Oruç bozan durumlar nelerdir? - Pendik İlçe Müftüsü Musa Bilgiç anlatıyor

Pandemi döneminde oruç tutma ile ilgili merak ettiğiniz tüm soruların yanıtları burada. Oruç hangi hallerde bozulur, orucu tehlikeye atacak davranışlar nelerdir, hem bedensel hem de zihnen oruç tutmak nedir; Korona virüs döneminde oruçluyken aşı olmak veya test yaptırmak orucu bozar mı? Milliyet.tv Muhabiri Nergis Aşkın sordu, Pendik İlçe Müftüsü Musa Bilgiç yanıtladı.

Oruç hangi hallerde bozulur?

"Oruç, beşerî ihtiyaçlarımızı; yeme, içme, cinsel faaliyetlerde bulunma gibi eylemleri sonlandırdığımız, imsak ile iftar arasında bunlardan sakındığımız bir ibadet şeklidir. İmsak tutmak anlamına gelir. İftar da orucumuzu açtığımız, yeme içme gibi faaliyetlere başladığımız zamandır. Bu iki vakit arasında yeme, içme, cinsi faaliyetlerden uzak durduğumuz, adeta insanın beşer olma vasfından meleklere benzemeye başladığı bir ibadet biçimidir. Melekler yemezler, içmezler, cinsel faaliyetlerde bulunmazlar. Biz de oruçlu iken adeta melekleşiriz. Bu durumda orucu bozan şeyler en başta yemektir, içmektir, cinsel yaklaşımlarda bulunmaktır. Bu üç hususa çok dikkat etmek gerekir. Özellikle cinsel konularla ilgili birtakım çağrışımlarda bulunacak faaliyetlerde bulunmak, bizzat faaliyetin kendisi olmaz ama ona götürecek eylemlerden de uzak durmak gerekir.

Oruç, vücuda giren her türlü gıda ve cinsel faaliyet orucu bozar. Genel şablon budur. Ancak oruç tutmak sadece bunları engellemekten ibaret değildir. Gerçek manada olgun müminlerin orucunu şöyle anlatırız: Oruç; insanın sadece ağzına veya cinsel güdülerine oruç tutturması değil; kulağına, gözüne, beynine ve kalbine de oruç tutturmasıdır."

Orucumuz hangi durumlarda zedelenir?

"Gözümüz ile harama bakmamaya çalışmalı, kulağımız ile haram olan gıybet, dedikodu gibi sözleri, iftiraları dinlememeli, mümkünse kalbimizden, gönlümüzden insanı kötülüğe yöneltecek, kötü duygular oluşturacak duygulardan da uzak durmaya çalışmalıyız. Bu anlamda oruç bütüncül bir ibadettir. Böyle olursa, oruçlarımız sıhhatli olur, sağlam olur; Allah'ın istediği gibi olur. Rabbimiz bu konularda daha hassasiyet sahibi olmayı, sadece bedenimizle değil, tüm varlığımızla, ruhumuzla, gönlümüzle ve kalbimizle oruç tutmamızı ister. Zihnimize veya gönlümüze gelen her türlü kötü çağrışımın orucumuzu zedeleyeceğini, maneviyatımızı bozacağını da bilmeliyiz".

Oruçlu olduğumuzu unutup su içersek veya yemek yersek ne olur?

"İki hususta rabbimiz bizi affediyor. Biri hata, diğeri unutma. Nitekim insan beşer, kuldur şaşar. Unutma her insanın başına gelebilecek doğal bir durumdur. Rabbimizin verdiği en büyük nimetlerden bir tanesi de bu konularda bizi affetmesidir.

Unutarak bir şey yediğimizde, içtiğimizde, bunda bir kasıt yoksa, unutarak bir şey yediniz veya su içtiniz; hatırladığınız anda yemeyi, içmeyi durdurur, imkân varsa ağzınızdaki son lokmayı da çıkarabilirseniz orucunuza kaldığınız yerden devam edebilirsiniz. Bu durumda oruç bozulmaz, kaza da kefaret de gerektirmez. Ancak nasıl olsa benim orucum bozuldu diyerek yemeyi, içmeyi devam ettirirseniz o durumda bir günlük kaza gerekir."

