Yabancıya oy yok

Karslı seçmen kentinden olmayan adaya 'çantacı' adını takmış. Kars'ta 'çantacı'ların seçim kazanma şansı yok denecek kadar az

Ayhan Aydemir - Kars


KARS'a 1995 seçimi öncesinde gelmiştim. Havaalanından şehre doğru ilerlerken, onca zamanda ne değişmiş diye düşündüm. Bir kat daha fazla atıldığı için, sadece asfalt kalınlaşmıştı. Tek gelir kaynağı hayvancılık olan Kars'a İran'dan ucuz kaçak et girince, yoksul halkın geçim umudu da sönmüş ve göç alabildiğine çoğalmıştı. Sonuç; altyapısı değişmeyen bir il ve günden güne yoksullaşan bir yöre artık Kars.
İşsizler ordusunun doldurduğu kahvehanelerin sayısındaki patlamaysa değişen tek şey gibi. Bir başka değişiklik de, Nahçıvan üzerinden bölgeye giren hayat kadını 'Nataşa'lar.
İş ve ekmek umuduyla bölgeden büyük şehirlere kaçış, milletvekili sayısını da etkilemiş. 1995 seçiminde Meclis'e dört milletvekili gönderen Kars, bu kez üç milletvekili gönderecek. Kars'ta siyaseti partilerde yığınak yapan etnik gruplar belirliyor.
Seçmen, tercihini partilere değil, adayların etnik yapısına göre yapıyor. Seçmenler adaylara "Yerliler, Kürt kökenliler, Azeriler, Türkmenler, Terekemeler ve aşiretler" penceresinden bakıyor.
Azeriler sayısal olarak önde görünüyor. Bu grup, genellikle blok oy kullanıyor. Geçen seçimde partilerin aday sıralamalarında dengesizlik olunca, gruplar kendi partilerine tepki gösteriyor. Bu tepki belediye seçimine de yansıyor. Geçmişte solun kalesi olarak bilinen Kars'ta özellikle Azeri grupların blok oylarına tepki oyları da eklenince, belediye başkanlığı seçimini MHP'li Tuncay Mutluer kazanıyor.
Karslı seçmen, bölgede oturmayan, dışarıdan gelip aday olan kişilere de tepki duyuyor. Bu tipler "çantacı" diye adlandırılıyor. Muhtarlar Derneği Başkanı Fevzi Elkırmış ve eski sendikacı Şahmettin Karabulutlu, "çantacılara ve ırkçılık yapanlara bu kez kırmızı kart göstereceğiz" diyerek, listelerde dengeleri gözeten partiye oy vereceklerini söylüyor.
1995'te dört milletvekili ANAP, DYP, RP ve DSP arasında paylaşılmıştı. CHP'nin adayı Mehmet Alp, devlet bakanı olarak girdiği seçimi kaybetmişti. Bu seçim öncesindeyse, partilerin durumu oldukça karışık.

