Özbekistan'la Bakan krizi

TÜRKİYE'nin izlediği politika, dağılan Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını kazanan Türk cumhuriyetlerinin nüfus açısından en büyüğü Özbekistan'da rahatsızlık yaratırken, Afganistan doğumlu bir Özbek olan Ahat Andican'ın dış Türklerden sorumlu devlet bakanlığına getirilmesi bu rahatsızlığı artırıyor.
Türk ve Özbekistan Dışişleri bakanlıkları kaynaklarına göre, Özbekistan'la ilk kriz, 1991'de bağımsızlığın hemen ardından yapılan seçimde başladı. ANAP'ın iktidarda bulunduğu sırada, Türk Cumhuriyetleri konusunda dönemin Başbakanı Mesut Yılmaz'a gayriresmi danışmanlık yapan Andican, seçimde muhalefete destek verdi. Andican'ın, seçimi kaybetmesine karşın muhalefete desteğini sürdürmesi, Özbekistan Cumhurbaşkanı İslam Kerimov'un tepkisini çekti.
Özbek yönetimi, Andican'a tepkisini son olarak, Gama İnşaat'ın bin 300 Türk mühendis ve işçisiyle tarihi Buhara kentinde gerçekleştirdiği ve kalite şahaseri olarak nitelenen rafinerinin açılışında gösterdi. Türk basınının rafinerinin açılışını izlemesine soğuk bakan ve bu nedenle zorluklar çıkaran Özbek yönetimi, Gama yetkililerinin, "Andican'ı da davet etmek istiyoruz" talebini "Gelirse gümrükten girişine izin vermeyiz" diyerek geri çevirdi.
Özbekistan'la yaşanan sorunlar bununla kalmıyor. Türkiye'nin ağabey rolüne soyunması, en çok tepkiyi Orta Asya'da liderliğe oynayan Özbekistan'dan aldı. Kerimov tepkisini "Bir ağabeyden kurtulup, bir başka ağabeyin boyunduruğuna girmem" diye dile getirdi.
Özbekistan'a giden bazı işadamlarıyla esnafların kısa yoldan zengin olma hevesiyle, Türkiye'ye karşı olan sempatiyi kötüye kullanarak kalitesiz veya bozuk mal satması ilişkileri iyice gerginleştirdi.
Bu arada, karışık etnik yapısından kaynaklanan sorunlara bir de radikal İslamcılığı eklemek istemeyen Özbekistan'ndan Türkiye'ye eğitim için gelen öğrencilerin, devletin öğrencilere tarikatçıların kucağına düştüğünün belirlenmesi ülkedeki kaygıyı artırdı.
RP Lideri Necmettin Erbakan'ın, başbakanlığı döneminde gündeme getirdiği D - 8 oluşumu ise bir başka soğukluk nedeni oldu. Kerimov, bu oluşuma hiçbir Türk cumhuriyetinin alınmamasını "Bizimle konuşuyorsunuz, ama yüzünüz başka yere dönük" diye eleştirdi.