Orucumu bilerek bozdum, ne yapabilirim?

"Kasıtlı olarak oruç bozulursa, nefse hâkim olunamadığı durumlarda o zaman bunun bir müeyyidesi vardır. Buna kefaret orucu denir. Böyle bir durumda kalınırsa, bunun cezası altmış gün oruç tutmak, bir gün de orucu kaza etmek üzere, toplam altmış bir gün peş peşe oruç tutmaktır. Bu da hakikaten zor bir görevdir."

Kan aldırmak orucu bozar mı?

"Diğer insanlara faydalı olmak amacıyla kan aldırmak vardır. Diyelim ki birine kan lazım oldu, sizden 250cc kan alındı. Bir de doktorun sizden tetkik için aldığı çok az miktarda kan vardır. Çok az miktarda alınan kanlardan dolayı oruca zarar gelmez. Fakat bir ihtiyaç durumunda 250 cc - 300 cc kan verecekseniz bu durum sizi güçsüz duruma düşüreceğinden orucu bozmaz ama mekruh duruma düşürür. Çünkü kan vermek vücudu güçsüz hale getirir. Doktorlar yüklü miktarda kan aldıklarında size hemen ardından meyve suyu, şekerli su veya soda verir. Çünkü vücutta bir enerji kaybı söz konusudur.  Kanın kaybı ile vücutta bir dengesizlik meydana gelir. Siz zaten oruç nedeniyle belirli bir saattir aç ve susuzsunuz, tüm bunların üzerine bir de kan vermeniz sizi bünye olarak zayıf düşürür. Bundan dolayı İslam alimlerince az miktarda, tetkik amaçlı verilen kanların orucu bozmayacağı belirtilir. Ancak çok miktarda kan verildiği durumlarda orucunuz bozulmasa da mekruh duruma düşüreceği bilinmelidir. Ama son olarak şunu belirtmemiz gerekir ki, miktarı ne olursa olsun kan aldırmak orucu bozmaz."

Diş fırçalamak orucu bozar mı?

"Misvak veya diş macunuz ve diş fırçası ile diş fırçalamak; macunu veya diş fırçalarken kullanılan suyu veya ağız gargarasını yutmamak kaydı ile orucu bozmaz. Yine de şüpheniz olacaksa, boğaza su kaçması tehlikesinden ve orucumuzu zedelememek için en güzeli dişleri sahurda ve iftarda yemekten sonra dişleri fırçalamaktır.  Çünkü oruçlu olduğumuzda zaten bir şey yiyip, içmemiş oluyoruz. Ancak şunu bilmeliyiz ki, kasıtlı olmadıkça diş fırçalamak orucu bozmaz."

Abdest alırken boğazımıza su kaçarsa orucumuz zedelenir mi?

"Bilmeden, hata ile olan su kaçmalarından mesul değiliz. Dikkatsiz davranarak boğazımıza su kaçmasına neden olursak, kasıtsız bir davranış ise orucumuza hiçbir şey olmaz. Ancak kasıtlı bir şekilde oruç zedelenmemelidir. Kasıtsız olarak yapılan her türlü boğaza su kaçması oruca zarar vermez."

Kolonya sürmek; dezenfektan, antibakteriyel jel, parfüm kullanmak orucu bozar mı?

"Tüm bu ürünler vücuda giren etken maddeler değildir. Vücudun dış yüzeyini ve ortamı dezenfekte etmek için, hijyen için kullanılırlar. Kesinlikle oruca, oruçluya zarar vermez. Bilakis, daha temiz bir ortam sağlar. Bunları kullanmamız gerekiyor."

Kronik rahatsızlığı olan vatandaşlar nasıl oruç tutabilir? Fitil, burun damlası, göz damlası veya dil altı hapı kullanması gerekenler ne yapabilir?