FP'de kavga

FP'de büyük kavga var. Bu partide Kağızmanlı Şıh Ebubekir Parlak listeye alınmayınca tepki doğmuş. Liste başı Zeki Karabayır Kürt, ikinci sıradaki Nevzat İlkar da Terekeme. Üçüncü sıra adayı Ensar Erdoğdu da çekilmiş. DYP'nin ilk sırasındaki Sabri Güner ve onu izleyen Fevzi Bora ve Mecit Tikcieri de Kürt kökenli. DYP'ye diğer gruplar bu nedenle tepkili.
Kars'taki seçmen en iyi listenin ANAP'ta olduğunu söylüyor. Liste başı İlhan Aküzüm Azeri, ikinci sıra adayı Tayyar Hindistan, Kürt kökenli, üçüncü sıradaki Mikail Akbay ise Terekeme... ANAP, büyük grupların bu ilde gönlünü almış görünüyor. DSP'nin liste başı adayı Çetin Bilgir'e kendi örgütünden tepki var. DSP'nin diğer adaylarıyla, belediye başkan adayı Terekeme.. Görüntü böyle olunca, DSP'nin işinin şimdilik zor olduğu söyleniyor.
CHP'nin liste başı adayı TBMM Özel Kalem Müdürlüğü'nden tanıdığımız Şener Özdemir. CHP geçen seçime nazaran daha şanslı görünüyor. CHP'nin ilk iki adayı 'yerli' gruptan... Üçüncü aday eski bakan Mehmet Alp ise çekilmiş. Yerli gruba Kars'ta sempati var. FP'deki dağınıklığın ANAP ve CHP'ye yarayabileceği belirtiliyor. HADEP'in seçime girememesi halinde bu oyların, dağınıklık yaşayan FP'ye değil CHP'ye yarayacağı konuşuluyor.
Kars'ın şimdiki Belediye Başkanı Mutluer yine MHP'den aday. Azerilerin oylarıyla seçilen Mutluer'e, hem kendi partisinden hem de halktan tepki var. Adı bir çok suistimale karışmış. Hakkında 18 dosya bulunduğu söyleniyor. Vatandaş, Mutluer'in Kars'a hizmet vermediğini, hatta Ankara'ya genel merkeze kadar şikayet edildiğini anlatıyor.
Kars'lı, Kars'ta oturmayan adaya sıcak bakmıyor. Bu nedenle halk, geçmişte belediye başkanlığı yapan DYP'nin adayı Turan Çelebi'yi Ankara'da oturduğu için eleştiriyor. DSP'nin adayı da Ankara'da oturuyor. Kendisi 12 Eylül'de Kars Belediye Başkanlığı'na atamayla getirilmiş emekli bir asker. FP'nin başkan adayı Musa Haliloğlu da, partisi içindeki rahatsızlık ve dağılmadan dolayı zor durumda.
Belediye başkanlığı seçiminin popüler isimleri; ANAP'tan Naif Alibeyoğlu ve CHP'li eski başkan Selahattin Filtekin. Alibeyoğlu, bölgede sevilen, hatta "fakir babası" diye adlandırılan bir kişi. Kars'taki tek sinema ve iki dersaneyle, gençlerin gittiği bilardo salonu ve cafeler onun. Alibeyoğlu, politikasını gençler üzerine yoğunlaştırmış.
Çevreci yaklaşımıyla gençler arasında seviliyor ve yoksul öğrencilere dersanelerinde ücretsiz hizmet veriyor. Çaresiz yoksul halka dağıttığı para yardımını "yanlış anlaşılır" diye seçim sonrasına kadar durdurmuş. Zengin Kars'lı bölge dışına yönelirken, Alibeyoğlu tüm yatırımlarını bu bölgeye yapmış. Bu nedenle de tüm grupların sevdiği bir isim haline gelmiş. CHP'nin adayı Filtekin ise geçmiş dönemlerde başkanlık yapmış bir isim. Tek yerli aday o. CHP'yi Kars'ta ayağa kaldırabilecek tek kişi o gibi. Başkanlık yarışının Alibeyoğlu ve Filtekin'le, çoğunluk Azerilerin desteklediği MHP adayı arasında geçmesi bekleniyor.

Kars

İlçeleri: Merkez, Akyaka, Arpaçay, Digor, Kağızman, Sarıkamış, Selim, Susuz.
Nüfusu: 322.973
Milli Gelirden Aldığı Pay: 1031 USD
1995 ve 1999 Seçmen Sayısı: 157.954 / 161.161
1995'te Seçime Katılma Oranı: %74.8
1995'te Partilerin Aldığı Oy Sayısı ve Oranı: RP 23.413 (%20.5), DYP 21.104 (%18.4), DSP 18.721 (%16.4), ANAP 14.129 (%12.3), MHP 13.832 (%12.1), CHP 10.754 (%9.4), HADEP 7.772 (%6.8), MP 637 (%0.6), YDP 608 (%0.6), YDH 608 (%0.5), İP 259 (%0.2), YP 245 (%0.2).
1995'te Seçilen Milletvekilleri ve Partileri: Sabri Güner (DYP), Y. Selahattin Beyribey (DSP), Çetin Bilgir (DSP), Zeki Karabayır (RP).
18 Nisan'da Çıkaracağı Milletvekili Sayısı: 3