Liderlere % 5 merkez aday

       ANAP, DSP, DTP ve CHP arasında yerel ve genel seçimin 25 Nisan 1999'da yapılması konusunda varılan anlaşmanın ardından dört parti grubu hazırladıkları Seçim Yasası'nda değişiklik öngören yasa teklifini dün Meclis Başkanlığı'na verdi.
Teklif, aday belirleme yöntemini Türkiye genelinde veya bazı illerde "önseçim" olarak belirleyen partilere toplam milletvekili sayısı olan 550'nin yüzde 5'i oranında (28 kişi) merkez adayı belirleme imkanı tanıyor. Teklife göre, siyasi partilerin yetkili organları bir karar almaları halinde toplam milletvekili sayısının (550) yüzde 5'i olan 28 kişiyi merkez adayı olarak gösterebilecek. Teklif, milletvekili adayı olacak bürokratların ve siyasi parti mensuplarının da en geç 11 Ocak 1999'a kadar istifa etmelerini de hükme bağlıyor.
ANAP, DSP, DTP ve CHP grup başkanvekillerinin imzasıyla TBMM Başkanlığı'na verilen "Seçimlerle İlgili Bazı Yasalarda Değişiklik Yapılması, TBMM 21. Dönem Milletvekili Genel Seçimleri ve Birlikte Yapılacak Mahalli İdareler Genel Seçimleri Hakkındaki yasa teklifi" 10 maddeden oluşuyor.
Teklife göre, bir siyasi parti Türkiye genelinde milletvekili adaylarını önseçimle belirleme kararı alsa bile 28 adayını önseçime sokmadan merkezden belirleyebilecek. Bu kural bazı illerde önseçim yapma, bazılarında ise merkezden belirleme yöntemini seçen partiler için de geçerli olacak. Bu parti önseçim yapma kararı aldığı illerdeki adaylarından 28 kişiyi "merkez adayı" olarak gösterebilecek. Mevcut yasada da var olan bu düzenlemenin liderleri rahatlatacağı belirtildi.
Teklife göre siyasi partiler 550 milletvekilinin yüzde 5'i olan 28 merkez adayını, ilini, seçim çevresini, aday listesindeki sırasını Yüksek Seçim Kurulu'nun (YSK) takviminde ilan ettiği önseçim veya aday yoklaması tarihinden itibaren 10 gün önce YSK'ya gösterecek. Teklif, siyasi partilere 25 Nisan 1999'a kadar parti tüzüklerinde düzenleme yapma yetkisi de tanıyor.

Seçimlerde aday olacak bürokrat ve siyasi parti mensuplarının en geç 11 Ocak 1999 günü mesai saati bitimine kadar istifa etmelerini öngören teklifin yasalaşmasıyla bürokratlar seçim kararının alınmasından yani seçimlerden dokuz ay önce istifa etmekten kurtulmuş olacak. Teklif, seçimlerin başlangıç tarihini 4 Ocak 1999 günü olarak belirliyor.

Teklifinin 3. maddesinde 298 sayılı Seçim Yasası'nın 18. maddesine bir fıkra eklenmesi öngörülüyor. Bu fıkrayla nüfusu 25 bini aşan ilçelerde sandık ve oy torbalarının güvenli biçimde ve daha çabuk il merkezine ulaşması için "Geçiçi İlçe Seçim Kurulları" oluşturulması öneriliyor.
Bir başkanla iki üyeden oluşması istenen bu kurulların başkanlarının da il ve ilçe seçim kurullarında görev almamış yargıçlardan sonra gelen en yüksek dereceli yargıçlardan seçilmesi öngörülüyor. Kurulların çalışma usul ve esaslarının, hangi ilçelerde kurulacağının da YSK tarafından belirleneceği hükme bağlanıyor.
İlçe Seçmen Büroları ve İl Seçim Kurulları için öncelikle adliye ve hükümet konaklarında yeterli yer ayrılması konusunda Cumhuriyet Savcıları ile Mülki Amirleri görevlendiren teklif, iki seçimin bir arada yapılacak olması nedeniyle sandık konulacak yerlerin belirlenmesi, genişletilmesi ve güvenliği hususlarında şu düzenlemeyi getiriyor:
"Sandıkların konulacağı yeri ve oy verme işinin vaktinde sona ermesi için gerekli tedbirleri İlçe Seçim Kurullarının denetiminde sandık kurulu tespit eder. Sandığın konulacağı yerin belirlenmesinde seçmenin oyunu kolaylıkla, serbetçe ve gizli şekilde verebilmesi düşünülür. Özürlü seçmenlerin de oylarını rahatlıkla kullanabilmeleri için gerekli tedbirler alınır. Sandıklar okul, (özel okul ve özel dershaneler dahil) avlusu ve salonların elverişli kısımları gibi geniş yerlere, yetmediği taktirde kiralanacak kahvehane, lokanta gibi yerlere konur. Kışla, karargah, ordugah gibi askeri bina ve tesisler ile karakollara ve parti binalarına, muhtarlık odalarına sandık konulamaz. Üçten fazla sandık konulan binalarda sandık sorumlularının görevleri Yüksek Seçim Kurulu'nca belirlenir."
Teklifde oy pusulalarının nasıl olacağı ve parti sıralamasının nasıl belirleneceği de hükme bağlanıyor.