"Oruç tutmak inancın bir gereğidir ancak bunun sağlık ile alakalı da bir boyutu vardır. Özellikle yaşı ileri durumda olanlar, kronik rahatsızlığı olanlar doktorlarından tavsiye almadıkça kesinlikle oruç tutmamalıdır. Doktorları onlara müsaade ediyorsa oruç tutmalılar. Çünkü biliyorsunuz ki kronik rahatsızlıklarda kişinin kendi sağlığını tehlikeye düşürme durumu, ani gelişen bir sağlık sıkıntısı olabilir. Müslümanlık inancı önce sağlık diyen bir dindir. Bu nedenle doktor tavsiyesine uyulması gerekir."

Dil altı hapı orucu bozar mı?

"Bütün bunlara rağmen oruçlu iken ani bir tansiyon düşmesi, kalp sıkışması durumlarında dil altı adı verilen hapları almakta bir sakınca yoktur. Bu ilaçlar orucu bozmaz."

Oruçlu iken fitil kullanılabilir mi?

"Fitil biraz daha temkinle kullanılmalıdır. Fitil kullanımı acil değilse, iftar sonrasında, imsaka kadarki sürede kullanılabilirse daha iyi olur."

Oruçluyken diş tedavisi yaptırabilir miyiz?

"Özellikle çok ağrılı durumlarda, doktorun kesinlikle operasyon yapması gereken bir durum söz konusu ise boğazdan aşağı bir sıvı kaçırmamak şartı ile bu tedavi, diş çektirme gibi operasyonlar yaptırılabilir. Ancak böyle bir zorunluluk yoksa, şiddetli bir ağrı yoksa bu randevularımızı iftar sonrasına bırakabiliriz."

Diyaliz gibi tedaviler gören böbrek hastaları oruç tutabilir mi?

"Diyaliz hastalarının doktor tavsiyesi ile oruç tutmamaları daha yerinde olur. Diyaliz biliyorsunuz ki vücuttaki kanın deveran edilmesi, temizlenmesi, arındırılması, ardından yeniden vücuda verilmesidir. Ama illa oruç tutmak istiyorlarsa bu mazerete binaen oruç yerine gelir, ibadet gerçekleşir fakat mümkünse böyle rahatsızlıkları olan kardeşlerimizin oruç tutmaması daha iyi olur. Her ne kadar oruç tüm bunlara rağmen maneviyat gereği illa oruç tutacağım diyorlarsa da oruçları mazerete binaen kabul olur."

Kolonoskopi ve endoskopi durumlarında oruç bozulur mu?

"Kolonoskopi ve endoskopi durumlarında vücuda belli bir miktar sıvı verilmesi gerekir. Bundan dolayı bu iki durumda olacak kardeşlerimiz ya o gün niyet etmemeli ya da bu tedavileri iftar sonrasına bırakmalıdır. Çünkü bu gibi durumlarda oruçlarının zedeleneceğini bilmeliler."

Korona virüs için aşı olmak ya da test yaptırmak orucu bozar mı?

"Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı'nın yaptığı açıklamaya göre korona virüs testi yaptırmak kesinlikle orucu bozmaz. Bu birinci. Peki aşı? Aşı konusunda ise yine Diyanet İşleri Başkanlığımızın ve Din İşleri Yüksek Kurulumuzun aldığı karar gereği, korona virüs aşısı, bir salgının önlenmesi adına yapılan bir çalışmadır. Bu aşı çalışmasında evet, vücuda bir enjeksiyon yapılmaktadır, ancak enjekte edilen şey gıda olmadığı, vitamin olmadığı ve bir de salgının önleme adına büyük bir toplumsal mazeret içerdiği için kesinlikle cevaz verilmiştir, aşı caizdir. Aşı sırası gelen kardeşlerimiz diledikleri takdirde korona virüs aşısı yaptırabilirler, oruçlarına zarar gelmez."