Adım adım referanduma

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, yargıda önemli değişiklikler de öngören anayasa değişikliği paketini onayladı. 15 günlük süresi bulunan Gül, 7 Mayıs’ta Çankaya Köşkü’ne gönderilen pakete, inceleme süresinin 6. günü olan dün 17.00 sıralarında onay verdi. Gül, paketin referanduma sunulmak üzere Resmi Gazete’de yayımlanması için Başbakanlık’a gönderildiğini de bildirirken, şimdi gözler YSK ve Anayayasa Mahkemesi’ne çevrildi. CHP, 110 milletvekilinin imzasıyla paketin iptali istemiyle Anayasa Mahkemesi’ne bugün başvuracağını duyururken, YSK da “referandumun ne zaman yapılacağının tespiti” için toplanarak referanduma yönelik tartışmaları da en kısa sürede karara bağlamak üzerinde uzlaştı.
YSK Başkanı Ali Em toplantının ardından, referandumun ne zaman yapılacağına yönelik kararı, anayasa değişikliği hakkındaki kanunun Resmi Gazete’de yayımlanmasından sonra vereceklerini söyledi. Hükümet, anayasa değişikliğinden önce referandum sürecini 120 günden 60 güne indiren kanun değişikliği yapmış, CHP ise anayasadaki “seçim kanunlarındaki değişiklikler bir yıl içindeki seçimlerde uygulanmaz” hükmü nedeniyle bu değişikliğin referandumda uygulanamayacağını savunmuştu.

CHP harekete geçti
YSK’nın bu nedenle, referandumun ne zaman yapılacağını karara bağlaması gerekirken, Başkan Ali Em “Bize ayrıca başvuru yapılmasına gerek yok. Referandum kararı ile birlikte konuyu görüşüp, kısa sürede karara bağlarız” dedi.
Vereceği karara göre bir de seçim takvimi hazırlayacak olan YSK 60 günlük süreyi esas alırsa, paketin Resmi Gazete’de yayımlanma tarihine göre referandum yüksek olasılıkla 18 Temmuz’da yapılacak. Aksi takdirde referandum 12 Eylül’e sarkacak.
CHP ise Gül’ün onayının ardından, paketi Anayasa Mahkemesi’ne götürmek için harekete geçti. CHP daha önce DSP ve bazı bağımsız milletvekillerinden destek alırken, Grup Başkan Vekili Hakkı Suha Okay “110 imza sorunumuz yok. En kısa sürede gideceğiz; yarın (bugün) ya da cuma (yarın) günü Anayasa Mahkemesi’ne başvurumuzu yaparız” dedi. 23. dönemde 42 kez Anayasa Mahkemesi’ne giden CHP, Anayasa Mahkemesi’ne 43. başvurusunu yapacak.
CHP’nin öncülük edeceği 110 milletvekilinin, sunacağı alternatifli dilekçenin ilk aşamasında, anayasa değişikliğinin şekil kurallarına aykırı yapıldığı iddia edilecek.

‘Usulsüzlük var’
Anayasa değişiklik teklifinde Meclis Başkanı Mehmet Ali Şahin’in de imzasının yer aldığı, itirazlar üzerine teklif geri çekilmeden ikinci teklif verildiği, bunun da usulsüzlük olduğu savunulacak.
Dilekçede, teklifteki maddelerin, anayasadaki gizlilik kuralına aykırı biçimde oylandığının da iddia edilmesi bekleniyor.
İkinci aşamada da, HSYK’nın ve Anayasa Mahkemesi’nin yapısının değiştirilmesine yönelik düzenlemelerin “anayasanın değiştirilemez maddelerinden hukuk devleti ilkesine aykırılık oluşturduğu” iddia edilecek.

Mahkeme ne yapacak?
Yüksek Mahkeme’nin, referandum kararının Resmi Gazete’de yayımından hemen sonra başvuruyu kabul etmesi bekleniyor. Ancak bu durum “Pakette Anayasa Mahkemesi’nin yapısı da değiştiriliyor. Mahkeme bu konuyu referandumdan önce ele alamaz” itirazlarına yol açabilecek. Anayasa Mahkemesi’nin önceki kararları ise, referandum yapılmadan önce anayasa değişikliklerinin iptali isteminin incelenebileceğini gösteriyor. İlk etapta, 110 milletvekilinin usul itirazlarını değerlendirecek olan Mahkeme paketi bütünüyle ya da söz konusu iki madde yönünden iptal edebilecek. İki maddenin iptali halinde paketin kalan maddeleri referanduma sunulacak. Tamamının iptali halinde ise referandum yapılmayacak.

Son çağrılar da fayda etmedi
Gül’ün onayından kısa süre önce, aralarında yazar Adalet Ağaoğlu, DİSK Genel Başkanı Süleyman Çelebi, Alevi Bektaşi Federasyonu Genel Sekreteri Kazım Genç ve Nobel ödüllü yazar Orhan Pamuk’un kardeşi Şevket Pamuk’un da bulunduğu 220 aydın, Gül’e “anayasa değişikliği paketinin ‘halkoyuna sunulması halinde tümüyle oylanır’ maddesini veto ederek TBMM’ye geri göndermesi” çağrısında bulundu. Aralarında İbrahim Kaboğlu, Prof. Erdoğan Teziç, Mümtaz Soysal, Süheyl Batum ve Turgut Kazan gibi önemli hukukçuların bulunduğu 14 hukukçu da, onaydan kısa süre önce Gül’e bir mektup gönderdi. Mektupta “Bir partinin dayatmasıyla anayasa değişikliğine gidilmemelidir. Böyle bir yol seçilirse anayasa değişikliği ulusun değil bu dayatmayı yapanların anayasası olur ve kalıcılık kazanamaz” denilirken, paketin TBMM’ye geri gönderilmesiyle siyasal gerginliğin ortadan kalkacağı savunuldu.
MERİÇ TAFOLAR Ankara