Kişisel suçlarda açık hüküm yok

Araştırma Hizmetleri Başkanlığı, “Türkiye’ye Cumhurbaşkanının Siyasi, Cezai ve Hukuki Sorumsuzluğu” ile 16 Avrupa ülkesindeki devlet bakanlarının kişisel suçlardan dolayı sorumsuzluğunu araştırdı. Türkiye’de cumhurbaşkanının siyasi, cezai ve hukuki olmak üzere üç temel sorumluluğu bulunduğu tespiti yapılan raporda, cumhurbaşkanının görevi sırasında vatana ihanet dışında herhangi bir siyasi sorumluluğu bulunmadığı kaydedildi.

Açık düzenleme yok

Cumhurbaşkanının kararlarından dolayı siyasi sorumluluğun Başbakan ve Bakanlar Kurulu’na ait olduğu dile getirilen raporda, cumhurbaşkanının, “yüksek yargı organlarına üye seçmek, kanunları Meclis’e geri göndermek, Anayasa Mahkemesi’ne iptal davası açmak” gibi tek başına imzaladığı ve yaptığı işlemlerden dolayı da siyasi sorumluluğu bulunmadığı belirtildi. Raporda, cumhurbaşkanının cezai sorumluluğu ise, “kişisel suçlar” ve “görevle ilgili suçlar” şeklinde iki ayrı başlıkta irdelendi. Raporda anayasada cumhurbaşkanının kişisel suçlarıyla ilgili cezai sorumluluğu konusunda açık bir düzenlemeye yer verilmediği dile getirildi. Raporda Türk hukuk öğretisinde, cumhurbaşkanının kişisel bir suç işlemesi durumunda, yargılanmasının cumhurbaşkanının saygınlığını zedeleyeceği ve tutukluluk gibi bir durumda devletin sürekliliği ilkesinin bozulacağı görüşünün bulunduğuna dikkat çekildi. Raporda, cumhurbaşkanını kendi atadığı Anayasa Mahkemesi’nin tarafsız yargılama yapabilmesinin mümkün olmadığı düşüncesi dile getirildi. Raporda, 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün “kayıp trilyon” davasından yargılanması örneğine de yer verildi. Yargıtay 11. Ceza Dairesi’nin, Sincan 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nin dönemin Cumhurbaşkanı Gül’ün kayıp trilyon davasında yargılanması gerektiği yönündeki kararını oybirliğiyle esasa girmeden, usule aykırılık nedeniyle kaldırdığına işaret edildi.

Vatandaştan farkı yok

Meclis raporunda 16 devletten örnekler verildi. Bazıları şöyle:
* Almanya: Suçüstü hali olmadıkça Federal Meclis’in izni ile yargılanabilir.
* Avusturya: Görevleriyle ilgili suçlarda Federal Meclis’in kararıyla yargılanabilir. Göreviyle ilgili olmayan suçlarda sokaktaki vatandaştan farklı ayrıcalığı yok.
* Bulgaristan: Vatana ihanet ve anayasayı ihlal dışında görevleriyle ilgili eylemlerden dolayı yargılanamaz. Kişisel suçları dolayısıyla sıradan Bulgar vatandaşlarının tabi olduğu kurallar geçerlidir.
* Çek Cumhuriyeti: Vatana ihanet suçu dışında cumhurbaşkanı sonsuza dek dokunulmazdır.
* Fransa: Göreviyle ilgili eylemlerinden dolayı sorumsuzdur. Kişisel olmayan suçlardan görev süresi sonunda, normal mahkemelerde yargılanır.
* İngiltere: Kral/kraliçe ve ailesi yargı önünde herhangi bir ayrıcalığı bulunmamaktadır.
* İspanya: Kral/kraliçe kimseye hesap vermez.
* İsveç: Kral devlet görevleriyle ilgili eylemlerinden sorumsuzdur. Ancak kişisel suçlarından dolayı sorumludur.
Norveç: Kral mutlak sorumsuzluğa sahiptir.
* Portekiz: Hem görevleriyle hem kişisel suçlardan dolayı sorumludur.