseyin Özkök, emek vererek bir araştırma yapmış. O araştırmada Türkiye ve endüstriyel liglerde (İngiltere, Almanya, İspanya, İtalya, Fransa) lig maçları yayınının nasıl düzenlendiğini anlatıyor. Burada verdiği bilgilerden teşekkürle yararlanarak özetler sunuyorum. Türkiye’de yayın ihalesi A, B, C, D paketleri biçiminde yapılıyor.
A Paketi: Süper Lig maçlarını canlı olarak yayınlamak ve uluslararası kuruluşlara pazarlama hakkına sahip olmak B Paketi: TFF 1. Lig maçlarının yayın ve isim haklarını kapsıyor. Süper Lig’deki 9 maçın geniş özeti de paketin içinde. C Paketi: Görüntülerin cep telefonu ve internet gibi mobil yayın hakları. D Paketi: A, B, C paketlerindeki tüm yayın haklarını içinde barındırıyor.
İşte zurnanın ‘zırt’ dediği yer burası. A, B, C’de yayın hakları bölünür ve çeşitlendirilirken, araya bir şifreli kanal giriyor ve parayı bastırıp tüm haklarıyla D paketini alıyor. Oysa şifreli uygulama, sadece canlı maç yayınlarını kapsıyor. İşte tek parçada bütün haklara sahip olarak ürünün bollaşmasını, yaygınlaşmasını, çeşitlenmesini, marka değerinin yükselmesini engelleyen en önemli sorun.
Gelecek ihalede bu paketlerin nasıl düzenlenmesi gerektiğini endüstriyel ligleri dolaşarak birlikte düşünelim.
Fransa/LİGUE 1
Canal+dışarda kaldı
Fransa’da geçen yıl dört sezonluk ihale yapıldı. 1 milyar 153 milyon Euroluk gelir sağlandı. İspanyol Mediapro ile BeIN Sports artırmaya birlikte katıldılar, 762 milyon Euroluk artış sağladılar. Ünlü Canal + ise ihale dışında kaldı. Mediapro 380 maçın 304’üne 780 milyon Euro ödedi. BeINSports 76 maç aldı ve 323 milyon Euro bedel ödemeyi taahhüt etti. Free ise 50 milyon Euro ile İnternet haklarını satın aldı.
İtalya/ SERIE A
İkişer kanal yayında
SKY İtalia 266 maç için 780 milyon Euro; DAZN ise 114 maça 193 milyon Euro ödeyerek canlı yayın yapacklar. Özet yayın hakları açık kanalda RAI ve Mediaset tarafından gerçekleştirilecek. İspanyol Mediapro da artırmaya katılmak istedi ama yargı kararıyla ihale dışında kaldı.
Almanya / BUNDESLİGA
17 paketlik ürün
Canlı yayınlarla özet yayınlar birbirinden ayrılıyor. Canlı maç yayınları sadece şifreli kanallardan gerçekleştiriliyor. Özet yayınlar ise açık kanallardan izleyicisine ulaşıyor. Bundesliga’da geleneksel olarak açılış maçı ile ikinci yarının ilk maçı açık kanaldan veriliyor. İlk kez bu sezon Cuma, Pazar öğlen ve pazartesi maçlarını kapsayan 40 maç ayrı bir paket olarak satıldı. Bu pakete ayrıca Bundesliga 1, 2 play-off maçlarıyla Süper Kupa maçı da eklendi. Maç özetleri ise birçok açık kanala bölünmüş durumda. Bizde dört pakete bölünmüş maç yayınları, Almanya’da 17 paketlik bir çeşitlilikle daha geniş kitlelere ulaşıyor. Ayrıntılarla yormak istemem. Şu kadarını söylemeliyim ki yeni yayın ihalesinde rekor kırıldı: Yıllık 1 milyar 160 milyon Euro!
İngiltere/PREMIERSHIP
Sadece 200 maç
Yayın anlaşmasının en ilginç yanı, tüm maçların canlı yayınlanmaması. 380 maçın ancak 200’ü canlı yayınlanıyor (Geçen sezon 168). Amaç, tribünlerdeki seyirci sayısının azalmasını önlemek. Maç günleri aynı saat kuşağında sadece 1 maç yayınlanıyor. Büyük takımların maçları, genellikle tek maç oynanan saatlere rastlıyor. Bu ayrımcılığa ticari tercihlerle tüm kulüpler uyuyor. Canlı maçları SKY ve BT ortaklaşa yayınlıyor. Özet yayın hakları ise 380 maçın tümüyle BBC tarafından 211 milyon 500 bin Pound ödenerek alınmış durumda. İngiltere’de SKY 128 maç için üç sezonda toplam 3 milyar 579 milyon Pound ödüyor. BT ise 52 maça 975 milyon Pound ödemek durumunda. Amazon da bu yıl 20 maçla üçüncü kanal olarak paketi bölüşenlerden.
İngiltere’de şifreli kanal aboneleri ortalama 40 Pound (yaklaşık 284 TL). ödüyorlar.
İspanya/ LA LİGA
Ev başka, cafe başka
3 yıllık ihale bedeli 3 milyar 420 milyon Euro. EV ve restoran/cafe gibi tesislerin artırması ayrı ayrı yapıldı. Evdeki izleyiciler için Telefonica devrede. Mediapro ise hem sosyal tesislerde (cafe/restoran/ eğlence yerleri) canlı yayınlayacak. Mediapro ayrıca maç özetleri ile ikinci lig maçlarını da açık kanaldan yayınlama hakkına sahip.